Ook in ons land is de besmettelijke deltavariant aan een snelle opmars bezig. Moeten ook wij ons zorgen maken?

Al sinds eind februari staat er bij de Britten één dag in vet gemarkeerd op de kalender: 21 juni. Op die dag, die inmiddels geboekt stond als Freedom Day, zou het Rijk der Vrijheid in het Verenigd Koninkrijk na meer dan een jaar strijd tegen het coronavirus zo goed als helemaal terugkeren. Eindelijk zouden de pubs, theaters en bioscopen er ongelimiteerd open mogen, zouden sportwedstrijden in tot de nok gevulde stadions weer kunnen doorgaan, zou er geen maximumaantal meer staan op het aantal gasten op trouwfeesten, noch op de mensen die de Britten thuis mogen ontvangen.  

Niet dus. 

De realiteit gebiedt de Britse premier Boris Johnson om de versoepelingen vier weken voor zich uit de duwen. Zondag werden er in het Verenigd Koninkrijk 7.490 nieuwe besmettingen vastgesteld. “De cijfers op zich mogen dan nog niet verontrustend zijn, de evolutie van die cijfers is dat wel”, zegt biostatisticus Geert Molenberghs (UAntwerpen/UHasselt). Het zevendaagse gemiddelde van de besmettingen ligt er nu 49 procent hoger dan de week ervoor. “De besmettingscijfers verdubbelen er om de negen dagen. Daar zit dus weer een exponentiële fase in. Dat is echt niet wat je wil zien.”

Britse wetenschappers toonden aan dat als de huidige trend zich doorzet, de besmettingscijfers tegen eind juli opnieuw op het niveau van januari zouden zitten. Toen zorgde de uitbraak van de Britse variant voor gemiddeld 50.000 nieuwe besmettingen per dag. Ook de ziekenhuiscijfers beginnen nu de opwaartse trend van de besmettingen te volgen. Hoewel door vaccinaties bij de oudere leeftijdsgroepen nu slechts 5 procent van de besmette personen in het ziekenhuis belandt, zou dat met stijgende besmettingscijfers tegen eind juli toch tot 2.000 nieuwe opnames per dag kunnen leiden.

Eén prik volstaat niet

Opmerkelijk, voor een land waar 79 procent van de bevolking al een eerste prik kreeg (tegenover 49 procent in België) en dat volgens de Stringency Index van de universiteit van Oxford, een graadmeter voor hoe streng de coronamaatregelen zijn, tot de strengere landen in West-Europa behoort.  

En toch hoeft dat niet te verbazen. “De stijgende cijfers zijn voor een groot stuk te verklaren door de opmars van de Indiase of deltavariant”, zegt viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven). “Door hun historische relaties met India is die variant daar vroeger verspreid dan bij ons.” Daarna ging het erg snel. Waar die op 1 april in het VK nauwelijks voor een procent van de besmettingen zorgde, zou dat vandaag al 96 procent bedragen. Dat komt omdat de deltavariant nog 60 procent besmettelijker zou zijn dan de Britse variant, die op zijn beurt al een pak besmettelijker was. 

Vooral in de gebieden met een lagere vaccinatiegraad gaan de besmettingen fors omhoog, toonde The Guardian. Bovendien blijkt dat één enkele prik tegen die deltavariant onvoldoende beschermt. Zo toont een studie van Public Health England dat één prik AstraZeneca slechts 33,5 procent bescherming biedt tegen de variant. 44 procent van de Britten is nog niet (volledig) gevaccineerd, en loopt dus nog steeds gevaar. 

Door de versoepelingen uit te stellen, hoopt de Britse regering de balans weer in het voordeel van de voortvarende vaccinatiecampagne te draaien. Op dit moment worden in het VK namelijk een half miljoen prikken per dag gezet. Minister van Volksgezondheid Edward Argar schat dat er in de komende vier weken zo’n 10 miljoen mensen een tweede prik zouden moeten krijgen, waardoor de dijk tegen het virus weer wat breder wordt. Zo hoopt premier Boris Johnson vast te kunnen houden aan de belofte dat de laatste fase van deze versoepelingen onomkeerbaar zal zijn. “Dan is het zaak om het virus voor te blijven. In mijn ogen doen de Britten er verstandig aan door nu nog even tijd te kopen om de vaccinaties hun werk te laten doen”, vindt Van Ranst. 

Volgt België?

Dat brengt ons bij België. Zowel wat de opmars van de deltavariant betreft als de voortgang van de vaccinatiecampagne loopt ons land enkele weken achter op het VK. “Maar zoveel scheelt dat nu ook niet", zegt biostatisticus Tom Wenseleers (KU Leuven). “Nu wordt de deltavariant hier op 12 procent geschat. Als hij met de huidige snelheid blijft groeien, dan is hij tegen begin juli goed voor 50 procent van de besmettingen. Tegen eind juli is dat 90 procent. Dan is de vraag: gaan we tegen dan meer mensen kunnen vaccineren dan de Britten?” 

Een zomergolf met een ziekenhuisbezetting als in de eerste twee golven, lijkt weinig waarschijnlijk. “Maar dat er nog een kleine golf aankomt, lijkt me wel aannemelijk”, zegt Wenseleers. Het is vooral met de deltavariant in het achterhoofd dat verschillende experts de versoepelingen in het zomerplan ‘een risico’ noemden. Ook Steven Van Gucht (Sciensano) sluit niet uit dat de deltavariant voor een nieuwe opflakkering zal zorgen. Hij wijst er vooral op om de cijfers aan het begin van de zomervakantie goed op te volgen. “Dat wordt de grote test. Er zijn nu heel wat versoepelingen, mensen houden tuinfeesten en vormen nieuwe contacten. Het resultaat daarvan gaan we eind deze maand of begin juli zien. Als de cijfers dan nog steeds oké zijn, dan denk ik dat we goed zitten.”