Vlaamse regering versus lokale besturen: wie betaalt factuur verbod nieuwbouw in overstromingsgebied?

Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) riep dit weekend de steden en gemeenten op om geen bouwvergunningen meer uit te reiken in overstromingsgevoelige gebieden. "Als we zulke gebieden gaan gebruiken om ruimte te geven aan natte natuur, dan is dat goed voor onze waterproblemen en om onze huizen in de toekomst tegen overstromingen te beschermen", zei Demir aan VRT NWS.

Burgemeester Guido De Padt van Geraardsbergen (Open VLD) is het daar in principe mee eens: "De Vlaamse regering wil terecht wat stenen verleggen - letterlijk en figuurlijk. Maar dan is het beter dat ze zelf een beleid uitwerkt waarbij bouwen in overstromingsgebieden verboden wordt. En dan kunnen wij als steden en gemeenten samen met de Vlaamse regering bepalen over welke gebieden het concreet gaat. Wij kennen de plaatselijke situatie heel goed."

Bovendien willen De Padt en andere burgemeesters niet dat de factuur bij hen belandt: "Als eigenaars gecompenseerd moeten worden omdat ze niet meer mogen bouwen op hun bouwgrond, dan kan dat miljarden kosten aan schadevergoedingen. Die moeten betaald worden door de overheid die beslist dat er niet gebouwd mag worden. Dus als de Vlaamse overheid wil dat er geen gebouwen bij komen in overstromingsgevoelige gebieden, dan moet ze ook maar de gevolgen dragen van die keuze."

"De planschade (die aan grondeigenaars moet worden betaald, red.) moet worden betaald aan de eigenaars van de gronden die herbestemd worden", bevestigt Tom Coppens. "Het is het initiatiefnemend bestuur die deze planschade moet betalen."

"De discussie is eigenlijk al 10 jaar bezig. De Vlaamse regering heeft kaarten opgemaakt met die gebieden waarop kan worden gebouwd en in watergevoelig gebied liggen." Volgens Coppens gaat het over 235 verschillende gebieden in heel Vlaanderen, ongeveer 3.000 hectare in totaal. 

Voor 1.000 hectare heeft Vlaanderen al het initiatief genomen om er niet op te laten bouwen. "Maar de beslissing blijft hangen omdat de hoogte van de planschade moet worden bepaald." Eind vorig jaar bereikte de Vlaamse regering een akkoord over het zogenoemde instrumentendecreet. Daarin wordt bepaald dat eigenaars worden vergoed aan 100 procent van de geschatte marktwaarde. Tot nu toe was dat 80 procent van de verwervingswaarde.

Ook toen weerklonk al dezelfde kritiek op de Vlaamse oppositiebanken. "De planschade wordt enorm hoog en men kijkt naar de lokale besturen om die betonstop te realiseren en dus die schade te gaan betalen", zei Vlaams Parlementslid Mieke Schauvliege (Groen) toen.

"De Vlaamse Regering toont geen ambitie om echt ruimtelijk beleid te voeren en schuift de bouwshift (de zogenoemde betonstop, red.) voor zich uit", reageerde Vlaams Parlementslid Bruno Tobback (Vooruit). "Ondertussen ligt de weg open voor speculanten, die grof geld kunnen verdienen als hun slecht gelegen grond wordt onteigend."

Hij wijst erop dat het voorstel om de volledige marktwaarde te vergoeden nergens in Europa bestaat. In Frankrijk en Engeland bijvoorbeeld is er geen vergoeding en in Nederland kijkt men vooral naar de werkelijk geleden schade.

"De discussie sleept alleszins zeer lang aan", vindt Tom Coppens. De belangen zijn dan ook niet min: enerzijds de belangen van de grondeigenaars tegenover het algemeen belang van de ruimtelijke orde, en anderzijds de vraag wie dat allemaal moet gaan betalen (de lokale overheden, de Vlaamse regering, of finaal toch de belastingbetaler).