Direct naar artikelinhoud
NieuwsPFOS-vervuiling

Na rapporten over PFOS-vervuiling: hoe geloofwaardig is OVAM nog?

Rond de 3M-site in Zwijndrecht, waar de stof PFOS begin jaar 2000 werd geproduceerd, werd in 2006 een bodemonderzoek uitgevoerd. Volgens het rapport waren de gezondheidsrisico's beperkt.Beeld Wouter Maeckelberghe

De Openbare Afvalstoffenmaatschappij OVAM komt vanmiddag uitleg geven op de Vlaamse ministerraad over bodemvervuiling om en rond de 3M-site in Zwijndrecht.  Welke info was aanwezig? En waarom werd die niet gedeeld?

OVAM lag de voorbije week onder vuur. Minister van Leefmilieu Zuhal Demir (N-VA) klaagde dat ze niet beschikte over alle informatie in het PFOS-dossier in en rond Zwijndrecht. Haar collega op Welzijn Wouter Beke (CD&V) gaf aan dat zijn departement twee OVAM-rapporten pas begin deze maand had ontvangen. Door OVAM op het matje te roepen wil de voltallige regering tonen dat ze het dossier in handen neemt. 

OVAM beschikt over verschillende rapporten over de vervuiling met de niet-afbreekbare stof PFOS. Rond de 3M-site in Zwijndrecht, waar de stof begin jaar 2000 werd geproduceerd, werd in 2006 een bodemonderzoek uitgevoerd, met oog op de sanering die in 2009 zou starten. In het document is er sprake van 10 ton PFOS in de grond en het grondwater op de site, met soms torenhoge concentraties. 

Alleen: volgens het rapport waren de gezondheidsrisico’s beperkt. De richtlijnen waren destijds vele malen soepeler dan nu. De oplossing destijds was het afdekken van grond en het zuiveren van het grondwater op de site. Wat voorts nog opvalt is dat in de beschrijving van het bodemsaneringsproject ook uitdrukkelijk naar de BAM wordt verwezen, het huidige Lantis, dat de werken van de Oosterweel-verbinding moest uitvoeren. Het is door de uitvoering van die werken in Zwijndrecht dat de vervuiling weer op de agenda staat, maar de bouwheer was dus allicht al jaren op de hoogte. Een tweede bodemonderzoek in Zwijndrecht werd in 2018 opgestart. Pas tegen eind deze maand verwacht OVAM de resultaten daarvan. 

Probleemzones

Daarnaast heeft OVAM twee ruimere studies in 2016 en 2018 gemaakt. Daarin wordt de aanwezigheid van PFAS, de bredere familie van niet-afbreekbare stoffen waartoe PFOS behoort, in heel Vlaanderen in kaart gebracht. De 3M-site in Zwijndrecht wordt in 2018 expliciet aangeduid als een belangrijke en bekende plek van vervuiling, in een rapport van dit jaar wordt ook Dupont in Mechelen genoemd. 

Daarnaast worden brandweerkazernes of brandweeractiviteiten op (militaire en burgerlijke) luchthavens geïdentificeerd als probleemzones. Blusschuim bevat immers ook PFAS. Ook afvalstorten en waterzuiveringsinstallaties worden aangeduid. 

Op 24 sites werden 40 grondstalen genomen. Eén op de vier meetpunten kwam uit boven de 1.000 microgram PFAS per kilogram, wat ver boven de geldende normen ligt. De tekst spreekt in algemene termen over de gezondheidsrisico’s, maar meldt daarbij dat de grenswaarden in heel Europa aan het evolueren zijn. Ook in Vlaanderen geldt intussen een streefcijfer van 1,5 microgram per kilogram.

Geloofwaardig?

Binnen de regering valt te horen dat OVAM nu moet bewijzen hoe geloofwaardig de instelling nog is. Hoe solide zijn de vergunningen voor de Oosterweel-werken nog? En wat met andere grote werven?

Grote beslissingen zullen er straks niet vallen. Wel is intussen het Agentschap Zorg & Gezondheid volop bloedstalen aan het afnemen in Zwijndrecht en worden er nieuwe bodemstalen in de omgeving van de fabriek onderzocht door OVAM. Op basis daarvan wordt een advies voorbereid voor de omwonenden. Kunnen ze nog eieren van eigen kippen of groenten van eigen tuin eten? De gemeente hoopt woensdag te communiceren.