Sinds 23 mei houden meer dan 400 mensen zonder papieren een hongerstaking in de Brusselse Begijnhofkerk, de VUB en de ULB, als laatste strohalm op een collectieve regularisatie. Vrijdag zijn enkele van hen ook begonnen met een dorststaking en weigeren ze nog iets te drinken. Regeringspartijen Groen, Ecolo en PS riepen premier de Croo zondag op om het dossier uit handen te nemen van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi, die daarop steun kreeg van CD&V, Open VLD en MR.

LEES OOK. De staatssecretaris versus de priester over hongerstakers: “Begrijp ik hen niet? Ik ben tussen sans-papiers opgegroeid”

Maar dat voorstel vindt geen genade in de ogen van Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert. “Dat is een vraag zonder voorwerp: dit dossier wordt al opgevolgd door staatssecretaris Mahdi, in samenspraak met de eerste minister. Het komt ook elke week ter sprake op het kernkabinet.” Voor Lachaert is het dan ook duidelijk: regels zijn regels. “We hebben die mensen alle hulp die we willen en kunnen aanbieden al aangeboden: ze kunnen medische hulp krijgen, ze kunnen hun dossier individueel bespreken met de bevoegde diensten, er is een speciale zone voor hen ingericht. Maar deze zaak blijft principieel vastlopen op het feit dat die mensen een collectieve oplossing willen. Maar we kunnen niet garanderen dat alle deelnemers daar recht op hebben. Als we daarop in zouden gaan, dan heeft staatssecretaris Mahdi gelijk: dan moet je geen asielregels meer maken, want dan kan je er met zo’n actie voor zorgen dat alle regels opzijgeschoven worden. Als we die deur open zetten, vrees ik dat hek van de dam is.”

Natuurlijk bestaat stilaan het gevaar dat de hongerstakers om het leven komen. “Dat is op den duur inderdaad niet uit te sluiten, en dat zou dramatisch zijn, daarom roep ik hen op om te stoppen met deze actie”, aldus Lachaert. Maar voor verantwoordelijkheid voor eventuele slachtoffers wijst de Open VLD-voorzitter naar de andere partijen. “Zolang bepaalde partijen blijven zeggen dat zij dat (een collectieve oplossing, red.) kunnen voorspiegelen, gaat die actie blijven voortgaan. En op den duur ga je een dode hebben. Maar als je duidelijkheid creëert, heeft het geen zin om die actie voort te zetten. Je kan je als beleidsmaker onmogelijk in zo’n positie laten manoeuvreren, er zijn ook andere belangen, zoals rechtlijnigheid. Uit het verleden weten we dat je zonder rechtlijnigheid de controle over het asielbeleid volledig verliest. En daar wil ook niemand naar terug.”

Politiek steekspel

Er ontstaat door deze patstelling ook een politieke dimensie aan deze zaak: volgens Lachaert wijken de groenen en de PS met hun voorstel af van het regeerakkoord, en dreigen ze een regeringscrisis te veroorzaken. “De premier werkt met zijn regering binnen de regels van het regeerakkoord. Die partijen hebben tijdens de regeringsonderhandelingen inderdaad gepleit voor een vorm van collectieve regularisatie, maar dat voorstel heeft het niet gehaald. Zoals andere partijen sommige zaken ook niet binnengehaald hebben. Als men op deze manier probeert toch een punt te maken: tja, zo doe je niet aan politiek… Ik kan gerust ook een aantal dossiers opsommen waarin ik iets anders zou willen doen als ik er alleen voor stond, maar we gaan toch niet op die manier werken?”

“Het is dan ook opvallend dat partijen uit de regering fundamenteel tegen regeerakkoord in eisen gaan stellen aan de premier. Dat is toch vrij ongezien. (lachje) We hebben vorig jaar allemaal het regeerakkoord goedgekeurd, dan werken we binnen die contouren.”

