10 bloedstalen bij omwonenden van 3M-fabriek vertonen ongezien hoge PFOS-waarden, 3M wil meer onderzoek afwachten

10 bloedstalen van omwonenden van de 3M-fabriek in Zwijndrecht vertonen bijzonder hoge PFOS-waarden. Dat schrijft De Morgen. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de actiegroep Grondrecht. Alle bloedstalen overschrijden ruim de norm die vastgelegd is door het Europees Agentschap EFSA, tot wel honderden keren. 3M en Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) willen grootschaliger bloedonderzoek afwachten voor conclusies.

De analyses van bloedstalen zijn duur. Daarom koos de actiegroep Grondrecht om via crowdfunding een beperkt aantal stalen te laten afnemen. Het zijn er 10 geworden en ze geven aan dat er mogelijk een groot probleem is in de buurt rond de 3M-fabriek in Zwijndrecht. Het gaat om 9 mensen die in een straal van een kilometer wonen en één iemand op Linkeroever. 

De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) heeft de grens voor PFOS vastgelegd op 6,9 microgram per liter bloed. De laagste waarde die in de 10 bloedstalen gemeten is ligt 3,5 keer hoger en de hoogste maar liefst 168 keer hoger.

Eva Frooninckx gaf een toelichting in "Het journaal" over de hoge PFOS-waarden:

Videospeler inladen...

"In alle stalen is een heel hoge waarde gemeten en in de helft is het honderden keren boven de norm", zegt toxicoloog Jacob De Boer (Vrije Universiteit Amsterdam). 

"We hadden wel hoge waarden verwacht, maar dit zijn waarden die ik bij inwoners nog nooit heb gezien. Alleen bij een paar fabrieksarbeiders van een soortgelijke fabriek in Dordrecht, bij mensen dus die een leven lang met PFAS-stoffen werkten, zijn ook zulke waarden gevonden."

Herbeluister het volledige gesprek met toxicoloog Jacob De Boer uit "De Ochtend" op Radio 1:

Ook de Vlaamse overheid laat bloedstalen afnemen bij 800 omwonenden die binnen de 3 kilometer rond de fabriek van 3M wonen. Momenteel zijn er nog 300 plaatsen vrij, laat het kabinet van Vlaams minster van Volksgezondheid Wouter Beke (CD&V) weten. Inschrijven kan via deze website. De resultaten van het bloedonderzoek worden pas midden oktober verwacht.

De gemeente Zwijndrecht vraagt intussen om de steekproef bij 800 omwonenden uit te breiden naar alle inwoners van Zwijndrecht. "Onze mensen hebben het recht om te weten hoe het met hun eigen gezondheid en die van hun naasten gesteld is", klinkt het in een persbericht. "Daarom wil de gemeente er bij de bevoegde instanties op aandringen om binnen afzienbare tijd iedereen de kans te geven zich te laten onderzoeken."

"Grondrecht is naar eigen zeggen wel op zoek gegaan naar ‘worst cases’. Dat zijn mensen bij wie de hoogste PFOS-waarden vermoed werden, omdat ze bijvoorbeeld al heel hun leven naast de 3M-fabriek wonen en steeds groenten en eieren uit eigen tuin hebben gegeten."

PFOS-deeltjes ingeademd?

3M is sinds 2000 gestopt met de productie van PFOS. De bloedstalen bewijzen dat er nog tientallen jaren later hoge concentraties PFOS in het lichaam kunnen worden gevonden. 

"We vermoeden dat de stoffen vooral in het lichaam terechtkomen via voeding", zegt professor De Boer. "Het gaat om omwonenden die veel groenten uit de eigen tuin eten, ook eieren van de kippen. Maar de blootstelling kan ook via de huid of inademing. We weten tot vandaag niet wat er in het verleden uit de schoorsteen van 3M is gekomen, dus mogelijk hebben omwonenden de PFOS rechtstreeks ingeademd. De overheid zou moeten aandringen om die informatie te krijgen van 3M."

Mensen met zulke hoge PFOS-waarden laten zich best regelmatig medisch onderzoeken 

Jacob De Boer, professor toxicologie (Vrije Universiteit Amsterdam)

Hoge concentraties PFOS kunnen een verhoogd risico geven op  groeistoornissen, een verstoorde hormoonbalans een verhoogde cholesterol en mogelijk ook kanker. "Maar het is altijd heel moeilijk om te voorspellen of iemand echt schadelijke effecten gaat ondervinden. Iedereen is anders", zegt professor De Boer. 

"Bij zulke hoge waarden raden we aan om geen groenten en eieren meer te eten uit eigen tuin en om de komende jaren regelmatig een medische controle te laten uitvoeren."

Het kabinet van minister Beke laat nog weten dat het enkel via de media kennis heeft genomen van dit onderzoek. "We kunnen dus geen uitspraken doen hierover. Dit neemt niet weg dat ook wij deze problematiek zeer ernstig nemen. Daarom blijven de voorzorgsmaatregelen van kracht", klinkt het. 

Die voorzorgsmaatregelen die de Vlaamse regering adviseert, gelden voor mensen die in een straal tot 10 kilometer rond de 3M-fabriek in Zwijndrecht wonen. Je kan ze nog eens nalezen via dit artikel.

3M wil grootschaliger bloedonderzoek afwachten

Chemiebedrijf 3M stelt zich vragen bij de bevindingen van het kleinschalige bloedonderzoek dat burgerinitiatief Grondrecht liet uitvoeren. Dat zegt het bedrijf in een eerste reactie. Het chemiebedrijf wil nu het lopende grootschalige bloedonderzoek van het Agentschap Zorg en Gezondheid afwachten.

"Met honderdenden bewoners is de steekproefomvang van dat onderzoek groter", zegt 3M nog over de studie van Zorg en Gezondheid, waarvan de resultaten midden oktober worden verwacht. "Wij zijn van mening dat die studie meer wetenschappelijke waarde zal bieden om omwonenden te informeren en toekomstige acties van 3M in samenwerking met de bevoegde autoriteiten te bepalen. We werken hierbij nauw samen met lokale en regionale overheden om eventuele bezorgdheden aan te pakken."

3M zegt verder wel te begrijpen dat de deelnemers aan het onderzoek dat Grondrecht liet uitvoeren nu vragen of zorgen hebben over hun resultaten. "We zullen de relevante overheidsinstanties ondersteunen bij hun inspanningen om informatie aan het publiek te verstrekken, en we staan open voor contact met lokale bewoners om vragen over deze onderwerpen te beantwoorden", aldus nog 3M.

"Binnenkort resultaat van breder onderzoek"

"Het gaat nu om 10 mensen", zegt Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) op haar beurt in "Terzake". "Collega Wouter Beke is 800 bloedstalen aan het afnemen en ik heb begrepen dat daar al 500 mensen op hebben ingetekend. Het is belangrijk voor iedereen binnen een straal van 3 kilometer rond 3M die dat ook wil om zich in te schrijven."

"Het is heel goed dat we binnenkort resultaat gaan krijgen van dit breder onderzoek. Is er een verband tussen PFOS en gezondheid? Op dit moment kunnen we het niet zeggen. Vandaar dat nu dit groter onderzoek loopt en dat we binnenkort uitsluitsel zullen krijgen."

Bekijk hier een fragment uit het gesprek met Zuhal Demir in "Terzake":

Videospeler inladen...

Meest gelezen