Focus op één dossier maakt ecologisten kwetsbaar: Groen gaat voor kernuitstap, maar zonder datum

“De kernuitstap is voor ons niet noodzakelijk een breekpunt.” Bij de start van de regeringsonderhandelingen in september vorig jaar licht een kopstuk van Groen in vertrouwen toe hoe de partij de cruciale dossiers ziet. De duurzame vergroening van onze stroom is belangrijker dan het sluiten van de reactoren. Dat is wat huidig energieminister Tinne Van der Straeten ook in zowat elk interview benadrukt: de kernuitstap is geen doel, wel een middel om een bredere energieomslag te maken.

Groen zit op dezelfde lijn als de milieubeweging Bond Beter Leefmilieu (BBL). “We blijven het geen goed idee vinden het nucleaire risico te verlengen”, zegt coördinator Mathias Bienstman in die periode in De Standaard. “Maar er ging intussen zoveel tijd verloren in dit dossier dat het erop aankomt een oplossing te vinden, zodat de uitbouw van een hernieuwbaar energiesysteem in volle vaart voort kan.” 

Toch is de kernuitstap nu uitgegroeid tot hét speerpunt van de groenen deze legislatuur, de trofee die ze trots in de lucht willen steken. Federaal vicepremier Petra De Sutter verklaarde dat Groen de “geschiedenis zou ingaan als de partij die kernuitstap realiseerde”. 

Binnen Groen is niet iedereen gelukkig met deze uitspraak. Van der Straeten wilde ze in een interview met deze krant (DM 31/07) niet herhalen, op het hoofdkwartier klinkt het dat De Sutter “er geen datum bij zei”. Het besef sluipt binnen: draaien na 2025 de kerncentrales nog, dan is dat een politieke nederlaag.

Groen vindt dat haar werk in de regering teveel met de kernuitstap alleen wordt vereenzelvigd. Toch danken de ecologisten die beeldvorming vooral aan zichzelf. Zij kozen ervoor de minister van Energie te leveren. De bevoegdheden die ze binnenhaalden voor De Sutter, ambtenarenzaken en overheidsbedrijven, zijn niet van die aard om een zichtbaar verschil te maken. Intussen blijven de echte klimaatdossiers, zoals de vergroening van het bedrijfswagenpark of de relanceplannen, niet echt aan de partij kleven. Blijft over: de kernuitstap. 

Niet simpel

De weg daar naartoe is niet simpel. Terwijl vorige maand het provinciebestuur van Vlaams-Brabant geen vergunning verleende aan de nieuwe gascentrale in Vilvoorde, bevestigde maandag de gemeente Dilsen-Stokkem de weigering voor een centrale op haar grondgebied. Dat was min of meer ingecalculeerd: ze ligt te dicht in de buurt van natuurgebied. Voor Vilvoorde, waar in principe is voldaan aan alle wettelijke voorwaarden, kan Vlaams minister voor Energie Zuhal Demir (N-VA) het licht nog op groen zetten.

De gascentrales zijn nodig om straks extra stroomcapaciteit te leveren wanneer er geen kernenergie meer is, samen met andere alternatieven zoals windmolens, waterstof of batterijopslag. In Wallonië zijn intussen vier projecten vergund, net als één kleiner in Gent. Dit najaar wordt een veiling georganiseerd om te bepalen welke projecten overheidssteun kunnen krijgen.

Wat dat betreft ligt Van der Straeten op koers, maar dan wacht haar de moeilijkste opgave: de andere partijen finaal overtuigen. De kernuitstap komt er tenslotte enkel onder voorwaarden. De bevoorradingszekerheid moet gegarandeerd blijven en de energiefactuur mag niet oplopen. Van der Straeten komt tegen november met een studie om het debat te objectiveren. Daarna moeten knopen worden doorgehakt.

Liberalen

De vraag is hoe de liberalen zich straks opstellen. Tijdens de regeringsonderhandelingen pleitten zij voor het langer openhouden, om de kosten voor de verbruiker te beperken. Een argument waar de socialisten oren naar hadden. MR zit op diezelfde lijn en is bereid tot oorlog. Open Vld, die de premier levert, houdt zich nog gedeisd. Bij CD&V vertrouwen ze erop dat Van der Straeten dit dossier correct zal beheren. Iedereen beseft: het wordt een clash.

Wat meer is: het debat heeft zich nu verplaatst naar de extra CO₂-uitstoot die de nieuwe gascentrales uitstoten. Het is deze gespletenheid waarmee de partij worstelt. “Dat was een van de redenen waarom wij ons destijds met BBL ons niet expliciet uitspraken”, zegt Bienstman vandaag. “Het was kiezen tussen de pest en cholera. Het openhouden van de kerncentrales kost ook handenvol geld en je moet een grote publieksbevraging doen, tot in Duitsland toe. Het was daarom vooral belangrijk dat er een richting werd gekozen, en dat is nu gebeurd.”

Van der Straeten wijst er graag op dat in de nieuwe gascentrales CO₂ wordt afgevangen, dat er alternatieven worden ingezet en op iets langere termijn de CO₂-uitstoot daalt. Toch duikt binnen de eigen rangen kritiek op. Andreas Nuyts, lid van Jong Groen Leuven, publiceerde een scherpe open brief aan Van der Straeten. De jongerenafdeling distantieerde zich snel.

“We hebben hier stevig over gediscussieerd begin dit jaar, intern en extern”, zegt Jordy Sabels, covoorzitter van Jong Groen. “Zo organiseerden we een debat tussen Pieter Vingerhoets van Energyville en Jan Deschoolmeester, de bekende ecomodernist. Het resultaat was dat we de kernuitstap steunen.” Sabels voelt zich, net als andere groenen, gezocht. “Bij het minste nieuwtje worden we hierop aangesproken en zoekt men tweedracht die er niet is.”