Beke voert versnelling door in wachtlijst voor meest dringende noden in gehandicaptenzorg

De wachtlijst voor personen met een handicap blijft groeien. In het laatste jaarverslag van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) is sprake van 16.523 wachtende meerderjarigen, 545 meer dan het jaar voordien.

Om die wachtlijst voor personen met een handicap aan te pakken, was de regering-Jambon oorspronkelijk van plan om tegen het einde van de legislatuur (in 2024) zo'n 270 miljoen euro extra te investeren. Maar zelfs met die investering zou de wachtlijst de komende jaren langer in plaats van korter worden. Prognoses zagen de wachtlijst aangroeien tot meer dan 26.000 mensen. Dat komt vooral omdat de instroom groter is dan de uitstroom. Zo zijn er bijvoorbeeld elk jaar 2.000 Vlamingen die automatisch recht hebben op een budget (bv. mensen die vanwege een noodsituatie meteen een budget nodig hebben) en stromen er maar 850 mensen uit. Daarnaast komen er elk jaar ook 1.000 mensen bij met een dringende vraag.

Er was dus meer nodig om echt voor een kentering te zorgen. Daarom besliste minister van Welzijn Wouter Beke om een aantal hervormingen door te voeren en de extra budgetten versneld in te zetten. De hervormingen waren volgens Beke nodig om "het systeem onder controle krijgen". "Geen besparingen, maar efficiëntieoefeningen waardoor we elders extra budgetten konden creëren", legt Beke uit. Het gaat dan onder meer om de uitdoving van het basisondersteuningsbudget (BOB). Dat BOB is een vast, forfaitair bedrag van 300 euro dat personen met een handicap vrij kunnen inzetten voor hun ondersteuning.

Maar naast die hervormingen was er ook gewoon sneller extra geld nodig. De regering besliste daarom eerder al om de beloofde 270 miljoen euro naar voren te schuiven en versneld te investeren. Van die 270 miljoen is ook al 40 miljoen ingezet. Van de resterende 230 miljoen euro per jaar zal ongeveer de helft (117 miljoen euro) gaan naar de personen met een handicap met de meest dringende noden.

Concreet is het volgens Beke de bedoeling dat alle 2.690 Vlamingen in die 'prioriteitengroep 1' binnen de 18 maanden een persoonsvolgend budget krijgen. Ter vergelijking: nu is de gemiddelde wachttijd in die groep nog bijna 3 jaar. De belofte van 18 maanden of 1,5 jaar geldt ook voor wie in de komende maanden en jaren in die hoogste prioriteitengroep belandt. "Dit is een massieve operatie en een nooit geziene inspanning", meent de minister.

Maar ook wie minder acuut ondersteuning nodig heeft en in prioriteitengroep 2 of 3 zit, heeft volgens Beke recht op perspectief. Voor de bijna 4.000 mensen die in groep 2 zitten, worden volgens Beke "pistes onderzocht". Van de meer dan 11.000 mensen in de laagste prioriteitengroep 3 wordt de zorgvraag "geëvalueerd". Er komt een bevraging die in kaart moet brengen welke zorgvraag zij precies hebben. "Mogelijk bestaan er voor hen ook andere oplossingen zoals rechtstreeks toegankelijke hulp of alternatieve ondersteuning", aldus Beke.

De wachtlijst volledig wegwerken zal niet lukken, erkent Beke, ook niet met deze extra investering. "Maar deze regering zal 1,6 miljard investeren in de gehandicaptenzorg. Dat is niet alleen dubbel zoveel als oorspronkelijk gepland, maar ook een verdubbeling tegenover de 825 miljoen van de vorige Vlaamse regering.” Toch zal ook de volgende Vlaamse regering moeten blijven investeren in de gehandicaptenzorg. "Elke regering zal een inspanning moeten doen.” Door de stijgende zorgvraag is er elk jaar (cumulatief) 60 à 70 miljoen euro extra nodig, wat neerkomt op een inspanning van minstens 300 miljoen euro op één legislatuur.

Vlaams parlementslid Vera Jans (CD&V) spreekt van een “gigantische stap vooruit voor zo veel mensen”. “Via een geslaagde combinatie van hervormingen en investeringen komt er een antwoord voor alle meest dringende zorgvragen. Deze wachtlijst wordt weggewerkt. Dat is een uitstekende zaak”, zegt Jans.

Oppositiepartij Groen kijkt met gemengde gevoelens naar het plan. Zo zullen mensen met de meest dringende noden wel sneller een budget krijgen, maar blijven veel anderen “in de wachtrij staan”, zegt parlementslid Ann De Martelaer. “Wie vandaag voor het eerst vroeg om zorg en in prioriteitengroep 1 valt, zal na 18 maanden hulp krijgen. Wie pech heeft en in een andere prioriteitengroep valt, wordt totaal niet geholpen”, klinkt het.

Groen vindt dat Beke op de proppen moet komen met een “totaalplan” voor alle wachtenden. De Martelaer: “Vlaanderen telt duizenden gezinnen die zich in evenveel bochten moeten wringen omdat ze hun kind met handicap permanent zelf moeten verzorgen. Net omdat ze dat kunnen, belandt hun kind in de laagste prioriteitengroep en kunnen de ouders niet rekenen op steun van minister Beke. Dat is in het kort de logica van de Vlaamse regering die na jaren vierkant begint te draaien.”

Bijstandsorganisatie Onafhankelijk Leven, die opkomt voor de rechten van mensen met een handicap, reageert eveneens verdeeld. Dat bijna 2.700 mensen met een dringende zorgvraag sneller een budget krijgen, is een goede zaak, maar de organisatie betreurt ook “dat er voor bijna 15.000 mensen op de wachtlijst nog altijd geen perspectief is”. “Ook zij hebben recht op een waardig leven en wij verwachten op korte termijn een oplossing voor hen”, zegt directeur Dave Ceule.

Ceule vindt ook dat de regering er niet in slaagt “een langetermijnvisie te ontwikkelen”. “Elk jaar groeit het aantal mensen met een handicap aan met 3 procent. Terwijl de huidige wachtlijst nog niet is opgelost, blijft ze intussen dus verder aangroeien. We verwachten dat de overheid een duurzame oplossing uitwerkt voor dit probleem.”

Het Vlaams Welzijnsverbond reageert tevreden. Zo vindt de organisatie het een goede zaak dat bijna 3.000 volwassenen met een dringende zorgvraag sneller een budget krijgen. Dat bepaalde groepen ook de komende jaren automatisch recht blijven hebben op een budget is ook “goed nieuws”. “Dit zal ertoe leiden dat voor heel wat dringende zorgvragers nu een oplossing komt. Daar zijn we erg blij om”, zegt algemeen directeur Hendrik Delaruelle.

Toch is het plan inderdaad geen oplossing voor alle wachtenden. “Deze inspanning zal de problematiek van de wachtenden in de sector niet oplossen. Ook de komende jaren zullen bijkomende inspanningen moeten gebeuren, zowel in het rechtstreeks toegankelijke zorgaanbod, als in de niet-rechtstreeks toegankelijke zorg”, zegt Delaruelle.