‘Het is moeilijk te begrijpen waarom de evacuaties niet sneller zijn opgestart’

De beelden uit Verviers, Pepinster, Chaudfontaine en Luik gisteren leken zo uit een rampenfilm te komen: mensen die zichzelf in veiligheid brachten op daken, woningen die verteerd werden door het water en de Maas die dreigt een van ’s lands grootste steden blank te zetten. “Het is geen oorlog, en toch erger dan de oorlog”, getuigt een vrouw snikkend voor de camera’s van VTM Nieuws nadat ze in allerijl aan het water wist te ontsnappen in de buurt van Luik.

Lees ook: ‘Enkele seconden later zakte het hele huis in’

Verschillende mensen werden verrast door het water. “Kom ons alstublieft redden”, smeekt de vader van een gezin in Pepinster in een filmpje dat gisteren viraal ging. “We zitten hier serieus in de problemen. Er is overal water, we verzuipen. Er zijn kinderen bij ons.” De paniek in de stem van de man is onmiskenbaar.

Ook in Vlaanderen liepen gemeenten, zoals Glabbeek, Sint-Truiden en Halen, onder water. Al is het vooral Limburg dat met argusogen het stijgende debiet van de Maas volgt. De provincie Limburg besliste gisteren om in alle Maasgemeenten over te gaan tot evacuatie. Het is de penibele situatie aan de stuwdam in Monsin, stroomopwaarts, die zorgen baart.

Niet alleen de materiële ravage is enorm. De regen eist ook een grote menselijke tol. In totaal vielen al negen doden te betreuren. Nog eens vier mensen zijn vermist.

Wetenschappers laten er geen twijfel over bestaan: een overstroming van deze omvang hebben we al decennia niet meer meegemaakt. “Zeker de schade is vergelijkbaar met de watersnood van 1953”, zegt Hanne Glas, onderzoekster van de afdeling mobiliteit en ruimtelijke planning (UGent). “Dat betekent helaas niet dat we de komende vijftig jaar geen overstroming van die omvang zullen meemaken. Door de klimaatopwarming kan het volgend jaar alweer prijs zijn. Die kans is niet groot, maar wel bestaande.”

Deze overstromingen zijn dan ook geen aberratie van Moeder Natuur. “In België hebben we heel veel gegevens over de regenval en mogelijke overstromingen”, zegt dezelfde Gentse onderzoekster. “We kunnen dus voorspellen waar de grootste kans is op overstromingen en schade. Het is dus moeilijk te begrijpen waarom de evacuaties niet sneller zijn opgestart. We hadden ook gerichte maatregelen kunnen nemen voor de bescherming van de huizen, de wegen en de velden die het meest risico liepen. Ik volg het nieuws al dagen op de voet en vraag me constant af: waarom is er nog niet meer gebeurd? Nu is het letterlijk en figuurlijk dweilen met de kraan open.”

Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) bestrijdt dat ze niet genoeg deed om de gevolgen van dit noodweer te voorkomen. “Sinds mijn aantreden heb ik van wateroverlast en extreme droogte – twee keerzijden van dezelfde medaille – mijn prioriteit gemaakt.” Demir investeert 50 miljoen euro in waterbuffers en probeert woongebieden te beveiligen tegen overstromingen. “Maar wij moeten in korte tijd veel rechttrekken. Er is te veel nutteloze verharding, er is in het verleden te veel gebouwd in watergevoelige gebieden.” 

Demir was eerder deze week wel minder voortvarend over de uitvoering van het klimaatpakket van de Europese Commissie. De Vlaamse regering stond in het verleden al sceptisch tegenover de ambitieuze klimaatdoelen van Europa.