Tegen 2100 heeft de wereld een tekort aan vrouwen: dat is niet onschuldig

Liever een zoon dan een dochter. Als deze trend in een aantal landen niet keert, zitten ze over enkele decennia met een serieus meisjestekort. Dat leert een nieuw studie in vakblad BMJ Global Health. Daarin worden voorspellingen gemaakt over de verschillen tussen het aantal geboren meisjes en jongens. Vooral in landen als China en India is de geslachtsverhouding uit balans. Dat heeft te maken met de culturele voorkeur om een zoon te krijgen. Sommige ouders zien dat als een zegen, omdat een zoon de naam van de familie kan voortzetten en geld kan verdienen. Een dochter wordt vaker als last gezien, omdat ouders aan haar een bruidsschat moeten meegeven. Daarom worden in aantal landen sinds de jaren zeventig al selectieve abortussen uitgevoerd: zwangerschappen worden afgebroken, louter omdat de foetus vrouwelijk is.

Onderzoekers van de King Abdullah University of Science and Technology in Saudi-Arabië zochten uit hoeveel schever de man-vrouwverhouding in de toekomst kan worden. Ze gebruikten een databank met miljarden geboortes van over de hele wereld. De focus lag op 29 landen waar een zonenvoorkeur al is gedocumenteerd. In China, India en Vietnam neemt het vrouwentekort al sinds de jaren zeventig toe. Als deze trend zich voortzet, dan zouden er tegen 2030 4,7 miljoen meisjes minder geboren worden, zo stellen de onderzoekers. Een worstcasescenario, dat ervan uitgaat dat ook in landen als Afghanistan, Pakistan en Nigeria de scheve verhouding zich doorzet, spreekt van  22 miljoen “missing female births” tegen het begin van de volgende eeuw, in 2100.

Bijzonder hoge eisen

Dit onevenwicht is volgens professor sociologie Dimitri Mortelmans (Universiteit Antwerpen) demografisch gezien niet onschuldig. Huwen kan volgens hem in deze landen op termijn een pak moeilijker worden omdat er te weinig huwbare vrouwen zijn. “We zien er nu al voorbeelden van in China, waar door de eenkindpolitiek een duidelijk tekort aan vrouwen is. Je ziet er een vreemd soort industrie ontstaan, waarbij vrouwen alle macht en keuzevrijheid hebben, en bijzonder hoge eisen stellen aan hun partners.”

Ze maken uit het ruime aanbod een A-selectie, zo omschrijft Jan Latten, hoogleraar sociale demografie aan de Universiteit van Amsterdam, het. “Met minder nemen ze geen genoegen. In een aantal Chinese regio’s zie je dat vrouwen vooral een hoogopgeleide en succesvolle man uit een gegoede familie verkiezen.” Dat gaat ten koste van een groep mannen die minder te bieden hebben en overblijven op de relatiemarkt. “Op een macroniveau kan dat voor sociale problemen en spanningen zorgen.” Daarvoor vrezen ook de auteurs van het artikel in BJM Global Health. Zij waarschuwen voor “verhoogde niveaus van antisociaal gedrag en geweld, wat gevolgen kan hebben voor stabiliteit op lange termijn en sociale duurzame ontwikkeling.”

Persoonlijke drama’s

Maar ook op microniveau is zo’n vrouwentekort allesbehalve wenselijk. Latten: “Je zit met persoonlijke drama’s. Want hoe staat zo’n man, zonder goede job en zonder relatie, in het leven? We weten dat onder onvrijwillig single mannen de kans op eenzaamheid, verslaving en een ongezonde, risicovolle levensstijl groter is.”

Demografen stellen dat een vrouwentekort ook kan leiden tot minder geboortes, waardoor vervolgens weer de instroom op de arbeidsmarkt beïnvloed wordt. “Dat kan de vergrijzing mee in de hand werken, maar ook ervoor zorgen dat je arbeidskrachten moet zoeken in andere landen”, aldus Mortelmans. Latten meent dat het de migratie in de hand werkt. “Als jonge mannen in hun thuisland geen relatie of werk vinden, is de kans reëel dat ze elders hun geluk zoeken.”

De onderzoekers roepen beleidsmakers op om “de gendernormen te beïnvloeden die aan de grondslag liggen van een schadelijke praktijk als prenatale geslachtsselectie”. Ze vragen om bredere, wettelijke kaders.