Waarom werd Jürgen Conings nu pas gevonden? "Als een korrel rijst zoeken op 20 voetbalvelden met hoog gras"

Een massale klopjacht was het, een maand geleden, om de voortvluchtige militair Jürgen Conings te vinden. Al snel wijst het onderzoek naar het Dilserbos in Dilsen-Stokkem, waar onder meer zijn auto werd teruggevonden. Grote lappen bos worden meter per meter doorzocht - gesweept, zoals dat heet - door militairen en agenten.

Zonder veel resultaat. Pas na een dikke drie weken wordt wel een rugzak met munitie ontdekt, niet ver van waar zijn wagen stond. En dan plots, ruim een maand nadat Conings is verdwenen, wordt zijn lichaam toch gevonden in het Dilserbos. 

Is dat niet vreemd, na al die zoekacties van de voorbije maanden? "Nee", klinkt het stellig bij federaal procureur Frédéric Van Leeuw in "Het Journaal". "Het lichaam lag op 150 meter van een zone die wij gesweept hadden. Maar het was alsof wij een korrel rijst moesten zoeken op twintig voetbalvelden en met hoog gras. Het was een heel moeilijke zone om te doorzoeken." 

Dat herhaalt hij nog eens bij de RTBF-radio. "150 meter in een dergelijk bos, dat is veel, dat kan ik u garanderen. Het gaat om erg complex, wild terrein, met varens van bijna twee meter hoog. Als je daar iets laat vallen, ben je niet eens zeker dat je het terugvindt." 

(Lees verder onder de foto)

"We hadden wel een aantal indicaties die uit het onderzoek kwamen, dus we hebben niet blindelings gezocht. Maar het was onbegonnen werk om heel die zone te sweepen. Dus we zijn blij dat die vondst al zo snel werd gedaan, al hadden we hem graag levend teruggevonden."

Wellicht lag het lichaam van Conings daar al een tijdje, zo leert de toestand van het lijk. "Was dat al van bij het begin van de zoektocht of niet?", vraagt Van Leeuw zich af. "Of werd hij op een bepaald moment wanhopig? Dat moeten specialisten proberen te bepalen. Het zou wel interessant zijn om dat te weten." 

Dan valt het toch op dat plots twee mensen op dezelfde dag een geur waarnemen. Maar volgens forensisch deskundige Christl Verbiest is dat niet zo vreemd. "Wanneer het koud is, wordt een lichaam dat in de natuur ligt veel beter bewaard. Bij zulke uitzonderlijk hoge temperaturen als de laatste dagen gaat de ontbinding natuurlijk veel sneller. Dat kan een verklaring zijn." 

Herbeluister hier het gesprek met Christl Verbiest in "De ochtend" op Radio 1:

Ook Van Leeuw wijst op het weer. "In het begin was het koud, was het 9 graden, nadien was het erg warm. Doordat de wind nu in de juiste richting stond, was de geur te ruiken op een mountainbikeweggetje. Daarom hebben twee mensen die quasi op hetzelfde moment waargenomen." Van Leeuw bevestigt trouwens bij RTBF dat er bij eerdere zoekacties ook al met honden werd gezocht.

Alain Remue van de cel Vermiste Personen ergert zich wat aan het gebrek aan kennis waarmee sommige mensen oordelen over de zoektocht naar Conings. Hij noemt het "helemaal niet uitzonderlijk" dat een lichaam pas zoveel later wordt gevonden, zo zegt hij in "De ochtend" op Radio 1. "Een onderzoek naar een vermiste gebeurt heel systematisch en logisch en altijd op basis van tactisch onderzoek."

Zelfs met speurhonden zoeken, levert niet altijd resultaat op. Hij verwijst naar een man die vermist raakte op de Hoge Venen en van wie pas een jaar later een deel van zijn skelet werd teruggevonden. "Het woord toeval is ook van belang in zulke zaken. In x aantal dossiers hebben we hectaren afgezocht en niks gevonden. En dan stoot later iemand tijdens het reinigen van een gracht of tijdens een wandeling op de resten van een mens."

