‘Stop met te zeggen dat dit een overstroming was’: wat gebeurde er na middernacht in de Vesdervallei?
Inwoners van de Vesdervallei zeggen allemaal hetzelfde: het water steeg niet razendsnel, het kwam in golven. Het feitenrelaas van een bedrijf langs de Vesder sluit aan bij de hypothese dat enkele stuwdammen niet langzaam leegliepen, maar in grote hoeveelheden. ‘Stop met te zeggen dat dit een overstroming was.’
Duizenden pakjes boter zijn deze week teruggevonden aan de oevers van de Vesder. Ze zijn afkomstig van Corman, een grote zuivelfabriek in het gehucht Béthane, met 430 werknemers. De fabriek ligt bij de samenvloeiing van twee waterlopen, met twee vestigingen aan weerszijde van de Vesder. Daarom heeft Corman enkele voorzorgsmaatregelen, zoals overstromingsgebied en een dijk van 2,5 meter hoog.
Het water van de Vesder komt van de stuwdam van Eupen, dat van de Borchène van de stuwdam van Gileppe. De Waalse overheid beheert beide. De fabriek hield een nauwgezet feitenrelaas bij, dat begint op woensdagochtend 14 juli. “10 uur: gealarmeerd door opstijgend water (...) veroorzaakt door hevige regenval. Omleiden en ingebruikname van een pomp om oppervlakte- en regenwater naar de rivier te leiden.”
Na enkele crisisvergaderingen valt de beslissing om al het personeel om 14 uur te evacueren. Acht werknemers blijven ter plekke voor zandzakjes. Anderhalf uur later, als de Vesder over de brug stroomt, moeten ze vertrekken. Gas en elektriciteit worden afgeschakeld. Enkele uren na middernacht gaat het echt mis. “2 uur 30: de Securitas-bewaker hoort een geluid dat zich naar Corman 2 verplaatst, komende van de rivier. Hij heeft net de tijd om zijn auto te starten en zich bij Corman 1 te parkeren. Een golf rolt over de Vesder.”
Verschillende ruimtes lopen in korte tijd helemaal onder. Het relaas komt overeen met de details van bevoegd Waals minister Philippe Henry (Ecolo). Hij stelde dat vanaf woensdagnamiddag de stuwdam van Eupen geleidelijk is opengezet met elke 20 minuten 5 m3 per seconde meer. En hij zei dat op donderdag, om 3 uur ’s ochtends, de stuwdam 150 m3 per seconde loste.
“3.30 uur: een tweede golf slaat opnieuw toe”, aldus het fabrieksverslag. “5.30 uur: aankomst ter plekke. De site van Corman 2 staat voor meer dan anderhalve meter onder. Een duizelingwekkend zicht.”
Hond blaft
Die twee golven zijn merkbaar tien kilometer stroomafwaarts, in Verviers. Christel Lavergne (57) ligt met haar man en dochter te slapen in hun gelijkvloersappartement in de Rue des Raines, als de hond begint te blaffen. “We staan op, zien 30 centimeter water in de straat en denken: we hebben tijd. Vijf minuten later komt er een grote golf en staat het water 2 meter hoog. Een tsunami. Tegenover ons woont een oudere vrouw, maar de stroming was zo sterk dat we onmogelijk tot bij haar konden. Ze is overleden.”
Het gezin brengt zich in veiligheid op de eerste verdieping. Daar zaten ze tot 10 uur. Ze zijn alles kwijt. Elke nacht zoeken ze ergens anders onderdak, samen met naar schatting 10.000 tot 15.000 andere stadsgenoten. “We hebben geluk”, zegt Lavergne. “We leven nog.”
Haar neef, PS-Kamerlid Malik Ben Achour, heeft een sneakerwinkel in Verviers, die totaal vernield is, inclusief stock. “Op de parking is een lijk gevonden. De man had zijn arm nog rond een verkeerspaal gekneld.”
Ben Achour wil een marshallplan voor de Vesdervallei om de economie weer te herstellen. Ook hij heeft het over twee golven. “Hoe ontstaan golven? Toch niet door hevige regenval? Ik ben blij dat er een onderzoek komt.”
Waals minister Henry (Ecolo) wil dat zijn administratie binnen de 24 uur alle informatie publiceert over de waarschuwingen van het European Flood Awareness System en vraagt “een onafhankelijke analyse naar het beheer van de hydraulische waterwegen”. Al twijfelen sommige burgers aan die onafhankelijkheid.
Classaction
“Zo’n onderzoek mag niet gebeuren onder auspiciën van de minister, want die is rechter en partij”, zegt Bruno Liesse (56). “Er zijn al zeker drie politieke niveaus die zeggen dat het niet hun verantwoordelijkheid was.” Hij woont in Chaudfontaine, twintig kilometer verder stroomafwaarts langs de Vesder. “Stop met te zeggen dat dit een overstroming was, het was een tsunami, een golf van 2 meter die alles heeft weggevaagd. Palen van verkeersborden plooiden als tandenstokers. Auto’s dreven plots alsof ze niks meer wogen.”
Liesse heeft ‘People Against Flows’ opgericht. Een groep burgers en handelaars die een classaction overwegen als er geen diepgaand onderzoek komt, al kan het ook de vorm krijgen van een petitie of andere drukkingsmiddelen.
Systeem veranderen
“Het doel is niet om mensen in de gevangenis te krijgen, maar om het systeem te veranderen”, zegt Liesse. “We moeten weten waarom de stuwdam van Robertville al op maandag water begon te lossen en die van Eupen niet, tot de nacht van woensdag op donderdag. We weten bovendien dat dit soort regenval door de klimaatopwarming nog zal voorvallen.”
Nadat de burgemeester van Verviers een onderzoekscommissie in het Waals Parlement vroeg, zegt fractievoorzitter Peter De Roover (N-VA) dat hij dit op de agenda van het federaal parlement wil zetten na het zomerverlof, vermoedelijk begin september.
“Ik wil met de andere fractievoorzitters overleggen over de beste formule”, zegt De Roover. “Dat kan een bijzondere commissie zijn, die je kan opschalen naar een onderzoekscommissie als meer onderzoeksmiddelen nodig blijken. Het is noodzakelijk dat alle betrokken instanties lessen trekken.”
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
