Direct naar artikelinhoud
ReportageBrussel

‘Deze mensen hebben vaak andere prioriteiten’: mobiele vaccinatieteams proberen daklozen en sans-papiers te bereiken

Een vrouw krijgt haar spuitje in een Brussels hotel, veel mensen kwamen er niet opdagen.Beeld Wouter Van Vooren

Wie geen toegang heeft tot de vaccinatiecentra, kan in Brussel op de mobiele teams rekenen: zij zetten spuitjes bij daklozen en sans-papiers. Maar bij de sessie van vrijdag kwamen er maar weinig mensen opdagen. ‘Dat toont hoe moeilijk het is.’

“Ik had iets gehoord over Moderna, is dat het?” Een vrouw zit in een Brussels hotel klaar om een prik te krijgen. Ze vraagt in het Engels nog een laatste woordje uitleg. De dokter moet haar corrigeren. “Nee, dit is Johnson & Johnson, dat is een ander merk van vaccin.”

De vrouw moet na haar prik een kwartiertje wachten om te zien of er zich eventuele bijwerkingen voordoen. In de wachtzaal krijgt ze een wafel en een brikje fruitsap. “Ik ben in dit hotel ondergebracht omdat ik problemen heb met mijn man en niet meer bij hem kan wonen”, vertelt de vrouw. Ze is van Pakistaanse origine, maar heeft wel verblijfspapieren. “Ik heb een baby en dat maakt het moeilijk om te reizen, daarom ben ik blij dat ik hier een vaccin krijg.”

5.000 spuitjes 

In de wachtzaal verwelkomen medewerkers van Artsen Zonder Grenzen de mensen die een prik willen laten zetten. Al twee weken zijn mobiele teams - een samenwerkingsverband tussen het Rode Kruis, Artsen Zonder Grenzen, Samusocial en Dokters van de Wereld - in Brussel bezig met het vaccineren van kwetsbaren. Ze zetten spuitjes bij daklozen, sans-papiers, en sinds vorige week ook sekswerkers. 

Hoeveel daklozen er exact zijn in Brussel, weet niemand. Maar volgens schattingen zou het een 5.000 mensen betreffen, naast 80 tot 90.000 sans-papiers. De mobiele teams willen in een eerste fase van vier maanden 5.000 spuitjes zetten. “We hebben er nu al zo’n 250 gedaan in twee weken tijd”, zegt Lily Caldwell, coördinator voor het team van Artsen Zonder Grenzen. “De volgende weken willen we graag opschalen met het aantal vaccinaties.”

Maar er komen amper sans-papiers of daklozen opdagen. Een uur lang is de wachtzaal al helemaal leeg. “Dat toont hoe moeilijk het is om die groepen te bereiken”, zegt Steven De Bondt, woordvoerder van Artsen Zonder Grenzen. “Wie in een precaire situatie zit, probeert eerst een plaats te hebben om te slapen voor de nacht, of voor zijn kinderen te zorgen. Vaccins komen dan onderaan op de prioriteitenlijst.”

Om taal- en andere barrières te doorbreken zijn er ook medewerkers die naar de plaatsen gaan waar daklozen en sans-papiers verblijven. Dat kunnen opvangtehuizen zijn of kraakpanden. De medewerkers proberen de verschillende groepen te bereiken in een taal die ze begrijpen. Ze vertellen dan ook op welke locaties de vaccinaties doorgaan. 

“Maar bij mensen die sowieso al wantrouwig zijn tegenover de overheid is het dus niet zo eenvoudig”, zegt ook Fatima Boudjaoui, woordvoerster van de cel Covid-19 van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie. “Sekswerkers zijn zeker vragende partij voor een vaccin. Maar bij de daklozen is er meer wantrouwen.” 

Lily Caldwell, coördinator voor het team van Artsen Zonder Grenzen: 'Het is al gebeurd dat sans-papiers uit schrik een valse naam opgeven. We zeggen dan dat het niet erg is, zolang ze die naam dan maar onthouden.'Beeld Wouter Van Vooren

Iedereen die een prik krijgt van de mobiele teams wordt ook met een code geregistreerd en ontvangt een kaart. Bij mensen zonder papieren leeft soms de schrik dat de gegevens die ze achterlaten voor de registratie doorgespeeld zullen worden aan de Dienst Vreemdelingenzaken of de politie. 

“Maar we garanderen dus dat we die gegevens niet verder zullen doorgeven”, zegt Caldwell. “Het is ook al gebeurd dat sans-papiers uit schrik een valse naam opgeven. We zeggen dan dat het niet erg is, zolang ze die naam dan maar onthouden.”

We zijn anderhalf uur later: nog steeds geen daklozen of sans-papiers. 

Misschien zit de onzekerheid over het Johnson & Johnson-vaccin er voor iets tussen, zeggen de hulpverleners in het hotel. Sinds er een overlijden is geweest van een vrouw die na inenting met het vaccin bloedklonters kreeg, mag in ons land niemand onder de 41 er nog een ontvangen. De uitzondering zijn deze kwetsbare groepen. 

Omdat het vaccin maar één dosis heeft, gebruiken de mobiele teams het wel om hen te vaccineren. Eén prik betekent dat er maar één afspraak gemaakt moet worden. “Het vaccin heeft nog enkele praktische voordelen”, zegt Caldwell. “Het moet op zes tot acht graden bewaard worden. Dat is veel makkelijker voor het vervoer dan dat van Pfizer, dat je op min 20 graden moet bewaren.”

Borstvoeding 

Maar daarmee is nog niet alles gezegd. Van Johnson & Johnson zijn er volgens Caldwell nog niet genoeg studies om te weten of het vaccin ook veilig is bij vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven. Uit voorzorg mogen de mobiele teams ze dus niet aan die vrouwen toedienen, zo maken ze ook duidelijk aan een dame die in de zaal passeert.

“We gaan nog vaccins van Pfizer proberen regelen voor hen”, zegt Caldwell. “Maar volgens ons klopt het niet dat we nu enkel Johnson & Johnson kunnen gebruiken voor kwetsbare mensen. Dat is discriminatie, omdat deze mensen niet de juiste papieren hebben.”

Bij de personen in de zaal die een prik krijgen – in twee uur tijd zijn het er een viertal – is er van enige scepsis over de vaccins weinig te merken. Zij voelen zich heel gerust door de info die ze hebben gekregen. Al is het natuurlijk zo dat wie twijfelt, zich hier niet zal laten zien.

“Mijn vrouw heeft het vaccin ook al gehad en zij is er niet ziek van geworden”, zegt een 61-jarige man van Congolese origine, die ook in het hotel verblijft. “Ik weet dat er geruchten rondgaan over de vaccins, maar ik ben er wel gerust op. Dus waarom zou ik het niet doen?”