Mogelijk opnieuw zeldzame bijwerking bij vaccin Johnson & Johnson

Eerder al werd het vaccin van Johnson&Johnson (ook hetJanssen-vaccin genoemd), net als dat van AstraZeneca, in verband gebracht met een zeldzame combinatie van trombose en een verlaagd aantal bloedplaatjes. 

De kans op de nieuwe bijwerking is, afgaande op de Amerikaanse cijfers, 1 op de 130.000. 

Het Guillain-Barré syndroom (GBS) komt onder de gewone bevolking voor bij 1 tot 2 personen op de 100.000. De FDA ontdekte dat het aantal gevallen in de weken na vaccinatie met het Janssen-vaccin drie tot vijf keer hoger ligt. Er kwamen honderd meldingen binnen, 95 patiënten moesten in het ziekenhuis worden opgenomen. Bijna 13 miljoen Amerikanen zijn met het Janssen-vaccin ingeënt. 

Bij bijwerkingencentrum Lareb zijn twee meldingen binnengekomen van patiënten die na vaccinatie met het Janssen vaccin Guillain-Barré kregen, laat directeur Agnes Kant weten. Tot nu toe hebben bijna 670.000 Nederlanders het Janssen-vaccin gekregen. 

Opmerkelijk genoeg kreeg het Lareb ook elf meldingen van GBS na vaccinatie met AstraZeneca, aldus Kant. Met dat vaccin (waarvan er twee nodig zijn) zijn er inmiddels 2,8 miljoen prikken gezet.

Of het vaccin in alle gevallen de oorzaak is van de ziekte, valt nog niet zo makkelijk vast te stellen, zegt hoogleraar Bart Jacobs, die als neuroloog in het Rotterdamse Erasmus MC is gespecialiseerd in GBS. Het syndroom is zeldzaam, jaarlijks wordt het hier bij 200 tot 300 patiënten vastgesteld. ‘Er zijn de afgelopen maanden zoveel mensen gevaccineerd dat we op basis van kansberekening af en toe een diagnose kunnen verwachten, zonder dat de vaccinatie een rol speelt.’  

En dan is er nog een belangrijke, verstorende factor: het Guillain-Barré syndroom is meestal een overdreven reactie op een infectie, een gewone verkoudheid bijvoorbeeld of een voedselinfectie. Een paar weken na die infectie opent het immuunsysteem dan opeens de aanval op perifere zenuwen (die van ruggenmerg naar spieren en huis lopen). Het gevolg: zwakke spieren, gevoelloze ledematen en in ernstige gevallen verlammingen. Bij alle patiënten bij wie het syndroom nu na vaccinatie wordt vastgesteld, moet eigenlijk worden uitgesloten dat ze eerder een infectie hebben opgelopen, benadrukt Jacobs.  Hij vertelt over een patiënt die GBS kreeg na een corona-vaccinatie maar die kort daarvoor een darminfectie had opgelopen. ‘De kans is groot dat die infectie de echte oorzaak is, en niet het vaccin.’

Het Guillain-Barré syndroom treedt in sommige seizoenen ook sporadisch op na griepvaccinaties, bij 1 tot 2 personen op 1 miljoen gevaccineerden. Jacobs benadrukt dat een griepinfectie waarschijnlijk meer kans geeft op de aandoening dan het vaccin tegen die infectie. 

Of dat ook geldt voor corona is nog onduidelijk. Het Guillain-Barré syndroom kan ook door een corona-infectie worden veroorzaakt, tot nu toe zijn in de medische literatuur 220 gevallen gemeld, maar dat overzicht is vermoedelijk niet compleet.

Meeste patiënten herstellen

De meeste patiënten herstellen uiteindelijk. Zij krijgen medicijnen die de overreactie van hun immuunsysteem beteugelen. Een klein deel houdt restverschijnselen, variërend van vermoeidheid tot gedeeltelijke verlammingen. In Nederland overlijden jaarlijks gemiddeld vijf patiënten aan de ziekte, zegt Jacobs, meestal gaat het om ouderen die ook al andere ziektes hadden.

‘De voordelen van vaccinatie wegen ruimschoots op tegen de nadelen’, vindt neuroloog Jacobs. ‘De risico’s zijn zeer klein, áls die er al zijn. Goed dat dit wordt gesignaleerd maar het is nog niet bewezen dat de vaccins de oorzaak zijn.’ Ook de FDA concludeert dat er alleen nog maar een mogelijk verband is vastgesteld en . Toch laat de dienst een waarschuwing uitgaan en worden informatiebrochures voor patiënten en artsen aangepast. Ook producent Johnson & Johnson zal dat doen, schrijft het bedrijf in een korte verklaring.