Ontdek het verhaal achter de eerste Belgische vlag: "Rap rap aan elkaar gestikt met restjes stof"

Recht tegenover de Koninklijke Sint-Hubertus Galerij in Brussel, op de Grasmarkt en op een boogscheut van de Grote Markt, is er al jaren een uitbating van Panos gevestigd. 

Als je daar de volgende keer passeert, moet je zeker eens een blik werpen op de gevel van het pand. Daar zie je een reliëf van de Belgische driekleur.

Net daaronder hangt er een plakkaat: "Den 26e augustus 1830 vervaardigde mevrouw Abts alhier de twee eerste Belgische vlaggen." (Lees verder onder de foto.)

Zomer van 1830

Stadsgids Erik Baptist, van de organisatie Brukselbinnenstebuiten, schetst het verhaal achter die gebeurtenis. "We moeten teruggaan naar de zomer van 1830. In juli breekt er in Frankrijk een revolutie uit. Mensen komen in opstand omdat het al een tijdje economisch slecht ging. De onvrede waait over naar Brussel omdat de economische situatie hier ook niet goed was. Het volk was dus al malcontent. 

"Op 25 augustus speelt er hier in de Muntschouwburg een opera ter ere van de Nederlandse koning, die toen ook onze koning was. Dat was de opera "De stomme van Portici". In die opera komt er een tekst voor waarin men het heeft over de heilige liefde voor het vaderland. En dat zweepte het volk op." 

Franse vlag

Na de voorstelling trekken heel wat malcontente burgers naar het huis van een boekhandelaar die de Nederlandse koning goed gezind was. "De opstandelingen hebben zijn appartement kort en klein geslagen en van de gordijnen knoopten ze een vlag in de Franse kleuren waarmee ze op de grote markt zijn gaan rondzwaaien." 

Dat lijkt gek, een Franse vlag op de grote markt, maar volgens Erik Baptist is het logisch. "Die Franse vlag staat symbool voor de waarden en de vrijheden van de Franse revolutie die in de loop der jaren weer waren ingeperkt." 

Snel snel stikken

Twee Brusselse journalisten worden er nerveus van. "Ze werkten voor de Franstalige krant "Le courrier des Pays-Bas", de gazet van de Nederlanden. Die vonden de Franse vlag ook maar niks. Het was nu ook niet de bedoeling dat België opnieuw Frans zou worden." 

De journalisten komen op het lumineuze idee om dan maar een nieuwe vlag te laten maken. "Ze stapten het pand hier op de Grasmarkt binnen, de huidige broodjeszaak was toen een deftige stoffenwinkel, en ze hebben aan de eigenares gevraagd om snel een driekleur aan elkaar te naaien." 

Zwart, geel en rood: de kleuren van de leeuw

De kleuren zijn die van het wapenschild van het voormalige hertogdom Brabant. Het stelt een leeuw van goud (geel) voor, op een achtergrond van sabel (zwart), met rode klauwen en een rode tong. "Oorspronkelijk behoorde Brussel tot het Hertogdom Brabant, dus het was logisch dat Brusselaars die hun vrijheden opeisten voor die kleuren kozen."  

In 1830 bestond de Belgische vlag onofficieel nog uit drie horizontale banden. De driekleur stond wel beschreven in de grondwet maar er stond niet bij in welke richting en volgorde de kleuren moesten staan. Pas een hele tijd later krijgt de vlag haar finale vorm: geen horizontale maar verticale banden. 

En hoe komt dat? Erik Baptist komt met een verklaring. "De horizontale banden, met bovenaan rood, geel en dan zwart, kon van ver verward worden met de Nederlandse vlag die rood, wit en blauw is. Dat wilde men absoluut vermijden. En verticale kleurenbanden hadden nog een voordeel want de Franse vlag heeft ook verticale banden. En men wilde toch graag een zekere link behouden met de waarden van de Franse revolutie", zo besluit Baptist.