Wie wist wat, wanneer en waarom is er zo lang gezwegen? Dat zijn de hamvragen in de PFOS-zaak die donkere wolken vormt boven Zwijndrecht en Antwerpen. In de VRT-studio van de Zevende Dag kwam Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) zijn versie van de feiten uit de doeken doen. Hij zei zich niet te willen bezondigen aan een rondje ‘zwartepieten’, hij wou niemand als schuldige aanwijzen, maar sprak wel heel duidelijk uit wie volgens hem onschuldig is in de hele kwestie: ‘Lantis (dat de Oosterweelwerken uitvoert en vroeger BAM heette, red.) is de absolute good guy in dit verhaal.

Toch rijst de vraag of de Oosterweelwerken niet moeten worden stilgelegd zolang geen garanties kunnen worden gegeven dat de graafwerken niet tot extra schadelijkheid leiden. Volgens De Wever moet Antwerpen blij zijn dat ze de Oosterweelverbinding heeft. ‘Wat oorspronkelijk een mobiliteitsproject was, is nu een leefbaarheidsproject. Het is een uitgelezen opportuniteit om historische vervuiling op de sites op te ruimen. Lantis brengt het probleem in kaart, bergt de vervuilde grond en zuivert het grondwater.’

Al in 2004 kwam de vervuiling rond het bedrijf 3M aan het licht, toch werd daarover niet gecommuniceerd met de bevolking. Waarom heeft burgemeester De Wever niet eerder van zich laten horen over dit dossier? Hij houdt stellig vol dat de wetenschap op dat moment nog verklaarde dat de chemische PFOS-stoffen niet schadelijk waren voor de mens. ‘In 2017 is ons nog zwart op wit meegedeeld door het departement Leefmilieu dat er geen enkel gevolg was voor de mens op en rond de site van de fabriek.’

‘Pijnlijk’

Daarbij verwijst de burgemeester naar een rapport van toxicoloog Jan Tytgat uit 2017, dat is overgemaakt aan het stuurcomité van Oosterweel, waarin ook De Wever zetelde. Echter zou Tytgat daarna nog een verduidelijkende mail hebben gestuurd waarin hij waarschuwde dat het beter was om geen eieren of groenten van eigen kweek te eten of kinderen te laten spelen in de aarde in het betrokken gebied. ‘Het is pijnlijk, maar ik heb die mail nooit gekregen’, zegt De Wever nu. Die bewuste mail is volgens hem verder van Lantis naar Ovam gegaan en daarna ‘doodgevallen’. ‘De parlementaire onderzoekscommissie moet nu uitwijzen wat daar is misgelopen.’

De Wever bleef tijdens de uitzending benadrukken dat er heel lang is verklaard dat PFOS geen negatieve impact had op de mens. In 2018 zijn de internationale normen rond PFOS verscherpt, op basis van voortschrijdend wetenschappelijk inzicht. In september 2020 heeft de Vlaamse regering nieuwe Vlaamse normen opgelegd. De Wever: ‘Nergens in Antwerpen zijn in bewoond gebied die saneringsnormen nu overschreden. Dat is enkel het geval vlakbij de werfzone, maar in Antwerpen woont daar niemand.’ In Zwijndrecht ligt het bewoond gebied wel bij de vervuilde zone.