Kritiek op België uit VN-hoek: ‘Kijk het probleem van de hongerstakers in de ogen’

VN-rapporteur Olivier De Schutter, eerder speciaal VN-rapporteur voor het recht op voedsel (2008-2014), ging gisteren iets voor de middag de kerk binnen. Daar waren zo’n 250 mensen aan dag 46 van hun hongerstaking toe. Boven elke matras hing nu ook een A4’tje met de respectievelijke beroepen van elke hongerstaker: kok, vrachtwagenchauffeur, barista… Het was akelig stil in de kerk, waar een week eerder nog druk werd gepraat en heen en weer gelopen. De meeste hongerstakers verborgen zich onder lakens of dekens, en leken erg versuft.

“Ik ben geen medicus, en ik ben blij te horen dat er artsen zijn die de situatie opvolgen, maar ik ben erg bang”, zei De Schutter na zijn bezoek. “Ik hoop dat de hongerstakers niet te ver gaan. Het zou niet aanvaardbaar zijn als mensen voor een nobel doel hun leven of hun gezondheid in gevaar brengen. Het is belangrijk dat de overheid dit probleem in de ogen kijkt.”

“Dit zijn mensen die al erg lang in België verblijven, die al jaren bijdragen aan de Belgische economie, maar uitgebuit worden door werkgevers zonder scrupules. Die geen toegang hebben tot woningen onder aanvaardbare voorwaarden, omdat er wordt geprofiteerd van hun zwakheid. Het zijn mensen die in principe recht hebben op urgente medische hulp, die voor hen niet makkelijk te bekomen is. Deze mensen maken deel uit van de gemeenschap, maar worden niet als dusdanig erkend en kunnen daarover ook niet klagen. Dit lijkt me erg zorgwekkend. Ik ben hier om te luisteren. Ik kan ertoe bijdragen dat deze situatie ernstig wordt genomen.”

Vingertik?

In totaal leven meer dan 400 mensen al die tijd op wat water en zout. De actievoerders zitten gespreid over de Begijnhofkerk en universitaire lokalen aan de VUB en de ULB. “We zijn al maanden aan het actievoeren”, zegt Ahmed (52), die al negen jaar in België verblijft en werkte als elektricien. “We worden gewoon genegeerd, men kijkt van ons weg, ook na anderhalve maand hongerstaking.”

Mohamed (22) woont vier jaar in België. De Marokkaanse jongen oogt verontrustend mager. “Ik heb familie in België”, zegt hij. “Zij zijn allemaal Belg, ik niet. Ik kan proberen wat ik wil, er zit niets meer in dan te blijven lange dagen draaien aan drie euro per uur.”

De VN-rapporteur wil niet vooruitlopen op volgende stappen. Hij zegt eerst te willen observeren. Daarna volgt mogelijk een officiële communicatie naar de Belgische regering. “Als we dat doen, verwachten we dat de regering zich positioneert ten opzichte van haar internationale verplichtingen in het kader van de Mensenrechtenraad”, zegt De Schutter. “Ik ben de ogen en de oren van de internationale gemeenschap. Ik kijk en ik luister, en op het eind maak ik een rapport.”

Op de vraag of het imago van België op het spel staat, antwoordt De Schutter: “Daar nemen wij geen standpunt over in. Wat klopt is dat een land dat deelneemt aan een debat over mensenrechten zelf onberispelijk hoort te zijn, anders verliest z’n stem aan waarde. Het wordt veel moeilijker om andere landen verwijten te maken.”

Op Twitter kwam er meteen kritiek op de persoon De Schutter, omdat die op een lijst heeft gestaan van Ecolo-Groen. De Schutter is ook professor recht aan de UCL en staat al sinds dertien jaar bekend als een autoriteit bij de VN. 

Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) laat weten dat hij net omwille van de gezondheidsgevaren al heel lang oproept om de hongerstaking te doen stoppen. “Wij deden infosessies voor de mensen in de kerk, wij legden hen uit dat ze, als ze hier al zo lang zijn en werken, een dossier moeten indienen bij Vreemdelingenzaken”, zegt zijn woordvoerster. “Voor de helft van deze mensen kan de regularisatie worden toegekend.”

De hongerstakers zelf brengen daar tegenin dat ze collectief willen worden geregulariseerd.