AFP or licensors

Hulpverleners signaleren stijging hulpvragen voor verslaving: komt dat door corona?

Steeds meer mensen zoeken hulp voor een verslaving, dat signaleren hulpverleners uit de sector. “We beginnen nu de impact op lange termijn te zien van de verschillende lockdowns”, zegt Tom Evenepoel van de Druglijn. “Het duurt vaak lang voor mensen de stap zetten naar hulp. Dat kan verklaren waarom we eigenlijk nu pas een stijging beginnen te zien.” Maar is corona wel de grote schuldige?

Hulpverleners uit de sector signaleren een stijging van het aantal hulpvragen voor verslavingen. Dat blijkt uit een rondvraag van onze redactie. Zo was 2020 een recordjaar bij De Druglijn. "De eerste lockdowns hebben toen een grote impact gehad, zeker wat betreft alcoholgebruik", vertelt coördinator Tom Evenepoel.

"Mensen die vroeger ’s avonds na hun werk wel eens een glas bij het eten dronken, begonnen daar nu vaak al vroeger aan. Voor sommige mensen is dat geëscaleerd naar problematisch gebruik. In 2020 hebben we daardoor echt een piek gehad van het aantal oproepen, vooral van mensen die dringend hulp zochten."

Opvallend: die stijging van het aantal oproepen bij de Druglijn is sindsdien niet gestopt. Voor de eerste jaarhelft van 2021 zien ze nu al een stijging van vijf procent ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. "Tot op vandaag blijven mensen naar corona verwijzen als reden voor hun telefoontje", zegt Evenepoel. "Nu gaat het vaak niet meer om acute hulpvragen, maar we beginnen de effecten op lange termijn te zien."

De "treatment gap"

Hetzelfde fenomeen treedt op bij Adviespunt Verslaving, een eerstelijnsorganisatie uit Antwerpen. Ook zij zien de laatste maanden een stijging van het aantal hulpvragen, bovenop de stijging in het jaar 2020. Hulpvragen over alcoholverslaving vormen ook bij hen duidelijk de grootste groep, maar opvallend is dat de cijfers ook omhoog blijven gaan bij illegale drugs, zoals cocaïne. Er werd het afgelopen anderhalf jaar misschien minder gefeest, toch zitten ook hulpvragen voor partydrugs in de lift. "De dealermarkt heeft zich heel snel aangepast", legt Kristof Bryssinck uit, teamleider bij Adviespunt Verslaving. "Er werd bijvoorbeeld aan huis geleverd. Mensen die ooit al bij een dealer besteld hadden, kregen daarvoor gewoon reclame in hun inbox."

Pas als corona van de baan is, zullen we wellicht echt merken wat het effect ervan is geweest op verslavingen

Inge Drappier, De Sleutel vzw

Dat het aantal hulpvragen dit jaar nog stijgt ten opzichte van in hét coronajaar 2020, heeft wellicht te maken met de zogenaamde "treatment gap". "Het is een bekend fenomeen in onze sector dat het lang duurt vooraleer mensen de stap durven te zetten naar hulpverlening", verklaart Inge Drappier, afdelingshoofd van een ambulant centrum van De Sleutel in Oost-Vlaanderen. "Er treedt dus altijd wat vertraging op. Pas als corona van de baan, is zullen we wellicht echt merken wat het effect ervan is geweest op verslavingen." 

Dat beaamt ook Geert Vanham, directeur van ZorggroepZin in Hasselt. "We denken dat het aantal hulpvragen de komende maanden, of zelfs jaren, nog zal toenemen." Vanham merkte al een stijging van het aantal aanmeldingen in 2020, maar zijn aanvoelen is dat die stijgende trend zich ook dit jaar nog doorzet. "We zien bijvoorbeeld heel wat heraanmeldingen van mensen die het lang goed hebben gedaan, maar nu de draad weer hebben opgepikt en opnieuw zijn gaan gebruiken." 

