‘Tot op vandaag aanvaardt 3M zijn verantwoordelijkheid niet. Het bedrijf voert al vele jaren een campagne die twijfel wil zaaien, door studies tegen te spreken die al decennialang duidelijk aantonen dat PFOS de menselijke gezondheid en het milieu bedreigt.’ Dat zei de Amerikaanse advocaat Robert Bilott, die al meer dan twintig jaar strijdt tegen eeuwige chemicaliën zoals PFOS, onlangs in een interview met De Standaard(DS 26 juni). Tijdens een hoorzitting over de PFOS-vervuiling in Zwijndrecht, die vanmiddag in het Vlaams Parlement plaatsvond, is duidelijk geworden dat 3M die tactiek aanhoudt.

‘Uit het totaal aan beschikbare wetenschappelijke gegevens blijkt niet dat PFOS in de huidige of vroegere concentraties schadelijk is voor de mens’, was de boodschap die Rebecca Teeters vanuit Minneapolis aan de parlementsleden bracht. Als senior vice president is Teeters binnen 3M verantwoordelijk voor het beleid rond de milieu- en gezondheidsimpact van de perfluoriden die het bedrijf produceert. Ze betwistte niet dat wetenschappelijke studies ‘verbanden’ hebben aangetoond tussen PFOS en gezondheidsschade bij de mens - ‘maar verbanden in geïsoleerde studies zijn niet hetzelfde als causaliteit’, bepleitte ze. Die ‘verbanden worden niet consistent aangetroffen over verschillende studies heen’ en er is ‘geen oorzakelijk verband vastgesteld, zei Teeters.

Dat is wel het geval ‘bij onderzoeken op ratten in labo’s’, voegde ze daaraan toe, maar de hoeveelheid PFOS in de ratten lag meer dan achtduizend keer hoger dan het gemiddelde in de Vlaamse bevolking’, zei ze.

DNA-schade

Haar boodschap stond in schril contrast met wat daar tijdens de hoorzitting op dat moment al aan voorafgegaan was. Zo legde professor Greet Schoeters van het Vlaams Steunpunt Milieu en Gezondheid op basis van de wetenschappelijk literatuur de link tussen PFOS en ‘leverschade, effecten op de schildklierhormonen en het afweersysteem, en een daling van het geboortegewicht’. ‘Die causaliteit is aangetoond bij proefdieren, maar we hebben ze ook op een robuuste manier bevestigd gezien in heel wat humane studies’, zei ze.

Een studie door de universiteit van Harvard toonde in 2012 een link aan tussen de concentraties PFOS in het moederbloed, en de immuunreactie van hun kinderen na vaccinatie tegen tetanus en difterie. Hoe hoger de concentratie, hoe lager de kans dat de kinderen voldoende tegen de ziektes beschermd waren (DS 12 juni). Ook in studies door de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (Vito) bij Vlaamse kinderen en jongeren, zei Schoeters, werd de link tussen hogere PFOS-gehaltes en een lager geboortegewicht bevestigd. ‘Bij jongeren zagen we indicaties dat een hogere blootstelling aan PFOS interfereert met het afweersysteem, het hormoongehalte, cognitieve vaardigheden en DNA-schade.’

Over andere mogelijke effecten van de stof, zoals cardiovasculaire aandoeningen en kanker, liggen niet alle resultaten in dezelfde lijn, zei Schoeters. De Nederlandse toxicoloog Jacob de Boer (Universiteit van Amsterdam) zag althans ‘redenen genoeg om niet alleen PFOS, maar de hele ruimere familie van PFAS te verbieden’, zei hij vanmiddag.

‘Verbolgen’

In de hoorzitting kwamen maar liefst dertien sprekers aan het woord - toxicologen en ambtenaren, onder meer van afvalstoffenmaatschappij Ovam. Voor vragen was daardoor geen tijd. Die moeten de parlementsleden opsparen voor de onderzoekscommissie naar de PFOS-vervuiling, die vanaf eind deze week van start gaat. Parlementslid Mieke Schauvliege (Groen) zegt dat uit alles wat 3M gisteren alvast kwam zeggen ‘duidelijk is dat zij nooit ofte nimmer voor de schade van hun vervuiling zullen willen betalen’. ‘Ik ben verbolgen. Elk woord was zeer goed afgewogen en door juristen bekeken. Ze ontlopen elke verantwoordelijkheid en zullen er alles aan doen om zo weinig mogelijk te betalen. De onderzoekscommissie zal nog heel veel werk hebben om het gesprek met hen aan te gaan.’

(Jef Poppelmonde)