Bedrijf 3M trekt risico’s PFOS in twijfel: ‘3M wil aan zijn verantwoordelijkheid ontkomen’

Het was Rebecca Teeters, vicepresident van de multinational, die persoonlijk inbelde tijdens de digitale zitting van de commissie Leefmilieu in het Vlaams Parlement. Maar liefst dertien sprekers – experts en topambtenaren – passeerden de revue. 3M mocht het rijtje afsluiten. 

In haar exposé, waarbij elk woord in de juridische weegschaal leek te zijn gelegd, kon Teeters niet genoeg benadrukken dat 3M “samen met de gemeenschap in Zwijndrecht” en "gedreven door wetenschappelijke kennis” op zoek wilde gaan naar een oplossing voor de vervuiling in en rond de 3M-site in Zwijndrecht. 

Het was de eerste keer sinds PFOS de politieke debatten beheerst, dat het Amerikaanse bedrijf zelf uitgebreid communiceerde. Eerder op de dag had 3M ook een persbericht de wereld in gestuurd.

Wat vooral opviel was dat 3M de gezondheidsrisico’s van PFOS in twijfel trekt. Het bedrijf is in 2002 gestopt met het produceren van de stof in Zwijndrecht, naar eigen zeggen omdat in de jaren 90 was gebleken dat de stof moeilijk afbreekbaar is, ook in het menselijk lichaam. Teeters vermeldde niet of ook mogelijk gezondheidsrisico’s mee hebben gespeeld in de overweging.

‘Geen causaal verband’

Verschillende studies linken de stof intussen met kanker, maar dat betwist Teeters. “We hebben zelf meer dan 150 wetenschappelijke onderzoeken gedaan over mogelijke risico’s”, zei ze. “Maar het is niet omdat er een link is dat er ook een causaal verband is.” Ze gaf een voorbeeld van een proef op ratten, waar tot 8.000 meer PFOS in het bloed zat dan gemiddeld bij de mens. “Zulke studies kan je niet zomaar extrapoleren.” Ze verwees onder meer ook naar Amerikaanse en Australische overheidsstudies die de link met kanker als niet bewezen achtten en naar het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek, dat de stof slechts in beperkte mate als kankerverwekkend beschouwt.

Eerder tijdens de zitting was professor Greet Schoeters (Universiteit Antwerpen) aan bod gekomen. De link met kanker is inderdaad momenteel nog moeilijk hard te maken, maar wel staat intussen vast dat langdurige blootstelling aan PFOS onder meer de hormonenbalans kan verstoren, een vermindering van de immuniteit met zich meebrengt en DNA-schade kan veroorzaken. “Er zijn redenen genoeg om niet enkel PFOS, maar de hele ruimere familie van PFAS, te verbieden”, zei ook de Nederlandse toxicoloog Jacob de Boer (Universiteit van Amsterdam) eerder op de zitting. Over die gezondheidsrisico’s repte 3M niet.

‘In alle transparantie’

Daarnaast benadrukte Teeters, bijgestaan door Peter Vermeulen, de baas van 3M België, dat haar bedrijf al haar wetenschappelijke kennis en onderzoek ter beschikking wil stellen om de vervuiling in Zwijndrecht onder controle te krijgen. 3M wil in alle transparantie samenwerken met de openbare afvalmaatschappij OVAM en de lokale autoriteiten, klinkt het. Vermeulen verwees onder meer naar de eerste sanering in 2009 en de bijkomende bodemonderzoeken die nu worden uitgevoerd in opdracht van OVAM. 3M was daar aanvankelijk nochtans in beroep tegen gegaan. Noch in het persbericht, noch tijdens de commissie had 3M het over een nieuwe sanering.

“Ik ben gechoqueerd”, reageert Vlaams Parlementslid Mieke Schauvliege, die voor Groen het dossier opvolgt. “Door alle gezondheidsrisico’s van zich af te schuiven, wil 3M aan zijn verantwoordelijkheid ontkomen.”

“Veel vragen blijven onbeantwoord”, zegt ook Hannes Anaf (Vooruit), die straks de onderzoekscommissie voorzit. “Er is vooral veel niet gezegd.” De zitting was strak georganiseerd. Gezien het grote aantal sprekers in één middag, was er voor vragen geen tijd. Op die manier was het meer een opwarmertje voor de onderzoekscommissie die vanaf vrijdag uit de startblokken schiet. Heel wat van de sprekers zullen daar opnieuw gehoord worden, uitgebreider én met de kans om hen op de rooster te leggen.