Corona, en vooral de bijhorende maatregelen en angst, hebben een aanzienlijke impact op de ontwikkeling van een verslaving
Loes Koolen, psycholoog psychiatrisch ziekenhuis Asster

Het blijkt niet evident om cijfers te verzamelen over het afgelopen anderhalf jaar, laat staan de laatste maanden. Maar van verschillende hulpverleners in de sector vernemen we dat ze aanvoelen dat er sprake is van een stijging in het aantal hulpvragen. Velen onder hen benadrukken dat de coronacrisis een stevige impact heeft gehad op vlak van verslavingsproblematieken.

"Ik kan me niet van de indruk ontdoen dat de kwetsbaarheid om een verslaving te ontwikkelen, door corona sneller getriggerd wordt", klinkt het bij  Loes Koolen, psycholoog bij psychiatrisch ziekenhuis Asster in Sint-Truiden. "Wat ik merk is dat corona, en dan vooral de maatregelen en de bijbehorende angst, een aanzienlijke versnellende of faciliterende impact hebben op de ontwikkeling van een verslaving en een eventuele opname die zich dan opdringt." 

Een omgekeerd effect door corona?

Nochtans tekent niet elke organisatie een (opvallende) stijging op. Veel organisaties die residentiële hulp aanbieden, lieten weten dat het aantal opnames stabiel gebleven of zelfs gedaald is. Voor een deel valt dat misschien te verklaren doordat het aantal plekken beperkt is in residentiële instellingen. Bovendien kampt een groot deel van die organisaties met wachtlijsten. En andere verklaring is dat corona op sommige plekken een omgekeerd effect lijkt te hebben gehad.

"We hebben gemerkt dat sommige mensen afhaakten door de coronamaatregelen", vertelt Marc Van Steertegem, directeur van psychiatrisch ziekenhuis Frapello. "Nieuwe mensen die opgenomen wilden worden, moesten lange tijd getest worden bij aankomst. Nadien moesten zij ook een week in kamerquarantaine. Daardoor haakten mensen soms wel af. Ook de beperkte bezoekmogelijkheden hebben daarin een rol gespeeld." 

Is corona wel de grote schuldige?

Heeft corona er dan voor gezorgd dat het aantal verslavingen is toegenomen? Met zulke conclusies zijn we voorlopig toch beter voorzichtig. "Veel mensen die ons nu contacteren zijn niet echt slachtoffers van corona", zegt Kristof Bryssinck van Adviespunt Verslavingen. "In zekere zin hebben de coronacrisis en de lockdowns ook een positief effect gehad. Het heeft vaak zaken blootgelegd, voor de mensen zelf of voor hun naasten. Bovendien hadden de mensen meer tijd om met hun problematiek aan de slag te gaan." 

Er worden heel wat inspanningen geleverd in de 'war on drugs', maar op het terrein merk je daar weinig van
Tino Ruyters, directeur Free Clinic vzw

Ook Tino Ruyters, directeur van Free Clinic vzw nuanceert. "Voor hulpvragen die te maken hebben met alcohol, en in zekere mate ook met cannabis, kan er wel een link zijn met corona. Mensen die in isolement zijn geraakt, hebben misschien wel makkelijker naar dat soort middelen gegrepen. Maar voor illegale drugs, bijvoorbeeld cocaïne, zie ik die link niet."

Bovendien wijzen verschillende hulpverleners erop dat het aantal verslavingen de afgelopen jaren sowieso al toenam. "Dat heeft te maken met een stijgende beschikbaarheid", legt Ruyters uit. "Bijvoorbeeld voor cocaïne zien we de laatste jaren een duidelijke stijging, maar dat komt omdat het zo makkelijk beschikbaar geworden is. Er worden heel wat inspanningen geleverd in de zogenaamde 'war on drugs', maar op het terrein merk je daar weinig van. De beschikbaarheid blijft groot en lijkt zelfs nog groter te worden."

Heb je zelf vragen? Op zoek naar hulp? Bezorgd om iemand? Bel, mail of chat met De Druglijn via www.druglijn.be/stel-je-vraag

Meest gelezen