Twee keer gevaccineerd, toch geveld door het virus: hoe gevaarlijk is de Colombiaanse variant die toesloeg in Zaventem?
Ze waren twee keer gevaccineerd. Toch lieten zeven rusthuisbewoners uit Zaventem het leven na een besmetting met de onbekende Colombiaanse variant. Hoe kon dit gebeuren? En moeten we ons zorgen maken? ‘Zo dominant als de deltavariant zal hij niet worden.’
Op vrijdag 16 juli testten twee bewoners van het woon-zorgcentrum Ter Burg in Zaventem positief op het coronavirus. Ook de andere bewoners werden getest, maar op dat moment was het kwaad al geschied. De ouderen verbleven op een afdeling voor mensen met vergevorderde dementie, waar het moeilijk is om de afstandsregels te hanteren. De balans: 21 besmette bewoners en 7 besmette personeelsleden. Van die bewoners zijn er intussen 7 aan de gevolgen van hun besmetting overleden.
Wat opvalt, is dat alle slachtoffers twee keer gevaccineerd waren. “In de eerste week waren hun symptomen eerder mild. Maar na enkele dagen werden ze zwaarder, waardoor sommigen zuurstof moesten krijgen”, zei Katleen Boydens, bevoegd voor de zorg in het centrum, aan de openbare omroep. Onderzoek van de KU Leuven heeft aangetoond dat het om een speciale mutatie van het coronavirus gaat, de zogenaamde Colombiaanse variant.
‘B.1.621', zo luidt de wetenschappelijke naam van de mutatie die op 11 januari voor het eerst in Colombia, Zuid-Amerika, opdook. Tot nu toe kende de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) haar nog geen letter van het Griekse alfabet toe. De mutatie is dan ook minder verspreid dan de bekende ‘Indiase’ deltavariant, die op dit moment verantwoordelijk is voor 95 procent van onze besmettingen, of de ‘Britse’ alfavariant.
In ons land dook B.1.621 eind juni voor het eerst op. Sindsdien werd een twintigtal clusters ontdekt, waarvan één in het woon-zorgcentrum van Zaventem. Daarnaast waren er ook een aantal geïsoleerde cases, zegt viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven). “In ons labo vonden we al een paar gevallen bij jonge mensen die uit Zuid-Spanje terugkwamen. Die besmettingen zijn we nu verder in kaart aan het brengen.”
Het is niet uitgesloten dat de variant via deze weg in Zaventem terechtkwam.
Minder sterk dan delta
De Colombiaanse variant wordt tot nu toe vooral door internationale reizigers verspreid. Hij werd al gespot in dertig landen, waaronder de Verenigde Staten, Japan, Portugal en het Verenigd Koninkrijk. Maar dat neemt niet weg dat virologen vrij gerust zijn in de impact. Zo bracht een Brits onderzoek onlangs aan het licht dat de variant niet méér ziekteverwekkend of resistenter zou zijn dan anderen. Ook het aantal patiënten blijft al bij al beperkt.
“Het zal moeilijk worden voor deze variant om dominant te worden, aangezien de bestaande deltavariant heel besmettelijk is”, zegt Van Ranst. “Hij laat zich niet zomaar verdringen.” Tegelijk houden virologen de situatie nauwlettend in de gaten, want sommige mutaties kunnen het gedrag van het virus veranderen, zodat het bijvoorbeeld besmettelijker wordt of meer resistent tegen de bestaande vaccins.
Dat de slachtoffers in Zaventem ingeënt waren, hoeft volgens Van Ranst niet per se te betekenen dat onze vaccins minder opgewassen zijn tegen de Colombiaanse variant. “De getroffen personen waren bij de eersten om gevaccineerd te worden. Het zou kunnen dat hun hoeveelheid antilichamen na zes maanden al wat gedaald was. Dat zie je bij een gewone griepprik ook.” Verschillende slachtoffers waren al een eind in de tachtig of de negentig, waardoor ze extra kwetsbaar waren, al verkeerden sommigen voor hun besmetting wel nog in goede gezondheid.
Een extra reden waarom het virus zo snel rondging, is dat alle inwoners op de afdeling samen in quarantaine werden geplaatst, dus niet enkel diegenen die positief hadden getest. Een beslissing die volgens Van Ranst best te begrijpen valt. “Het is absoluut niet simpel om dementerende bejaarden te isoleren.”
Besmette bezoeker
Intussen zoeken wetenschappers naar de bron van de Zaventemse uitbraak. Aanvankelijk meldde het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid gisteren dat een besmette bezoeker aan de basis lag, maar enkele uren later bleek deze persoon een andere afdeling te hebben bezocht en besmet te zijn met de deltavariant. De bezoeker heeft dus niets te maken met de uitbraak, al gebeurden de testen op de getroffen afdeling wel naar aanleiding van dat bezoek.
Hoe dan ook is Zaventem geen alleenstaand geval. In totaal zijn er op dit moment negen uitbraken met corona in de Vlaamse woon-zorgcentra. Daarbij overleden in totaal dertien bewoners. Deze tol versterkt de roep uit wetenschappelijke hoek om de meest kwetsbaren in onze samenleving een derde vaccinatie toe te dienen voordat de winter begint, zoals beleidsmakers in Frankrijk en Duitsland van plan zijn.
Het Vlaams Onafhankelijk Zorgnetwerk (VLOZO) wil nu ook dat bezoekers van woon-zorgcentra voortaan verplicht een coronacertificaat moeten voorleggen. “Vandaag worden zij niet gescreend, terwijl ze met zo’n certificaat zouden moeten bewijzen dat ze gevaccineerd zijn of een negatieve test hebben afgelegd”, zegt gedelegeerd bestuurder Johan Staes. Ook de andere zorgkoepels willen strenger worden voor bezoekers.
Intussen blijven de koepels aandringen op een verplichte vaccinatie van het zorgpersoneel. Deze beslissing blijven de verschillende ministers van Volksgezondheid tot nu toe voor zich uitschuiven. De beslissing over de derde prik valt wellicht in september.