Drinkwater enkele Antwerpse en West-Vlaamse gemeenten bevat meer PFAS dan rest van Vlaanderen: bekijk hier de kaart

Het drinkwater in Zwijndrecht en Antwerpen bevat meer PFAS dan in de waterwinningsgebieden in de rest van Vlaanderen. Ook in de streek van Zuid-West-Vlaanderen rond Kuurne, Waregem en Kortrijk zijn er hogere waarden. Maar de concentraties blijven wel ruim onder de Europese norm. Dat blijkt uit een beperkte staalname die het Agentschap Zorg en Gezondheid, samen met de Vlaamse Milieumaatschappij, in 2018 liet uitvoeren.

Wie de kaart van Vlaanderen bekijkt, ziet het meteen; de PFAS-waarden van de drinkwaterleveranciers rond Antwerpen en in de streek van Zuid-West-Vlaanderen liggen hoger dan in de rest van Vlaanderen. De gemeten waarden schommelen tussen de 30 en 60 nanogram per liter (een nanogram is een miljardste van een gram). Bij andere mogelijk kwetsbare gebieden is dat onder de 30 nanogram. Maar zelfs met de hogere concentratie van PFAS-stoffen liggen de gemeten waarden nog ruim onder de Europese norm die sinds 2020 is ingevoerd: die bepaalt dat er maximaal 100 nanogram per liter in ons drinkwater mag zitten.

Beperkte staalnames

Beide partijen drukken erop dat het om zeer beperkte staalnames gaat (zelf spreken ze over een "oriĆ«nterende meetcampagne"). Ze zijn overal Ć©Ć©n staaltje water gaan halen en hebben daarin gepeild naar 14 stoffen uit de groep van de PFAS, de zogenoemde ā€œforever chemicalsā€ ("eeuwige chemicaliĆ«n") waartoe ook het beruchte PFOS behoort. De meting omvat dus niet alle PFAS-stoffen die Europa sinds 2020 wil laten controleren: dat zijn er 20 in totaal. Niet onlogisch: in 2018 was nog niet vastgelegd welke PFAS-chemicaliĆ«n Europa precies wilde laten peilen. In de ontwerpteksten was sprake van 14 stoffen. De Vlaamse onderzoekers gingen dan ook achter die 14 stoffen aan, maar daarbij zaten dus wel PFOS en PFOA, twee van de meest omstreden verbindingen uit de PFAS-groep.

Wat is PFAS? En wat is het verschil met PFOS? In onderstaande video vatten we dit nog eens samen. Lees eronder verder:

Videospeler inladen...

De resultaten vielen al bij al mee. Zo onderzochten het Agentschap Zorg en Gezondheid en de VMM bij 57 klanten de kwaliteit van het water uit de keukenkraan. Op basis daarvan maakten ze een voorzichtige extrapolatie naar de gebieden van de verschillende drinkwaterbeheerders in Vlaanderen. Waterlink, de groep die Antwerpen, Zwijndrecht en een aantal gemeenten ten zuidoosten van Antwerpen bedient, kwam daar als minst goede uit (38 ng/l), op de voet gevolgd door De Watergroep (37 ng/l), die rond Kuurne, Waregem, Wielsbeke en Lendelede actief is. Maar de resultaten aan de keukenkraan vielen mee. Nergens kwamen de concentraties PFAS in de buurt van de Europese norm. Zo kwamen PFOS en PFOA nergens boven de 5 nanogram per liter uit.

Het drinkwater uit de regio Antwerpen bevatte het meeste PFAS, op de voet gevolgd door Zuid-West-Vlaanderen

Metingen van drinkwaterwinningen

De onderzoekers keken ook naar de drinkwaterproductie zelf. Nogal wat maatschappijen halen hun drinkwater uit grondwaterlagen en sturen het na extra zuivering en bewerking de leidingen in. In 6 van de 13 onderzochte grondwaterwinningen bleek er geen enkele van de onderzochte PFAS-stoffen aanwezig.Ā  In 7 andere wel. Het wijst er alleszins op dat de stoffen al ver zijn doorgedrongen, maar ze zitten nog ruim onder de Europese norm.Ā DeĀ hoogst gemeten waarde was 22 nanogram per liter in een grondwaterlaag in Haasrode tegen Leuven, uitgebaat door De Watergroep.

In zeven van de dertien winningen uit grondwater zat PFAS

Watermaatschappijen trekken ook een deel van hun drinkwater uit oppervlaktewater, kanalen en rivieren bijvoorbeeld. Ook daar zochten de Vlaamse diensten naar PFAS-stoffen. In Ć©Ć©n afnamepunt vonden ze geen enkele van de onderzochte stoffen. In de 6 andere wel. In eentje, de Blankaart bij Diksmuide, zat 37 nanogram PFAS-stoffen. De oppervlaktewaterwinning van "Waterlink" uit het Albertkanaal dat in de drinkwaterleidingen van Antwerpen en Zwijndrecht terechtkomt, bevatte 29 nanogram PFAS.

Het zit breed verspreidā€¦ maar aan lage concentraties

Uit deze zeer beperkte staalname kan je Ć©Ć©n ding concluderen: de poly- en perfluoralkylchemicaliĆ«n (PFAS) zitten wijd verspreid, ook in ons drinkwater, maar nog in zeer lage concentraties. Opvallend is wel dat de streek rond Antwerpen en Zwijndrecht de hoogste waarden laat zien. Misschien, heel misschien heeft dit iets te maken met de fabriek van 3M in Zwijdrecht. Het zou volgens de federatie van de chemische industrie het enige bedrijf in ons land dat PFAS-chemicalĆÆĆ«n aanmaakte.

De brede verspreiding wijst er mogelijk ook op dat niet alleen de industrie een bron is van de verspreiding: de stoffen hebben zich vermoedelijk al zo diep in onze samenleving genesteld dat vanuit allerlei andere industriĆ«le en huishoudelijke bronnen kleine concentraties worden aangevoerd.Ā 

Meest gelezen