Half miljoen Vlamingen woont in mogelijk overstromingsgebied, vaak zonder het te weten: ‘Ik begrijp het niet’

In het groene Fabiolapark in Puurs-Sint Amands plaatst een man winkeltassen vol kledingstukken, poetsmateriaal en speelgoed in zijn wagen. “Ik wil ze naar de streek rond Pepinster brengen”, vertelt hij, terwijl hij met de spullen sjouwt. “De beelden van de watersnood daar hebben een diepe indruk op me gemaakt. In enkele uren tijd je thuis verliezen:  ik kan me niet voorstellen hoe dat moet voelen.” 

Wat de man niet weet, is dat een ernstige watersnood in de omgeving van zijn woning evenmin onwaarschijnlijk is. Op de landkaart van het Geoloket kleurt de regio rond het Fabiolapark rood: het is een effectief overstromingsgevoelig gebied. Dat betekent dat er recent wateroverlast werd vastgesteld of dat er modellen zijn die aantonen dat dat in de afgelopen honderd jaar het geval was. Daarnaast liggen er in de buurt van het Fabiolapark drie zones die een verhoogd risico op ernstige waterschade lopen. “Ik begrijp het niet”, mompelt de man wanneer hij de kaart ziet. “Zelfs onze kelder stond nooit eerder onder water.”

Dat de man niet op de hoogte is van de mogelijke overstromingsrisico’s, is opmerkelijk. Wie een huis verkoopt of verhuurt, is namelijk verplicht om geïnteresseerden te informeren wanneer er een verhoogd risico op wateroverlast vastgesteld is. Het gaat daarbij niet om een randfenomeen: vandaag staat een op de vier gebouwen in dichtbevolkt Vlaanderen in een gebied dat kan overstromen. Hydroloog Patrick Willems voorspelt dat dit aantal door de klimaatverandering tegen 2100 met 77 procent zal toenemen. Dan lopen twee miljoen mensen een risico op waterhinder in hun woning. Sabine Vandenbroeck uit Lebbeke lacht wat ongemakkelijk wanneer ze hoort dat haar huis vandaag al in zo'n gebied gebouwd is. “Ik woon op de eerste verdieping, voorlopig is er dus geen probleem.”

Dijkbreuk

Het gemeentebestuur van Puurs-Sint Amands is het daar niet mee eens. In 1976 kreeg deelgemeente Ruisbroek al met een bijzonder ernstige watersnood te maken. Tijdens een storm brak de dijk van de Vliet, een zijrivier van de Rupel, en kwam het grootste deel van het dorp onder water te staan. Een enorme materiële schade spoorde bestuurders in de daaropvolgende jaren aan om werk te maken van een ambitieuzer waterbeleid. “Er werd een pompstation gebouwd om water uit de Vliet naar het Zeekanaal Brussel-Schelde af te voeren bij dreigende overstromingen en er zijn bijkomende bufferbekkens aangelegd”, vertelt schepen van Milieu Alex Goethals (CD&V). “Sindsdien is de dreiging sterk afgenomen.”

Toch kleurt het Geoloket een groot deel van Puurs-Sint Amands nog steeds rood op zijn landkaart. De bestuurders van verschillende gemeentes die bij de Vliet liggen, sloegen daarom recent de handen in elkaar voor het Riviercontract Vliet-Molenbeek. Met dat participatieproject spoorden ze burgers aan om voorstellen in te dienen om het tij letterlijk te keren. “De ideeën zijn nog niet concreet uitgewerkt, maar we zijn alvast blij dat het project mensen over het onderwerp deed nadenken”, vertelt Goethals. 

Test

De test waarmee burgers konden berekenen of hun woning kon overstromen, bereikte zo 6.500 personen. 40 procent van de bevraagden gaf daarbij aan te denken dat hun woning een laag risico op overstromingen liep. Een bijzondere vaststelling in een land waarin steeds vaker beelden van watersnoden het nieuws halen en de klimaatopwarming mensen letterlijk het water aan de lippen kan brengen. “Er is nog werk aan de winkel”, zegt Goethals. “Maar we proberen mensen alvast op het belang van het onderwerp te wijzen.” 72 procent van de bevraagden gaf ook aan meer informatie te willen. “Daar zal de organisatie achter het Riviercontract op ingaan, we hopen dat de rest van het land volgt.”