Meer B-attesten en dubbel zoveel C-attesten als vorig jaar: ‘Ik had geen zin meer in school’

Lauren (16) zit in het vijfde jaar wetenschappen-wiskunde en kreeg een C-attest. “Maar ik ben niet de enige”, vertelt ze. “We zijn een kleine klas met amper zeven leerlingen: nog twee klasgenoten moeten blijven zitten, de rest is er maar net door.” Ze had vorig jaar nog een A-attest, maar kreeg toen de waarschuwing beter haar best te doen. “Dat lukte het afgelopen jaar niet. Ik steek het 100 procent op de pandemie. Ik kon me thuis wel concentreren, maar alle taken en toetsen werden in dezelfde weken gepropt. En door dat afstandsonderwijs had ik het gevoel dat ik niet alle leerstof even goed kon verwerken. Ik start in september de richting humane wetenschappen. Mijn ouders vinden het natuurlijk niet fijn dat ik mijn jaar opnieuw doe, maar ze tonen wel begrip.”

Over alle leerjaren en onderwijsvormen heen werden dit schooljaar 18.928 C-attesten uitgedeeld. 4,6 procent van het totale aantal leerlingen kreeg er een. Het zijn er dubbel zoveel als vorig jaar (9.302), maar iets minder dan in 2018-2019, toen er 19.342 C-attesten waren (4,6 procent). Wel kreeg een groot deel leerlingen dit jaar een ‘attest van regelmatig lesvolgen met uitstel van deliberatie’ (ARL). Ook zij zijn voorlopig niet geslaagd. Samengeteld gaat het om 26.703 leerlingen. Vorig schooljaar waren er dat 22.098, in schooljaar 2018-2019 21.567. Ook het aantal B-attesten steeg: van 17.635 vorig jaar naar 27.587 dit schooljaar. De cijfers, verzameld door het Agentschap voor Onderwijsdiensten, zijn nog niet helemaal volledig, maar veel scheelt het niet.

“Ik had eigenlijk meer C-attesten verwacht dan twee jaar geleden”, geeft onderwijsprofessor Ides Nicaise (KU Leuven) toe. “Het zou best kunnen dat scholen zich toch nog een beetje ingehouden hebben, en rekening hielden met de moeilijke omstandigheden waarin hun leerlingen hebben moeten werken. Er is ook een groot aantal uitgestelde deliberaties gegeven. Een hoop jongeren kreeg dus ‘een herexamen’. Scholen hebben duidelijk geprobeerd om de schok van corona – zeker in het eerste jaar – op te vangen. Die leerlingen krijgen nog een kans om hun tekorten volgend jaar op te halen.”

De kloof met vorig jaar is natuurlijk wel heel groot. “Scholen die vorig jaar mild hebben geëvalueerd, hoopten dat leerlingen hun leerverlies dit jaar zouden goedmaken, maar dat is voor velen niet meer gelukt. Of ze niet opnieuw mild hadden moeten zijn? Daar ben ik geen voorstander van. Mildheid zou zich op termijn kunnen wreken, als blijkt dat leerlingen niet de bagage hebben die vereist is in het hoger onderwijs – zes op de tien middelbare scholieren stroomt normaliter door. Het kan dat de impact van corona pas later duidelijk wordt en we de komende jaren veel meer B- en C-attesten zien.”

Psychologische klap

“We gaan dit goed moeten blijven opvolgen”, zegt ook Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA). “De klassenraden konden dit jaar dan wel normaler evalueren, toch wil dat niet zeggen dat alles weer helemaal zoals vanouds is. Ook volgend schooljaar voorzien we extra hulp voor wie tijdens de crisis achterstand heeft opgelopen.”

Vaststaat dat de psychologische impact van zo’n C-attest niet te onderschatten is. “Wie vorig jaar nog een A had, en nu een C, heeft natuurlijk een klap gekregen”, zegt Nicaise die geen voorstander is van zo’n systeem met negatieve attesten. “Het kan leiden tot aversie tegenover het onderwijs en minder leerbereidheid.”

Ook Kardelen (17) uit Gent heeft een C-attest, in de bso-richting moderealisatie en -presentatie. “Ik had totaal geen zin meer in school”, zegt ze. “Heel vaak heb ik gezegd dat ik het ‘zo’ zou laten. Ons contact met de leerkrachten was slecht. En ofwel deed Smartschool moeilijk, ofwel werden we overladen met taken. Het was echt vermoeiend.”