Burgemeesters

Ondertussen blijft de hongerstaking wel duren, en staan er mensenlevens op het spel. “Op den duur moeten we bepaalde acties overwegen om deze hongerstaking te stoppen”, beseft ook Lachaert. “Als iemand met zijn eigen gezondheid speelt, en bepaalde organisaties dat stimuleren, dan denk ik dat burgemeesters van de betreffende gemeentes moeten optreden. Daar kan men ook niet lang meer mee wachten.” Gaat het dan om gedwongen ziekenhuisopname van de hongerstakers? “Alles wordt momenteel geëvalueerd. Maar daarover moet niet enkel de regering beslissen, dat moeten ook de burgemeesters bekijken.”

Volgens Dokters van de Wereld doken zondagavond trouwens al ziekenwagens op om de hongerstakers over te brengen naar het ziekenhuis. Die waren niet gevraagd door de hongerstakers of de bewegingen die hen begeleiden, maar waren gestuurd “door hogerhand”. “We vermoeden dat ze gestuurd werden door minister van Volksgezondheid Vandenbroucke of premier De Croo”, zegt woordvoerder Michel Genet. “Alleszins is geen enkele hongerstaker naar het ziekenhuis gebracht.”

Uit goede bron kon worden vernomen dat de beslissing is genomen na overleg tussen de federale regering en de betrokken burgemeesters, nadat een medisch rapport van het Rode Kruis was opgemaakt. Drie MUG-teams zijn op hetzelfde moment uitgezonden naar de drie sites waar de hongerstakers verblijven, bevestigt men bij het kabinet van minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke. Het ging erom “een medische check-up te doen bij wie dat wenste”.

“We weten niet goed wat de bedoeling was van deze actie”, zegt Genet. “Was het de bedoeling om te tonen dat ze mensen in nood wel willen helpen? Het is niet duidelijk. Wat wel duidelijk is, is dat de hongerstakers geweigerd hebben zich naar het ziekenhuis te laten brengen. Dat toont nog maar eens aan hoe vastberaden ze zijn om zéér ver te gaan.”

Alarmbel

Dokters van de Wereld trekt intussen nog maar eens aan de alarmbel over de gezondheidstoestand van de hongerstakers. “De toestand van de meer dan 450 migranten zonder papieren, van wie sommigen sinds vorige vrijdag in dorststaking zijn, is van dien aard dat de dood elk moment kan intreden”, klinkt het. “Vooral omdat de neurologische en psychologische toestand van de stakers van dien aard is dat een fatale beslissing zich uiteindelijk kan opdringen aan de geesten van mensen die in uiterste nood verkeren.”

“Als artsen zijn wij hier niet om politieke oplossingen voor te stellen”, gaat het verder. “Wij doen deze medische ingreep niet “omdat wij het initiatief steunen” of “omdat wij hen steunen”, maar om de gezondheidsrisico’s en de schade zo veel mogelijk te beperken. “ Er moet dringend een uitweg worden gevonden om hen ervan te overtuigen een einde te maken aan deze staking, waarvan de medische gevolgen hoe dan ook zeer ernstig zullen zijn.”

Burgerbewegingen vragen koning Filip om hongerstakers te bezoeken

De burgerbewegingen die de hongerstakers bijstaan hebben inmiddels een open brief geschreven aan koning Filip. Daarin vragen ze de koning om de hongerstakers een bezoek te brengen, in de hoop dat dat de onderhandelingen met de federale regering zou deblokkeren. Volgens de burgerbewegingen wordt de toestand van de hongerstakers kritiek.

“Niemand overleeft een dorststaking langer dan drie dagen”, zeggen de burgerbewegingen. “We vrezen de eerste doden, en dat terwijl een wettelijke, individuele, onderhandelde oplossing, die compatibel is met het regeerakkoord al tien dagen op het bureau van staatssecretaris Mahdi ligt. Maar de politiek verantwoordelijken geven blijk van schuldig verzuim.”

“We zijn ons bewust van de grondwettelijke grenzen van uw publieke rol”, zeggen de burgerbewegingen. “Maar we zijn ervan overtuigd dat uw woorden en daden het conflict kunnen deblokkeren dat de regering is aangegaan met mensen die alleen maar waardig willen leven in een land dat ze helpen opbouwen.”