Europees Hof vernietigend voor sanctieregime voor Poolse rechters
Het Poolse sanctieregime voor rechters van het opperste gerechtshof en rechters van lagere rechtbanken moet worden aangepast. Dat zegt het Europees Hof van Justitie in een nieuw arrest. De onpartijdigheid en onafhankelijkheid van de rechterlijke macht in Polen kan niet meer worden gegarandeerd, luidt het. Het is de tweede beslissing van het Hof over het sanctieregime in twee dagen.
Met het arrest geeft het Hof gelijk aan de Europese Commissie. Die had de rechters in Luxemburg gevraagd het sanctieregime te onderzoeken omdat ze vond dat het in strijd is met het Europees recht. De zaak werd in 2019 aanhangig gemaakt. Het hele regime is inderdaad niet compatibel met het EU-recht, oordeelt het Hof nu.
De vastgestelde overtredingen zijn niet van de minste. De disciplinaire kamer die in de schoot van het opperste gerechtshof is opgericht kan zowel rechtstreeks als onrechtstreeks beïnvloed worden door het Poolse parlement én de regering in Warschau, stelt het Hof vast. Ook van het orgaan dat verantwoordelijk is voor de aanstelling van de rechters en de leden van de disciplinaire kamer kan de onafhankelijkheid in vraag worden gesteld. (Lees verder onder de tweet van het Europees Hof)
Dat beslissingen van gewone rechters beschouwd kunnen worden als inbreuken op het Poolse recht die bestraft kunnen worden, zet dan weer de deur open voor druk en politieke controle. "Dit kan de onafhankelijkheid van de betrokken rechtbanken ondermijnen", leest het arrest.
Tot slot kunnen Poolse rechters gesanctioneerd worden als ze een prejudiciële vraag stellen aan het Europees Hof. "Dit ondermijnt hun recht, of in sommige gevallen zelfs hun plicht, om vragen aan het Hof voor te leggen."
Twee zaken
Het is de tweede keer in evenveel dagen dat het Hof in Luxemburg een uitspraak doet over het Poolse sanctieregime. De uitspraak van vandaag heeft betrekking op de wetgeving zoals die bestond toen de Commissie de zaak aanhangig maakte, maar intussen werd de wetgeving nog strenger gemaakt.
Ook tegen die aanscherping is de Commissie naar het Hof getrokken. Dat oordeelde gisteren dat in afwachting van een arrest in deze tweede zaak de activiteiten van de disciplinaire kamer moeten worden opgeschort.
Of dat zal gebeuren, is hoogst twijfelachtig. Ook in de eerste zaak - waar het arrest van vandaag betrekking op heeft - had het Hof eerder gevraagd de toepassing van de gewraakte wetgeving op te schorten. Tevergeefs dus, het sanctieregime werd alleen maar strenger.
Meer zelfs: het Poolse Grondwettelijk Hof zei gisteren dat de beslissingen van het Europees Hof van Justitie over de gerechtelijke hervormingen die Warschau doorvoerde, "ongrondwettelijk" zijn. Polen ligt met de Europese Commissie al jaren overhoop over de hervormingen die de rechts-populistische regering doorvoerde, maar met dit vonnis lijkt Warschau nu ook de voorrang van het Europese recht op het nationale recht te ondermijnen, een van de basisprincipes van de Europese Unie.