Ik ga op reis en ik neem mee: een coronacertificaat. Hoe werkt het? En wat als ik een doorreis maak?

Het zogenoemde "EU Digital COVID Certificate" moet reizen binnen de Europese Unie (en mogelijk ook IJsland, Noorwegen, Zwitserland en Liechtenstein) gemakkelijker maken. Het is nu beschikbaar via een QR-code op je smartphone, of via een document op papier dat je telefonisch kunt aanvragen.

En let op: sinds de brexit behoort het Verenigd Koninkrijk niet meer tot de EU.

Om een certificaat te kunnen krijgen, moet je aan één van volgende voorwaarden voldoen:

• Je bent gevaccineerd tegen het coronavirus. De meeste landen zullen alleen een certificaat aanvaarden van volledige vaccinatie. Meestal is er ook een wachtperiode van een aantal weken na de dag van de volledige vaccinatie, omdat dan pas de bescherming optimaal is. Een vaccinatiecertificaat is 1 jaar geldig vanaf de dag na de vaccinatie.
• Je beschikt over een negatieve PCR-test. De test is 72 uur geldig vanaf het moment dat je de test aflegt. Doordat de laboratoria tijd nodig hebben om de testen te verwerken en de resultaten te registreren, zal in de praktijk je testcertificaat 24 tot 48 uur geldig zijn.
• Je testte positief op het coronavirus in de voorbije 6 maanden en je hebt dus voldoende immuniteit opgebouwd. Dit herstelcertificaat is geldig vanaf 11 dagen na de positieve test, en blijft 180 dagen geldig te rekenen vanaf het moment van de test. Let wel: geen positieve test, geen herstelcertificaat. Heb je geen positieve test? Neem contact op met je huisarts.

Eigenlijk gaat het dus om drie verschillende soorten certificaten: een vaccinatiecertificaat, een testcertificaat of een herstelcertificaat. Je kan meer dan één certificaat hebben, want voor elke test en elke vaccinatie (zowel je eerste als je tweede) ontvang je een afzonderlijk certificaat.

Check voor alle veiligheid voor je vertrekt de ReOpen EU-website, want de regels kunnen verschillen per land én regio.

Op het certificaat staan gegevens zoals naam, geboortedatum, datum van afgifte, informatie over de vaccinatie, de coronatest of het herstel van COVID-19, en een unieke QR-code. Er worden om privacyredenen geen andere gezondheidsgegevens gedeeld. De bezochte landen mogen die gegevens niet bewaren.

Het certificaat is opgemaakt in het Engels en in de 3 landstalen (Nederlands, Frans en Duits). 

Het coronacertificaat is beschikbaar via de gratis CovidSafeBE-app (voor iOS en Android). Reis je met je partner of meerderjarige kinderen? Dan moet die ook een smartphone bij zich hebben en zelf de app installeren en certificaten downloaden. Je kunt in de app wel certificaten koppelen van minderjarige kinderen.

Je kunt ook op sites als Covidsafe.be, Mijn Burgerprofiel en Mijn Gezondheid terecht. Om certificaten digitaal op te vragen heb je ofwel je identiteitskaart, pincode en kaartlezer nodig, ofwel een andere geactiveerde digitale sleutel (bijvoorbeeld de itsme-app).

Het is ook mogelijk om het certificaat via de post op te vragen. Daarvoor bel je vanuit Vlaanderen naar het nummer 078/78.78.50. In Brussel is er het nummer 02/214.19.19. Inwoners van Wallonië kunnen terecht op 071/31.34.93. Hou wel rekening met een wachttijd tussen de bestelling en de ontvangst van de certificaten.

De nummers zijn 24 uur per dag bereikbaar voor het aanvragen van vaccinatie- of herstelcertificaten, maar enkel op weekdagen tussen 9 en 19 uur in Vlaanderen voor andere vragen. Brusselaars kunnen tussen 9 en 19.30 uur in de week en 10 en 19.30 uur in het weekend terecht op het nummer voor andere vragen.

In deze journaalreportage krijgt u nog eens een overzicht van de procedure:

Je kunt verschillende certificaten hebben. Bijvoorbeeld: een voor je eerste prik en een voor een vroegere positieve test. De certificaten worden ook niet vanzelf aangevuld. Stel bijvoorbeeld dat je jouw eerste prik al kreeg, dan kun je daarvoor al je certificaat opvragen. Krijg je voor je vertrek op vakantie ook je tweede prik? Dan moet je na die tweede prik ook dat tweede certificaat nog opvragen.

Kinderen jonger dan 6 jaar hebben geen certificaat nodig om te kunnen reizen. Kinderen en jongeren tussen 6 en 18 jaar wel. Elke EU-lidstaat kan andere voorwaarden stellen aan die jongere reizigers. Check daarom voor je vertrekt de ReOpen EU-website, regels kunnen verschillen per land én regio.

Als ouder kan je via mijngezondheid.be minderjarige kinderen via hun kids-ID (voor kinderen jonger dan 12) of e-ID (voor kinderen ouder dan 12) koppelen aan je digitale sleutel (itsme bijvoorbeeld). Daarna zal je de test- of herstelcertificaten kunnen opvragen en bijvoorbeeld kunnen bewaren op je smartphone. Meerderjarige kinderen moeten hun certificaten zelf opvragen met hun e-ID.

