Efteling verwijdert controversiële attractie: Monsieur Cannibale maakt plaats voor Sindbad de Zeeman
Monsieur Cannibale maakt plaats voor Sindbad de Zeeman. De Efteling ruilt de draaiende kookpotten in voor bootjes in een zeestorm. Na het vervangen van de omstreden Aziatische en Afrikaanse poppen in Carnaval Festival verdwijnt in het Nederlandse pretpark nu ook de donkere kannibaal die recent de stempels ‘racistisch’ en ‘kwetsend’ kreeg.
De Efteling gaat na 33 jaar Monsieur Cannibale aanpassen. Maar niet alleen omdat de attractie veel kritiek kreeg. De donkere kannibaal met dikke lippen, oorringen, grote voortanden en een lepel door z’n neus werd (vooral ook in het buitenland) gezien als “racistische stereotypering”. Net als de Aziatische en Afrikaanse figuren in Carnaval Festival.
De Efteling verwijderde daarom twee jaar geleden het kroeshaar, de spleetogen en de neusringen uit die populaire grote attractie, maar de kannibaal bleef staan. Eventuele aanpassingen aan Monsieur Cannibale zou de Efteling pas bekijken bij een groot onderhoud, was de reactie steeds. “En dat is nu”, aldus directeur Fons Jurgens.
Lees ook: Directeur Efteling over miljoenenverlies: ‘We zetten twee stappen terug’
Het attractiepark kreeg namelijk vorige maand groen licht van de Raad van State voor grote uitbreidingsplannen. Het in orde maken van het Reizenrijk (waar onder andere deze veelbesproken attractie staat) is het begin daarvan. “Om straks in het nieuwe gedeelte bij het Eftelinghotel te komen, moeten we eerst de looproute daarheen in orde maken”, aldus directeur Fons Jurgens. En laat het bijna dertig jaar oude Monsieur Cannibale nou net langs die route liggen.
Sirocco en Archipel
De attractie blijft in de basis hetzelfde: je draait nog altijd rond op een groot plateau. Alleen stap je volgend jaar in de nieuwe attractie genaamd ‘Sirocco’ (dat Arabisch is voor storm) niet meer in kookpotten, maar in bootjes die terechtkomen in een zeestorm. Sindbad de Zeeman vaart mee, terwijl kooplieden hun handelswaar proberen te redden. Het naastgelegen en gedateerde Avonturen Doolhof wordt meegenomen in het thema en verandert in een waterspeeltuin voor de kinderen, een vissersdorp genaamd Archipel. Restaurant Panorama is pas later aan de beurt, maar zal datzelfde Oriëntaalse sausje krijgen.
“Allemaal geïnspireerd op het verhaal van het naastgelegen Vogel Rok”, legt ontwerper Sander de Bruijn uit. Die mythische vogel komt uit één van de zeereizen van Sindbad. “Maar veel bezoekers weten dat niet. Het komt nu ook niet echt tot z’n recht”, vindt De Bruijn. Door de wereld van Sindbad de Zeeman uit te breiden in het Reizenrijk krijgt Vogel Rok een hoofdrol. “En dat verdient zo'n grote attractie”, aldus de ontwerper. Daarbij streeft de Efteling ook steeds meer naar gebiedsontwikkeling in het park. Geen losstaande attracties, maar het gebied eromheen in hetzelfde thema. Waarbij dus ook het kleinere entertainment, de horeca en de verdere aankleding hetzelfde verhaal vertellen.
‘Door huidige situatie doen we nu het minimale’
De aanpassingen kosten 2,8 miljoen euro. Hoe zit dat? De Efteling draaide vorig jaar zijn slechtste jaar ooit met een verlies van 14,5 miljoen. “Voorlopig geen grote investeringen, alleen het noodzakelijke. We moeten hard op de rem trappen”, aldus Jurgens tegen de Nederlandse media in januari. Speeltuin Nest zou de enige grote verandering zijn in het park dit jaar.
Maar de uitspraak van de Raad van State verandert de zaak. “We kunnen nu echt aan de gang met onze plannen. En dat willen we natuurlijk zo snel mogelijk. Maar door de slechte financiële situatie doen we dan nu wel het minimale. En dat is het aanpassen van het Reizenrijk, zodat we daarna wel voortkunnen in het oosten met de daadwerkelijke uitbreiding”, aldus Jurgens, die aangeeft na de zomer te starten met Sirocco.
Corona laat dus z’n sporen zeker wel na. De directeur had ook graag alles in één keer aangepakt. “Maar nu gaan we het gefaseerd doen. We beginnen met Monsieur Cannibale en het doolhof. Het restaurant, dat één van onze oudste gebouwen is, doen we later. Daarna gaan we kijken naar de grote attracties.” In welk tempo, wordt na de zomer bekeken, geeft Jurgens nu aan. “Dan pas weten we écht wat de schade voor dit jaar is en kunnen we beter kijken naar de toekomst.”
Extra fruit en een witte man als compromis
Eigenlijk was er al vanaf de bouw in 1988 kritiek op de attractie in de Efteling. Een metershoge donkere kannibaal met dikke lippen, oorringen, grote voortanden en een lepel door z’n neus, zittend op een tamtam. Dat kon niet, vond het Tilburgs Meld- en Registratiepunt Discriminatiezaken toen. Als compromis werd er fruit toegevoegd — om te suggereren dat hij vegetariër zou zijn — en kwam er een blanke figuur naast de kannibaal. Jarenlang werd het geaccepteerd.
Tot 2014, toen de Wall Street Journal het “een discriminerend tafereel met een walgelijke weergave van zwarte mensen” noemde. Sindsdien laait de discussie steeds weer op. In 2016 schreef de actiegroep Stop Oppressive Stereotypes (SOS) een open brief aan het themapark met als titel ‘Efteling, wereld vol racisme’. De groep liet weten de attracties Carnaval Festival en Monsieur Cannibale uiterst racistisch te vinden en kreeg vooral online veel bijval.
Bekende cultuur- en mediawetenschapper Dan Hassler-Forest twitterde vorig jaar mei over “schokkende racistische bullshit”, waar hij de hashtag #BlackLivesMatter aan toevoegde. Twee bezoekers demonstreerden een maand later bij de kookpottenmolen, Canadese vloggers noemde het “een racistische karikatuur van een donker persoon die niet meer zou moeten bestaan”. En een petitie om de kannibaal per direct te verwijderen is inmiddels ruim 2.700 keer ondertekend. Een petitie voor het behoud van de attractie is er overigens ook. Die heeft op dit moment meer dan 1.200 handtekeningen.