Ronald Gaastra stopt als hoofdtrainer Vlaamse zwemfederatie en is kritisch over topsportbeleid: “Ik ben er klaar mee” - Dirk Boets opvolger bij de federatie

In principe wou Gaastra doorgaan tot de Parijs 2024, om dan bij de pensioengerechtigde leeftijd van 65 jaar te stoppen. Maar Gaastra vreesde ook voor een negatieve evaluatie na de Spelen van Tokio: de estafetteploegen misten de olympische kwalificatie op een haar, van zijn elitegroep in Antwerpen plaatste alleen Louis Croenen zich voor de Spelen. Hij haalde een verdienstelijke halve finale op de 200m vlinder.

Het contrast met de vorige Spelen in Rio was groot: toen waren tien Belgische zwemmers present en kon Gaastra een absolute triomf met de zilveren medaille van Pieter Timmers op de 100m vrij vieren, ook zijn twee estafetteploegen haalden de olympische finale. Op dezelfde Spelen loodste trainer Rik Valcke zijn toenmalige pupil Croenen bij de beste acht ter wereld.

Bij zijn Antwerpse club Brabo kondigde Gaastra nu aan vanaf 1 september te stoppen als zwemcoach, al biedt hij nog zijn diensten als technisch directeur aan. Zijn contract als hoofdtrainer van de Vlaamse zwemfederatie loopt tot eind dit jaar en zal hij uitdienen, maar hij stuurt niet aan op een verlenging. Ook hoopt hij tot een oplossing te komen met de VZF dat hij niet meer aan de rand van het zwembad hoeft te staan.

Met zijn beslissing neemt Gaastra de vlucht vooruit. Er zat al langer een haar in de boter tussen de scherpgebekte Nederlander en hooggeplaatste personen binnen de Vlaamse zwemfederatie. Gaastra was kritisch over bepaalde beleidskeuzes waarbij enkele elitezwemmers andere oorden zouden opzoeken en had vragen over het topsportplan richting de Spelen 2028.

Gaastra motiveerde in een brief aan zijn zwemclub Brabo zijn beslissing. Hij gaf toe dat de resultaten de afgelopen seizoenen te wisselvallig waren, maar is ook teleurgesteld in de arbeidsomstandigheden binnen het Vlaamse topzwemmen. Hij schreef dat de nieuwe sportieve werking, het nieuwe beleidsplan, maar ook de communicatiestijl hem “een degoutant gevoel” gaven: “Daarom besloot ik om niet meer aan het zwembad te gaan staan.”

Aan onze krant trok Gaastra nog voor de Spelen al aan de alarmbel over de toekomst van het Belgische zwemmen. Met Roos Vanotterdijk had Gaastra wel nog een veelbelovend talent onder zijn hoede, maar zij bleek op het EK nog te groen achter de oren. “Ze zwom wel weer goed op de Europese Jeugdkampioenschappen (EJK)”, zei Gaastra. “Maar voor de zwemmers die moeten presteren in Parijs moet je kijken naar de huidige generatie. Slechts één van de tien zwemmers op de EJK zwom een persoonlijk record, dat is onrustwekkend. Dat betekent dat er voor 2024 niet veel nieuws op komst is en we nu al bezig moeten zijn met 2028.”

Bij de Vlaamse zwemfederatie reageert technisch directeur Lode Grossen op het nieuws van Gaastra. Normaliter stond er volgende week een evaluatiemoment met Gaastra gepland. “Zijn contract loopt tot eind december. Het lijkt me logisch dat we een gesprek zouden voeren na de Spelen. Oorspronkelijk was het plan te bekijken welke elitesporters nog met hem zouden trainen richting Parijs 2024: wie komt daarvoor in aanmerking? Nieuwe jongere atleten wilden we in een ander traject zetten.”

De evaluatie van de voorbije olympiade kon moeilijk positief heten, zegt Grossen: “Je kunt je niet vastpinnen op een toernooi, maar als je de globale werking ziet van de laatste jaren kan je niet zeggen dat het schitterend was. Daar moeten we niet onnozel over doen.”

Gaastra schuift zijn verantwoordelijkheid niet af, maar zei eerder al dat toppers als Timmers en Fred Deburghgraeve, die hij in Atlanta 1996 naar olympisch goud op de 100m school hielp begeleiden, in de kleine Belgische zwemvijver niet om de paar jaar opduiken. “En vier jaar geleden was ik nog een topcoach, en nu zogezegd niet meer. Dat is onzin. Ik ben er klaar mee.”

Grossen verwacht dat het nieuwe beleidsplan voor 2028 het Belgische zwemmen op termijn uit het slop zal halen: “Het verhaal gaat veel dieper dan alleen de elite te taxeren. We hebben de werking van de hele federatie in de breedte doorgelicht, met de zwemscholen en het competitiezwemmen. We moeten de zaak helemaal moderniseren. We willen in elk geval de clubs meer betrekken bij de topsportwerking. En regionaal willen we de zwemclubs meer ondersteunen bij de begeleiding van hun zwemmers. Daar willen we volgend jaar al mee beginnen. Geïnteresseerde coaches willen we meer betrekken bij onze werking. Een van de euvels nu is dat we te gesegmenteerd werken, allemaal naast elkaar. We willen dat meer in het geheel bekijken. En we willen de vijver aan wedstrijdzwemmers vergroten.”

Er komt een nieuwe nationale structuur voor het Belgisch zwemmen. Vanaf 1 september wordt Ronald Claes nationale coach. Dirk Boets wordt bij de federatie de opvolger van de Nederlander Ronald Gaastra. Ronald Claes is sinds 2015 hoofdcoach bij de Franstalige Zwemfederatie (FFBN). Hij wordt nu ook coach van de nationale ploeg en zal de elite in beide landsdelen superviseren en begeleiden tijdens trainingen, stages en wedstrijden. Claes startte zijn carrière bij de Vlaamse topsportschool en deed nadien ervaring op in het buitenland. Hij begeleidt momenteel onder meer Valentine Dumont.