Lukt het niet om je minderjarige kinderen te koppelen aan je account? Neem dan contact op met de helpdesk. Daarvoor bel je vanuit Vlaanderen naar het nummer 078/78.78.50. In Brussel is er het nummer 02/214.19.19. Inwoners van Wallonië kunnen terecht op 071/31.34.93.

De Europese Commissie roept lidstaten ook op om "de eenheid van het gezin te waarborgen". Zo zouden minderjarigen die met hun ouders reizen van quarantaine worden vrijgesteld als hun ouders niet in quarantaine moeten. Let wel: dit is een voorstel, lidstaten moeten dit niet doen. Sommige lidstaten stellen kinderen jonger dan 12 jaar ook vrij van PCR-tests.

Het coronacertificaat is gratis (ook als je het via de post ontvangt). Al kunnen er wel kosten verbonden zijn aan het afnemen van een PCR-test. Voor kinderen en jongeren tussen 6 en 17 jaar, en voor volwassenen die nog niet de kans hebben gekregen zich volledig te laten vaccineren, wordt de kostprijs van een PCR-test maximaal twee keer terugbetaald tijdens de maanden juli, augustus en september (met een maximum van 55 euro per test). Je kunt die gratis testen aanvragen via de website Mijn Gezondheid. 

Sommige landen aanvaarden ook antigeentesten. Die zul je vanaf 12 juli kunnen laten afnemen bij sommige apothekers. Een kwart van de apothekers geeft aan dat te willen doen. Bij zo'n sneltest heb je na een kwartier al een resultaat. Na een paar uur kun je er ook een certificaat voor krijgen. Let op: dit soort testen worden niet terugbetaald en kosten rond de 30 euro.

Verschillende kijkers, luisteraars en surfers laten onze redactie weten dat er fouten zijn geslopen in sommige certificaten. De geldigheid klopt niet helemaal bijvoorbeeld of er staat zelfs een verkeerd vaccin op.

Wie een certificaat heeft met daarop een fout op, kan het best telefonisch contact opnemen met de helpdesk. In Vlaanderen op het nummer 078/78.78.50. In Brussel is er het nummer 02/214.19.19. Inwoners van Wallonië kunnen terecht op 071/31.34.93.

Op testcertificaten lijkt soms een verkeerd uur te staan (twee uur vroeger dan de effectieve test), wat problematisch lijkt voor bestemmingen die enkel certificaten van 48 uur en jonger aanvaarden. Het gaat om een technische fout die te maken heeft de tijdszone en het zomeruur. Na navraag blijkt dat de tijdsaanduiding wel klopt als het certificaat wordt ingelezen met de QR-code. Dus normaal levert dat geen problemen op aan de grens.

Volgens de ontwikkelaars zou de app moeten werken op "96 procent van de smartphones die in omloop zijn". Voor Android moet de app normaal gezien werken vanaf versie Android 5, voor iPhone is dat vanaf iPhone 5s of recenter model met minimaal iOS 12.5.

Als de app toch niet werkt (of je hebt bijvoorbeeld geen smartphone), kan je de certificaten nog altijd downloaden via overheidssites zoals Mijn Burgerprofiel en Mijn Gezondheid.

Het kan ook  telefonisch aangevraagd worden. In Vlaanderen op het nummer 078/78.78.50. In Brussel is er het nummer 02/214.19.19. Inwoners van Wallonië kunnen terecht op 071/31.34.93. De certificaten worden daarna via de post opgestuurd. Hou wel rekening met wat vertraging in dat geval.

Alle lidstaten van de Europese Unie gebruiken het certificaat, maar ieder land kan wel zélf nog bepalen aan welke voorwaarden je moet voldoen om het land binnen te mogen. Eén prik of twee? Een negatieve test van 48 uur of 72 uur oud? Of helemaal geen test. 

Op de website van de federale overheidsdienst Buitenlandse Zaken of op de website Reopen.europa.eu kan je nakijken welke regels er gelden voor de bestemming die jij gekozen hebt. Ook onze reiswijzer houden we een hele zomer lang up to date. 

Je hebt het certificaat ook nodig als je minder dan 48 uur naar het buitenland gaat. Ook als je voor één dagje bijvoorbeeld naar Parijs trekt. Alleen voor grensverkeer is er een uitzondering. Shoppen net over de grens, kan bijvoorbeeld wel zonder certificaat.

Ben je van plan meerdere landen te bezoeken of te doorkruisen op doorreis, ga dan voor alle zekerheid de regels na per land. De regels kunnen ook anders zijn per regio binnen een land. Een bijkomende PCR- of sneltest is niet uitgesloten.

In dat geval moet je ook aan het certificaat geraken via het land in kwestie. Hoe dat zal verlopen, is afhankelijk van land tot land. Testen in het buitenland worden niet terugbetaald. Al zijn er landen waar die hoe dan ook gratis worden aangeboden, ook aan toeristen.