Heel vaak stoot je ook op de limieten van het terrein, legt hij uit. "En dan kan je op een bepaald moment zeggen: verdomme, waarom hebben we niet 500 meter verder gezocht? Alleen: als dan zou blijken dat de persoon 800 meter verder ligt, ben je nog 300 meter te vroeg gestopt."

Herbeluister hier het gesprek met Alain Remue in "De ochtend" op Radio 1:

Ook in deze zaak hielp het team van Remue trouwens even mee zoeken. "Een belangrijke factor hier was ook de bescherming van onze eigen mensen. Want we wisten niet of we naar een overleden persoon zochten of toch nog naar iemand die in leven zou zijn, met een zekere graad van risico."

Hoe Conings om het leven kwam, moet blijken uit een autopsie die vannacht en vanochtend plaatsvond. "Naar alle waarschijnlijk zal het zelfmoord zijn door een vuurwapen, maar dat moet nog worden bevestigd door een wetsdokter", zegt Van Leeuw. De autopsie is intussen afgelopen: de resultaten ervan zullen in de loop van de namiddag worden bekendgemaakt.

Hij benadrukt dat het onderzoek nog een hele tijd zal lopen, ook rond de vraag of Conings hulp heeft gehad. "We hebben het engagement om alle pistes te bewandelen. Ik weet dat er mensen zijn die dat niet geloven. Maar ik kan u de garantie geven dat het onderzoek au sérieux wordt genomen, à charge en à décharge. Zolang niet alle deuren gesloten zijn, blijft het onderzoek open. Uiteindelijk zal de onderzoeksrechter zijn dossier meedelen aan het parket. Dat zal dan beslissen: ofwel is het een buitenvervolgingstelling, ofwel gaan we verder met het onderzoek."

De grote vraag in dit verhaal blijft of iemand als Jürgen Conings, iemand die op een terreurlijst stond en die psychische problemen had, niet beter opgevolgd had moeten worden. "Het blijft een heel moeilijk, menselijk verhaal, zo iemand die uiteindelijk zelfmoord pleegt", beseft Van Leeuw. 

Bekijk hier het interview met Frédéric Van Leeuw in "Het Journaal" en lees eronder voort: 

Voor de veiligheidsdiensten is dat momenteel ook een bezorgdheid, zegt hij. "Veel mensen die een duidelijke structuur nodig hebben - zoals Jürgen Conings die ook zocht bij het leger - en die die tijdens heel die coronaperiode hebben zien platgelegd worden, lopen een risico om te ontsporen."

Het onderzoek moet grondig bekijken wat Conings’ beweegredenen waren om te doen wat hij deed, zegt Van Leeuw. "In een dergelijk geval moeten wij altijd vertrekken van een worstcasescenario. Hier had hij bedreigingen geuit en was hij vlak bij de woonplaats van een van zijn mogelijke doelwitten (viroloog Marc Van Ranst, red.) geweest. Dus moesten wij ook vertrekken van het standpunt dat hij kwade bedoelingen had."

Ook bij het Centrum voor Suïcidepreventie maken ze zich zorgen. Het verhaal van Conings zou de druppel kunnen zijn voor mensen die het moeilijk hebben, zegt professor medische psychologie Gwendolyn Portzky. "We weten dat als mensen zich enigszins kunnen herkennen in het verhaal - al is het dezelfde leeftijd, hetzelfde geslacht - dat het risico verhoogt dat die zelfmoordgedachten sterker worden en dat er risico is op gedrag."

"Daarom willen we die mensen oproepen: probeer hulp te vragen in jouw omgeving, probeer dat gesprek aan te knopen, zoek hulp. En aan de omgeving willen we vragen: wees alert, ken je iemand die het moeilijk heeft, probeer dan het gesprek aan te gaan en hen te stimuleren hulp te zoeken."