Het Vlaamse subsidiebeleid wordt verstrengd. Zo wil de Vlaamse overheid weinig efficiënte subsidies schrappen. Ook zal elke subsidie die ze uitkeert minstens elke vijf jaar grondig onder de loep genomen worden. “Er is in Vlaanderen een reflex om naar subsidies te kijken als oplossing voor elk probleem. Daar moeten we van af”, laat Vlaams minister van Financiën en Begroting Matthias Diependaele (N-VA) optekenen door onze redactie.

De zaak rond Sihame El Kaouakibi (voormalig lid van Open VLD, red.) heeft het een en ander in een stroomversnelling gebracht, voert Diependaele aan. Ter herinnering: El Kaouakibi zou zich de voorbije jaren honderdduizenden euro’s aan belastinggeld toegeëigend hebben.

Focussen op El Kaouakibi alleen is echter symptoombestrijding: “Deze zaak maakte deel van een groter probleem: Vlaanderen deelt soms teveel geld uit, terwijl de maatschappelijke baten niet altijd duidelijk zijn”, meent de begrotingminister.

Om de strijd tegen subsidiefraude op te voeren, werden nieuwe regels ingeschreven in de Vlaamse Codex Overheidsfinanciën (VCO). Er vallen twee klemtonen van een aangescherpt beleid te onderscheiden.

1) Waarom?

Het gaat niet over wié de subsidie aanvraagt, maar over het waaróm van de aanvraag. “Waaróm moet een bepaalde organisatie geld krijgen, om welk maatschappelijk probleem op te lossen?” De Vlaamse overheid wil dan ook meer kunnen bepalen waar het geld precies naartoe gaat binnen een organisatie. En: kan een andere, bestaande organisatie niet veel beter wat een nieuwe organisatie pretendeert te kunnen?

In het geval van El Kaouakibi, bijvoorbeeld, werd beweerd dat zij met haar vzw achtergestelde personen met een migratieachtergrond makkelijker aan werk hielp. Maar het probleem van achterstelling in de arbeidssfeer zou mogelijk ook door de VDAB verholpen kunnen worden en dus is het niet nodig om een andere organisatie daarvoor geld te geven. “Er moet altijd aan efficiëntie worden gedacht”, aldus Diependaele.

2) Om de vijf jaar strengere evaluatie

Niet alleen wordt de toegang tot subsidie strenger bewaakt, er zal ook grondig gecontroleerd worden op de reeds uitgedeelde subsidies. Zo zullen alle Vlaamse beleidsdepartementen – van Landbouw en Visserij tot Cultuur – elke toegekende subsidie onder de loep moeten nemen.

Concreet is het doel dat elke subsidie minstens om de vijf jaar – “maar dat kan ook al na twee of drie jaar” – geëvalueerd wordt. Dat gaat steekproefgewijs gebeuren, net als bij een belastingscontrole. “Het dient om fraude op te sporen, maar het is ook de plicht van de overheid om te evalueren of het belastinggeld wel naar de juiste doelen gaat”, zei Diependaele aan HLN.

Er is extra budget voorzien voor een extra controleorgaan, met meer mankracht, om die ambities waar te maken.

13,3 miljard euro

Jaarlijks gaat 13,3 miljard euro aan Vlaamse subsidies de deur uit, becijferde het kabinet-Diependaele.

• Bijna een derde loopt via de lokale besturen, die de subsidieaanvragen van vzw’s en jeugdbewegingen behandelen.
• Een ander groot deel van het subsidiebudget gaat naar Werk en Sociale Economie, met 2,7 miljard euro, weet De Tijd. Dat geld is bedoeld voor dienstencheques of voor activering van werklozen.
• Organisaties uit de welzijns- en gezondheidssector ontvangen 2 miljard euro.

“Een belangrijke reden waarom Vlaanderen zoveel subsidies uitkeert, is het gebrek aan fiscale autonomie om bedrijven te ondersteunen. De federale regering kan bijvoorbeeld de vennootschapsbelasting verlagen, de Vlaamse kan dat niet”, voert Diependaele nog aan.

Toch gaat een verstrenging van de subsidieregels (nog) niet gepaard met besparingen. “Weinig effectieve subsidies kunnen worden geschrapt, maar het gaat niet om de grote brokken die nodig zijn om de Vlaamse begroting opnieuw naar een evenwicht te duwen”.

Als de ministerraad het goedkeurt, wordt vanaf 2022 het subsidiebeleid dus “grondig” gewijzigd.

(tb)