Bomaanslag in Oslo en bloedbad op eiland Utoya eisten tien jaar geleden 77 levens
Op 22 juli is het precies tien jaar geleden dat de extreemrechtse massamoordenaar Anders Behring Breivik een bomaanslag pleegde in het centrum van de Noorse hoofdstad Oslo en daarna op het eiland Utoya een bloedbad aanrichtte op een kamp van de jeugdafdeling van de sociaaldemocratische Arbeiderspartij. Op Utoya bracht Breivik 69 mensen om, in Oslo vielen er acht doden. Iets meer dan een jaar na de feiten werd Breivik toerekeningsvatbaar verklaard en veroordeeld tot de maximumstraf van 21 jaar.
Voor de tiende verjaardag van de moordpartij zou de herdenkingsplek voor de slachtoffers op Utoya eindelijk afgewerkt moeten zijn, na een jarenlange juridische strijd. Die plek werd ontworpen door de Belg Bas Smets, samen met het Noorse bureau Manthey Kula en Mattias Ekmann. Het monument bestaat uit 77 bronzen kolommen van 3 meter hoog. Smets maakte eerder al het memoriaal voor de aanslagen in Brussel in het Zoniënwoud.
Breivik viseerde Utoya omdat hij de Arbeiderspartij verantwoordelijk achtte voor de “massale import” van moslims. Tijdens een ondervraging gaf hij aan dat hij ook plannen had om de hoofdzetel van de partij te treffen, net als het Noorse paleis en mediabedrijven.
Door een late interventie van de politiediensten kon Breivik op Utoya 70 minuten lang zijn moordende gang gaan. Tijdens de raid belde hij zelf naar de politie, maar toen er geen reactie kwam bleef hij verder doden. Een onafhankelijke commissie besloot dat de politie sneller had kunnen reageren.
Net voor het bloedbad op Utoya bracht Breivik een bom van 950 kilo tot ontploffing in de regeringswijk in Oslo, vlak voor de ingang van het kantoor van toenmalig premier Jens Stoltenberg. Achter de kantoren van de premier brak na de explosie een brand uit. Acht mensen kwamen om en een tiental mensen liepen verwondingen op. Een parkeergarage onder het gebouw kon de kracht van de ontploffing gedeeltelijk opvangen. Mocht die er niet geweest zijn, was de balans waarschijnlijk veel groter geweest.
Manifest
Net voor zijn moordende raid stuurde Breivik een manifest van ruim 1.500 pagina’s naar een reeks Europese politici, onder wie twee Vlaams Belang-mandatarissen en tal van andere Belgische sympathisanten van extreemrechts. In dat document werd ook Vlaams Belang-politicus Filip Dewinter geciteerd, net als de Nederlandse rechtspopulist Geert Wilders. Op die 1.500 pagina’s probeerde Breivik duidelijk te maken dat er “een preventieve oorlog” moest komen tegen “de marxistische/multiculturele regimes in Europa”.
Tijdens het proces, dat in april 2012 van start ging en goed tien weken duurde, stond Breivik terecht voor terrorisme en moord. Hij vroeg de vrijspraak, omdat hij vond dat hij uit zelfverdediging heeft gehandeld. Bij de start van het proces choqueerde Breivik meteen door de Hitlergroet te brengen. Hij bekende wel de feiten, maar zei in strafrechtelijke zin niet schuldig te zijn. Verder liet hij nog zijn ontgoocheling blijken over het geringe aantal slachtoffers bij zijn terreurdaad.
In zijn verhoren had Breivik herhaaldelijk aangegeven niet alleen te handelen, maar tijdens het proces maakte de politie duidelijk dat de massamoordenaar geen hulp had gekregen. Op 24 augustus 2012 was de rechtbank unaniem in zijn oordeel: Breivik is toerekeningsvatbaar en krijgt de maximumstraf van 21 jaar, al kan die termijn verlengd worden als blijkt dat Breivik een gevaar voor de samenleving blijft.
De afgelopen jaren liet Breivik nog enkele keren van zich horen. Zo liet de universiteit van Oslo Brevik toe als student, maar hij zal zijn studies pas echt kunnen aanvatten als zijn regime versoepeld wordt of als hij vrijkomt.
