Kiezen tussen hart en hoofd: ook Sammy Mahdi (CD&V) leert het migratiedilemma kennen

Een kort bericht in De Morgen op 1 februari: “Een groep sans-papiers heeft de Begijnhofkerk aan het Brusselse Sint-Katelijneplein bezet. (…) Ze verblijven al enkele jaren in ons land maar zijn het beu om niet gehoord te worden”.

Op 1 juni, vier maanden later, meldt deze krant: “Zo’n 450 sans-papiers zijn in Brussel in hongerstaking.” De mensen vragen papieren, maar via Twitter is staatssecretaris Sammy Mahdi duidelijk: de hongerstaking heeft geen enkele zin want van een collectieve regularisatie kan geen sprake zijn. Hij waarschuwt: “Ik hoop niet te moeten bewijzen hoe principieel ik wel ben”.

Vandaag, nog een maand later, zijn een aantal sans-papiers overgegaan tot zelfverminking: ze naaiden hun mond toe. Het dossier zorgt voor hoogspanning binnen de regering, waar PS en de groenen aandringen op een snelle oplossing. Terwijl de druk stijgt, is het aan Mahdi om zich staande te houden. Hij mag vandaag kritische vragen verwachten in het parlement.

Eelt

In 2007 schreef Patrick Dewael (Open Vld) het boek Eelt op mijn ziel over zijn werk als minister van Binnenlandse Zaken, Asiel en Migratie. De liberaal vertelt daarin hoe hij in een reeks “diepmenselijke dossiers van vluchtelingen en asielzoekers” twijfelde over de juiste beslissing. Moest hij de wet, het algemeen belang en zijn hoofd volgen? Of toch maar zijn hart?

Begin 2008 werd Dewael zo geconfronteerd met een hongerstaking van een twintigtal asielzoekers in een gebouw van Franse Gemeenschap in Brussel. Na 23 dagen zetten ze hun actie stop. Hun gezondheid ging te snel achteruit.

Ook de opvolgers van Dewael, onder meer Maggie De Block (Open Vld) en Theo Francken (N-VA), werden regelmatig voor dit ‘migratiedilemma’ geplaatst. De Block bijvoorbeeld in 2012, bij de omstreden uitwijzing van Parwaiz Sangari (20) naar zijn moederland Afghanistan. Men verweet haar destijds “onmenselijk gedrag”.

Staatssecretaris Mahdi heeft nu, voor het eerste, zo’n heikel dossier op zijn bureau gekregen. In een recent interview met De Morgen vertelde Mahdi: “Elke avond ga ik slapen met beelden van mensen die op de rand staan van een hongerdood of een ernstig nierfalen. Wel, het enige wat ik kan doen is dan absolute duidelijkheid geven: er komt geen collectieve regularisatie.”

In Terzake voegde Mahdi dinsdag toe: “Er zijn regels die gerespecteerd moeten worden”. Nu alsnog plooien zou dit soort acties alleen aanmoedigen.

Miet Smet

Op de thema’s asiel en migratie zet de regering-De Croo grotendeels het beleid van de regering-Michel voort, met een focus op kortere procedures en een beter terugkeerbeleid. Het aantal plaatsen in gesloten centra wordt uitgebreid. Minderjarigen kunnen wel niet langer worden vastgehouden. Deze maatregel kwam in het regeerakkoord op aandrang van de groenen.

Over collectieve regularisaties – zoals in 2000 en 2009 na acties van sans-papiers – staat niets in het regeerakkoord. In een eerste nota van PS-voorzitter Paul Magnette werd die mogelijkheid nog opengelaten, maar in de finale versie sneuvelde de gevoelige passage. Voor de centrumrechtse coalitiepartijen ging dit te ver. Zeker met de N-VA en het Vlaams Belang in de oppositie.

“In zijn communicatie vind ik dat Mahdi de lijn van Francken en De Block doortrekt: hij wil vooral kordaat overkomen”, reageert Bob Pleysier, oud-directeur van Fedasil, het agentschap voor de opvang van asielzoekers. “Als ik naar Mahdi’s beleid kijk dan zie ik, net zoals bij zijn voorgangers trouwens, vooral continuïteit. Zijn beleidsbrief kon evengoed door Miet Smet in de jaren 80 zijn geschreven. De focus op het verkorten van de asielprocedures, die gaat al 40 jaar mee.”

Wat de hongerstakers in Brussel betreft, zit er volgens Pleysier niet anders op dan het been stijf te houden. “Alsnog toegeven zou een verkeerd signaal zijn. Hoe hard dit ook mag klinken als het over kwetsbare mensen gaat”, zegt de ancien.

Opluchting

Francken, intussen een oppositieleider, schreef woensdag op Twitter: “Ik heb zelf ook hongerstakers gekend, dichtgenaaide monden incluis. Ik wens het geen beleidsmaker toe. Vreselijk moeilijke beslissingen.” Hij voegde er wel in één adem aan toe dat het Mahdi’s regeringspartners PS, Groen en Ecolo zijn die hem “stokken in de wielen steken door de valse hoop aan te wakkeren”.

In tegenstelling tot PS en de groenen steunt Vooruit Mahdi ondubbelzinnig. Voor de Vlaamse socialisten is een collectieve regularisatie uitgesloten. Individuele regularisaties, op basis van de bestaande procedures, kunnen wel. “Sowieso zijn collectieve regularisaties geen wondermiddel”, vertelt parlementslid Ben Segers. “In 2009 bleek al snel dat er ook veel gesjoemel plaatsvond en dat heel wat sans-papiers daarna toch weer in situaties van extreme uitbuiting terechtkwamen.”

Een studie van armoedespecialist Ive Marx (UAntwerpen) naar de collectieve regularisatie in 2000 leert dat die beslissing rust bracht in het leven van betrokken sans-papiers. Ze werden uit een bestaan in de marge gehaald, konden legaal werk zoeken, hun kinderen naar school sturen en zich beter huisvesten. Tegelijk waren veel sans-papiers toch teleurgesteld, vooral omdat ze hun plaats niet vonden in ons land en ze bleven hangen in zware en slecht betaalde jobs.