In de buurt van het chemische bedrijf 3M in Zwijndrecht zijn hoge concentraties PFOS gemeten, onder meer in de grond en in eieren. Tot hiertoe heeft 3M nooit echt gecommuniceerd over de zaak, maar dinsdagnamiddag veranderde dat. Het bedrijf moest uitleg komen geven tijdens een hoorzitting van de commissie Leefmilieu in het Vlaams Parlement.

“Er zijn inderdaad PFAS-stoffen (waaronder PFOS, red.) aangetroffen in het milieu, maar hun aanwezigheid betekent niet dat ze schadelijk zijn”, zegt Rebecca Teeters, vicevoorzitter van 3M. “Er zijn 150 studies in de Verenigde Staten gebeurd over een oorzakelijk verband tussen PFOS en de mensenlijke gezondheid, maar er is er geen gevonden. Ook bij onze duizenden werknemers hebben we geen gezondheidsschade vastgesteld.”

Proeven op dieren

Nochtans zeggen wetenschappers dat in proeven op dieren wél een oorzakelijk verband tussen PFOS en gezondheidsschade is vastgesteld. “Maar in die proeven kregen dieren, bijvoorbeeld ratten, duizenden keren meer PFOS ingespoten dan de concentraties die we vroeger en nu terugvinden in het milieu”, antwoordt Teeters.

Dat 3M de productie van PFOS sinds het begin van deze eeuw heeft stopgezet, heeft volgens Rebecca Teeters vooral met voorzorg te maken. “Er waren in de jaren negentig enkele studies over mogelijke schadelijke effecten van PFOS op mens en dier. Daarom hebben we de productie stopgezet. maar een wetenschappelijk bewijs is er dus niet”, zegt Teeters.

“PFOS is nooit enige oorzaak van gezondheidseffect”

In de hoorzitting kwam ook Bart Bautmans van het Agentschap Zorg en Gezondheid aan bod. “Het klopt dat de blootstelling aan PFAS-stoffen nooit de enige oorzaak zal zijn van een bepaald gezondheidseffect”, zegt hij. “We hebben ook vastgesteld dat er in de hele gemeente Zwijndrecht niet meer PFOS-gerelateerde kankers voorkomen dan in andere gemeenten. De gevoeligheid tegenover PFOS verschilt wel van mens tot mens. De ene is er meer vatbaar voor dan de andere. Het is wel zo dat PFOS lang in het lichaam blijft zitten. Je krijgt van die stof ook meer binnen dan je kan kwijtraken.”

Het Agentschap Zorg en Gezondheid neemt nu bloedstalen bij buurtbewoners van 3M in Zwijndrecht. “Op basis van de resultaten kunnen we de huidige aanbevelingen, zoals in de onmiddellijke omgeving geen zelf gekweekte eieren eten, uitbreiden, verscherpen of verzwakken. Maar we gaan niet per onderzochte persoon kunnen zeggen of die persoon ziek gaat worden”, zegt Bart Bautmans.

Toxicologen: “Wel gezondheidsschade mogelijk”

Tijdens de hoorzitting benadrukten enkele toxicologen dat een te hoge concentratie PFOS wel degelijk tot gezondheidsproblemen kan leiden. “Studies stellen een lager geboortegewicht vast, alsook een lagere vaccinatierespons tegen griep of difterie bij 1-jarigen”, zegt toxicologe Greet Schoeters (Universiteit Antwerpen).

3M: “Wij nemen de zaak ernstig”

Los van de hele discussie benadrukte Peter Vermeulen, directeur van 3M, dat zijn bedrijf zich als een deel van de gemeenschap in Zwijndrecht beschouwt. “We nemen deze zaak dan ook ernstig”, zegt hij. “We beheren bijvoorbeeld alle materialen die in de bodem en het grondwater zijn terechtgekomen. We hebben aanvaard om 130.000 kubieke meter met PFOS verontreinigde grond in Zwijndrecht te beheren in een speciaal ontworpen veiligheidsberm. We gaan dus op een bedachtzame manier met PFOS om.”