Via juridische weg protesteerde hij ook tegen zijn detentieomstandigheden. Een klacht daarover werd geklasseerd, en uiteindelijk kwam het in 2016 tot een proces tegen de Noorse staat. De rechter gaf hem deels gelijk, maar in beroep oordeelde de rechter anders. Het Europees Hof voor de Mensenrechten wees Breiviks klacht ten slotte af als onontvankelijk.
Premier Erna Solberg riep tijdens een plechtigheid in hoofdstad Oslo op om haat niet onbeantwoord te laten. Solberg sprak vandaag met overlevenden en nabestaanden van slachtoffers. Ze benadrukte dat de afgelopen tien jaar veel is gedaan om een herhaling van het drama te voorkomen, onder meer op het gebied van veiligheidsbeleid en extremismebestrijding.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUM
Vrees voor extreemrechtse terreur groeit in Duitsland
-
Vijftal Belgen in door bendegeweld verscheurd Haïti zegt eventueel hulp te willen
Haïti is in chaos gedompeld door bendegeweld. Daarom contacteerde FOD Buitenlandse Zaken de ongeveer 70 landgenoten op het eiland meermaals met de vraag of zij hulp nodig hadden. Een vijftal heeft daarop positief geantwoord, meldt Buitenlandse Zaken woensdag. -
HLN Shop
SOS onkruid: hoe pak je het snel en eenvoudig aan? Met deze vijf toestellen is je tuin klaar voor de lente
Om van je buitenruimte opnieuw een paradijselijke place to be te maken, steek je best zo snel mogelijk de handen uit de mouwen. Dit hoeft evenwel niet het einde van je ontspannen weekendjes in te luiden: met het juiste gereedschap zie je meteen resultaat, zónder je uit de naad te moeten werken. HLN Shop stipt een handvol hulpmiddelen aan waarmee het onderhoud van je hof kinderspel wordt. -
-
Mijnenergie
Benzine, diesel of elektrisch: wat is de goedkoopste brandstof?
-
Vier doden en twintig gewonden door ongeval met Flixbus in Duitsland
Na het busongeval op de snelweg in Duitsland heeft de politie de balans woensdagavond naar beneden bijgesteld. Er vielen vier doden, en niet vijf zoals ze eerder meldde. Er vielen ook ruim twintig gewonden. -
Corsicaans parlement keurt na urenlang debat tekst rond autonomie goed
Het parlement van Corsica heeft een tekst goedgekeurd voor een grondwetshervorming die het eiland in de Middellandse Zee “een statuut van autonomie” zou geven binnen Frankrijk. Na uren debatteren zette een grote meerderheid van de volksvertegenwoordigers in Ajaccio vandaag het licht op groen. -
Rusland zegt dat het bewijs heeft voor Oekraïense betrokkenheid bij terreuraanslag in Moskou (maar komt met niets concreets over de brug)
-
HLN Shop
Eerste hulp bij verveling tijdens de paasvakantie: met deze vijf uitstappen plan je je verlofdagen vol plezier
-
Poetin noemt Russische aanval op NAVO-landen “complete onzin”, maar waarschuwt wel voor westerse F-16's
De Russische president Vladimir Poetin zal de NAVO, het politiek en militaire bondgenootschap van landen in Noord-Amerika en Europa, niet aanvallen. Maar F-16's die het Westen aan Oekraïne levert, zullen wel neergeschoten worden. Dat zei de president woensdag tijdens een bezoek aan een trainingscentrum van de luchtmacht. -
KIJK. Israëlische leger vindt arsenaal aan wapens op materniteit in Al-Shifa-ziekenhuis in Gaza
Het Israëlische leger verspreidt beelden vanuit het Al-Shifa-ziekenhuis in Gaza. Daar hebben ze naar eigen zeggen de afgelopen dagen meer dan 170 Hamas-strijders uitgeschakeld en 800 gearresteerd. Tijdens hun zoektocht in het ziekenhuis stuiten ze op heel wat wapens. De MRI-afdeling ligt vol en ook op de materniteit vinden de Israëlische soldaten zwaar geschut. “Er zaten mortieren, kalasjnikovs, pistolen, munitie en camera’s verstopt in het plafond, in de grond of in de toiletten”, vertelt een van de Israëlische soldaten. -
PREMIUM
Aanslagplegers Moskou dwepen met een kalifaat uit een ver verleden: “Vanuit Khorasan zullen zwarte vlaggen komen”