Staatssecretaris Sammy Mahdi (CD&V) wil nieuwe Turkije-deal voor Afghaanse vluchtelingen, nu taliban daar oprukken

Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) verwacht dat het toenemende geweld in Afghanistan voor een nieuwe vluchtelingenstroom naar Europa zal zorgen. De dossiers van die Afghanen zullen geval per geval bekeken worden, het is dus niet zo dat wie uit Afghanistan vlucht automatisch asiel zal krijgen.

Europa moet zich voorbereiden op een mogelijke vluchtelingenstroom, zegt Mahdi. "Samen met een aantal andere Europese landen hebben we al een brief geschreven aan de Europese Commissie. We hebben daarin onze bezorgdheid geuit en we hebben hen gevraagd hoe we moeten omgaan met die toekomstige instroom van Afghaanse vluchtelingen." 

Mahdi doet alvast zelf een voorstel, al is het dossier eigenlijk een Europese aangelegenheid. Hij pleit ervoor om de zogenaamde "Turkije-deal", die nu al bestaat voor Syrische vluchtelingen, uit te breiden naar Afghaanse vluchtelingen. "Die mensen moeten in de eerste instantie opgevangen worden in de regio. Het is belangrijk dat mensen die vluchten voor oorlog in de buurt bescherming kunnen krijgen. Indien we ervoor kunnen zorgen dat Turkije een veilig derdeland is voor Afghanen, dan is dat een goede manier om de migratiestromen te beheren."

De "Turkije-deal" waarnaar Mahdi verwijst, kwam tot stand op 18 maart 2016.  De Europese Unie maakte toen afspraken met Turkije, met als doel om de grote migratiestromen naar Europa een halt toe te roepen. Sinds de vluchtelingencrisis van 2015 probeerden vele, voornamelijk Syrische, vluchtelingen vanuit Turkije de Europese grens over te steken. Zo staken heel wat mensen met kleine, overvolle bootjes de Middellandse zee over in de hoop om zo op de Griekse eilanden te geraken. Turkije beloofde aan Europa om zijn grenzen beter te bewaken. Wie er toch in slaagde om de Griekse eilanden te bereiken, mocht daar nog een asielaanvraag doen, maar uitgeprocedeerde vluchtelingen zouden teruggestuurd worden naar Turkije. 

In ruil daarvoor deed ook Europa beloftes. Zo betaalde de Unie maar liefst 6 miljard euro aan Turkije, bedoeld voor Turkse projecten die de leefomstandigheden van vluchtelingen daar moesten verbeteren. Bovendien werd een soort verdeelmechanisme afgesproken. Voor elke Syrische vluchteling die teruggestuurd wordt naar Turkije, moet Europa een erkende Syrische vluchteling uit Turkije opvangen in één van de lidstaten. Die afspraken gelden vandaag nog steeds. 

Graag wat meer info over die Turkije-deal? Europa-expert Rob Heirbaut zet de belangrijkste elementen op een rij in deze video: (lees verder onder de video)                       

Staatssecretaris Mahdi pleit er nu voor om gelijkaardige afspraken te maken voor Afghaanse vluchtelingen: "Wat we met de Turkije-deal al hebben gedaan, is een betere bescherming bieden aan Syriërs die asiel aanvragen in Turkije. Die krijgen dan een stevige vluchtelingenstatus. Op Europees niveau moeten we nu kijken in welke mate we die deal kunnen uitbreiden naar Afghaanse vluchtelingen, zodat ook zij de juiste bescherming kunnen genieten."

"Het is belangrijk dat er internationaal een solidaire aanpak is," benadrukt Mahdi. "Op Europees niveau moet iedereen zijn verantwoordelijkheid nemen, maar ook op internationaal niveau." Maar om de Turkije-deal te kunnen uitbreiden, zal wellicht ook veel geld nodig zijn. Dat beseft ook staatssecretaris Mahdi, al is dat volgens hem een noodzakelijke kost. "Het is de enige manier om voor een degelijke spreiding van vluchtelingen te zorgen," zegt hij.

Dat Mahdi een oplossing ziet in de Turkije-deal hoeft op zich niet te verwonderen. Op het eerste zicht heeft die deal uit 2016 haar doel namelijk bereikt. De vluchtelingenstromen naar Europa namen sindsdien aanzienlijk af. Maar de Turkije-deal is ook erg omstreden. Verschillende vluchtelingenorganisaties en ngo’s, waaronder Amnesty International en Artsen Zonder Grenzen, hebben de gemaakte afspraken in het verleden al sterk veroordeeld omwille van hun humanitaire gevolgen.

Sinds de deal ontstonden grote vluchtelingenkampen op de Griekse eilanden. Die zijn overbevolkt en de leefomstandigheden van de vluchtelingen die er verblijven, zijn barslecht. Duizenden mensen wachten er nog steeds op een beslissing over hun asielaanvraag. De asielprocedures kunnen er jaren aanslepen. Ngo's en vluchtelingenorganisaties wijzen de Turkije-deal aan als één van de belangrijkste oorzaken.