Vooruit schuift nieuw gezicht naar voren: Hannes Anaf mag zich profileren op PFOS-dossier

Wie wist wat wanneer over de vervuiling met PFOS in Zwijndrecht, in de buurt van de 3M-fabriek? Door de werken aan de Oosterweel-verbinding werd de vervuiling letterlijk bovengespit, maar waarom is er nooit eerder actie ondernomen? Het is een van de cruciale vragen van de onderzoekscommissie in het Vlaams Parlement, die nu vrijdag van start zal gaan. 

Al in het najaar van 2017 waren er plannen om de omwonenden in te lichten, maar die gingen nooit door. Was openbare afvalstoffenmaatschappij OVAM niet doortastend genoeg? Waarom stokte de communicatie op het kabinet van minister van Leefmilieu Joke Schauvliege (CD&V)? En wat is de verantwoordelijkheid van Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) en voormalig mobiliteitsminister Ben Weyts (N-VA) die het hele Antwerpse mobiliteitsdossier politiek mee in handen hadden genomen? En vooral: wat is de rol geweest van 3M?

Het is Vlaams Parlementslid Hannes Anaf (Vooruit) die de onderzoekscommissie in goede banen zal mogen leiden, zo is maandag duidelijk geworden. Het voorzitterschap zou sowieso naar iemand van de oppositie gaan, kwestie van elke mogelijke schijn van partijdigheid uit te sluiten. Dat werd ook bevestigd op een vergadering onder fractieleiders. Omdat de coronacommissie, die de Vlaamse aanpak van de pandemie tegen het licht hield, al werd geleid door Groen-fractieleider Björn Rzoska, kwam het voorzitterschap voor deze PFOS-onderzoekscommissie een socialist toe.

Vooruit schuift zelf Anaf naar voren. Ook ex-ministers Bruno Tobback en Freya Vandenbossche volgen het PFOS-dossier op in het parlement, maar zij geven dus voorrang aan hun jongere collega. Het voorzitterschap van zo’n commissie is voor de politicus een uitgelezen kans om zich volop te profileren op een dossier.

Nieuwe lichting

Anaf zit nog maar sinds 2019 in het Vlaams Parlement, maar is wel sinds kort fractieleider ad interim, nu Hannelore Goeman met zwangerschapsverlof is. Hij geldt binnen de partij als één van de nieuwe talenten die twee jaar geleden in het parlement belandden. Ondanks de magere score van sp.a destijds slaagde ex-voorzitter John Crombez er toch in een nieuwe lichting te lanceren, door hen een hoge plaats te geven op de kieslijsten. Onder hen ook Conner Rousseau (nog gestart als fractieleider, intussen voorzitter), Maxim Veys en Hannelore Goeman.

Anaf liep al eerder in het oog van de partijtop. Tussen 2013 en 2019 was hij schepen in Turnhout, en bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2018 had hij een zetel gewonnen. Als een van de weinige socialisten had hij winst geboekt in een centrumstad. In het Vlaams Parlement volgt hij onder meer de thema’s Welzijn en Jeugd op en wist zich al vrij snel te onderscheiden met zijn degelijke inhoudelijke tussenkomsten, geven collega’s van andere partijen aan. Tijdens de eerste coronagolf was hij een van de parlementsleden die de wantoestanden in de rusthuizen mee op de kaart zette. Hij zetelde later ook in de coronacommissie.

Officieel is de aanstelling van de voorzitter pas voor de eerste commissiezitting vrijdag, maar meerdere bronnen geven aan dat het zonder ongelukken Anaf wordt. “Het zou in elk geval een grote eer zijn”, zegt hij zelf.

Zijn eerste werk: het werkschema opstellen. Welke experts, politici, hoge ambtenaren en andere betrokkenen worden er wanneer opgeroepen? Maar ook: welke thema’s worden er behandeld? Uit de basistekst bij de oprichting van de onderzoekscommissie is meteen al duidelijk geworden dat de commissie zich niet zal beperken tot de PFOS-verontreiniging op de 3M-site alleen. Intussen is gebleken dat bijvoorbeeld op plaatsen waar brandweeroefeningen werden uitgevoerd via het blusschuim heel wat PFOS in de grond is gekomen. En wat met de aanwezigheid in de grond van gelijkaardige ‘forever chemicals’ uit de PFAS-familie? Ook dat wordt tegen het licht gehouden, om op basis daarvan tot een coherent Vlaams beleid te komen.

Hoewel het parlement vanaf 11 juli in vakantiemodus gaat, is het de bedoeling dat de commissie er meteen invliegt. Allicht wordt er doorgewerkt tot eind juli, om begin september de draad weer op te pikken.

Geen PVDA

Wat wel opvalt: de onderzoekscommissie zal in totaal vijftien leden tellen, net zoals de reguliere commissies in het parlement, zo beslisten de fractieleiders. Dat wil zeggen dat PVDA geen vertegenwoordigers heeft in de commissie. Met vier zetels in het parlement is de partij te klein om een erkende fractie te vormen. Even lag op tafel om de commissie uit te breiden naar 27 leden om zo de PVDA toch een zitje te gunnen, maar die piste werd afgeblokt. Te veel volk zou een vlotte werking van de commissie tegengaan, klinkt het. 

Ook de optie om PVDA de zittingen te laten bijwonen zonder stemrecht, zoals in het federaal parlement mogelijk is, werd afgeketst door de meerderheid. “We zouden daarvoor de reglementen moeten wijzigen”, zegt N-VA-fractieleider Wilfried Vandaele. “Voor een onderzoekscommissie is dat geen goed idee. Het gevaar dat dit achteraf tegen ons gebruikt wordt, is gewoon te groot.” Vooruit heeft nu één zitje in de commissie, die van de voorzitter, Groen, Open Vld en CD&V twee, Vlaams Belang drie en N-VA vijf.