In de meeste landen zal een negatieve test 72 uur geldig zijn vanaf het moment van de test. Sommige landen zijn iets strenger en zetten die termijn op 48 uur. Wie dus over meerdere dagen met de auto naar het zuiden wil rijden, kan daar best rekening houden bij het inplannen van de test.

Op de website van de federale overheidsdienst Buitenlandse Zaken of op de website Reopen.europa.eu kan je nakijken welke regels er gelden voor de bestemming die jij gekozen hebt. Ook onze reiswijzer houden we een hele zomer lang up to date. 

Sinds kort kleurt Vlaanderen op de gemeenschappelijke COVID-kaart van het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) groen. Wallonië en Brussel kleuren oranje. Toch zal dat in de praktijk geen verschil maken.

"Concreet gaat dit weinig veranderen, omdat er weinig landen zijn die de kaart nog als referentie gebruiken", nuanceert viroloog Steven Van Gucht van Sciensano. "Wij gebruiken die kaart in België wel, om andere landen te beoordelen, maar de meeste Europese landen gebruiken hun eigen systeem. Al werken Litouwen, Cyprus en Kroatië wel met die kaart, en zullen die landen hun reisadviezen misschien herzien", zegt Van Gucht.

"Die kleur is vooral symbolisch: het wijst er duidelijk op dat de situatie in ons land verbetert", klinkt het. "Misschien dat de reisadviezen voor ons land op termijn veranderen, maar dat zal niet noodzakelijk meteen gebeuren."

Het Europese coronacertificaat geldt enkel binnen de Europese Unie (en Noorwegen, IJsland, Zwitserland en Liechtenstein). Daarbuiten kan je het dus niet gebruiken. De kans is groot dat er op je gekozen bestemming buiten Europa wel voorwaarden en regels gelden voor reizigers. Die kan je raadplegen op de website van de federale overheidsdienst Buitenlandse Zaken.

Enkel voor de vaccins die in België zijn gezet, kun je in ons land rechtstreeks een coronacertificaat krijgen. Kreeg je 1 prik in België en 1 in het buitenland? Dan krijg je enkel voor die eerste prik een certificaat. Werd je buiten België gevaccineerd? Dat certificaat wordt uitgereikt door het land in kwestie.

Als je in de Europese Unie, IJsland, Noorwegen, Zwitserland of Liechtenstein werd gevaccineerd door een vaccin dat in België erkend is (Pfizer, Moderna, AstraZeneca of Johnson&Johnson) en je hebt een Belgisch rijksregisternummer of BIS-nummer met hoofdverblijfplaats in ons land, dan kan je ook in België een certificaat krijgen. Neem in dat geval contact op met de huisarts.

Werd je buiten de Europese Unie, IJsland, Noorwegen, Zwitserland of Liechtenstein gevaccineerd of met een niet in België erkend vaccin? Dan wordt er geen vaccinatiecertificaat uitgegeven door België. Je kunt vragen of het land waar je de vaccinatie kreeg, bewijsstukken heeft die ze kunnen bezorgen, maar EU-landen zijn niet verplicht die zomaar te aanvaarden.

Vraag in dat geval dus na bij het land waar je naartoe wilt reizen of/welke bewijsstukken ze aanvaarden van het land waar je werd gevaccineerd. En let op: sinds de brexit behoort het Verenigd Koninkrijk niet meer tot de EU. Er zou wel aan een oplossing worden gewerkt voor mensen die gevaccineerd zijn met een vaccin dat in ons land ook is goedgekeurd.

Ten vroegste 48 uur voor je aankomst weer in België, moet je het Passagier Lokalisatie Formulier (PLF) ivullen. Op basis daarvan zal er beslist worden of je een risico hebt gelopen en of je al dan niet moet worden getest. 

Wie terugkeert uit een groene of oranje zone moet niet in quarantaine en zich niet laten testen. Hou er wel rekening mee dat zones tijdens je vakantie kunnen veranderen van kleurencode.

Wie terugkeert uit een rode zone moet niet in quarantaine als je een coronacertificaat kunt voorleggen. Let wel: ben je niet minstens twee weken volledig gevaccineerd of kun je geen herstelcertificaat voorleggen, dan moet je wel een nieuwe negatieve PCR-test van maximaal 72 uur oud hebben. Heb je dan niet, dan moet je je laten testen eens je terug in België bent. Je blijft in quarantaine tot je het resultaat hebt en blijkt dat het negatief is. Kinderen tot 12 jaar zijn bij terugkeer vrijgesteld van een PCR-test.

Daarnaast zijn er nog zogenoemde zones met heel hoog risico, ("variants of concern"). Dat gaat om zones met een heel hoog risico, bijvoorbeeld een grote uitbraak van een nieuwe variant. Wie uit zo’n zone terugkeert moet verplicht 10 dagen in quarantaine met een test op dag 1 en 7. Deze verplichting geldt ook voor personen die volledig gevaccineerd zijn of in het land zelf al een negatieve test hebben afgelegd.

Welke regio's welke kleur hebben en welk risico inhouden, staat op de website van Buitenlandse Zaken.