Afghanen terugsturen terwijl de taliban oprukken? ‘Ik vind dat echt niet kunnen’

De taliban zijn bezig aan een opmars door Afghanistan. In enkele weken tijd wist de terreurbeweging grote delen van het land te veroveren. Gisteren palmde ze nog eens twee provinciehoofdsteden in. Experts vrezen dat over enkele weken de hoofdstad Kaboel in handen van de taliban zou kunnen vallen.

Toch wil staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi nog steeds de optie openhouden om uitgeprocedeerde Afghaanse asielzoekers terug naar hun land van herkomst te kunnen sturen. Maar PS, Ecolo en Groen voeren in de regering de druk op om zijn beleid bij te sturen.

Ook de Liga voor de Mensenrechten vindt dat gedwongen terugkeer naar Afghanistan tijdelijk stopgezet moet worden. “Mahdi stelt zich heel principieel op, volgens mij om te vermijden dat hij mild of weekhartig overkomt. Maar ik vind dit echt niet kunnen. Je kan op dit moment mensen niet naar daar terugsturen,” zegt voorzitster Kati Verstrepen. Ze wijst erop dat ook de Europese ambassadeurs in Afghanistan de situatie niet veilig genoeg vinden om asielzoekers te doen terugkeren.

Mahdi komt daarnaast onder druk te staan door de internationale context: zowel Nederland, Duitsland als Frankrijk gaven al aan voorlopig geen Afghanen terug te sturen. Maar voor de staatssecretaris verandert dat weinig aan de zaak. Hij benadrukt dat het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS), dat in ons land de asielprocedures behandelt, onafhankelijk werkt. “Zij maken iedere dag een analyse van de situatie in Afghanistan.”

Bal teruggekaatst

Als het CGVS geen verblijfsvergunning toekent, is het aan de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) om uitgeprocedeerde asielzoekers naar hun land te doen terugkeren. Bij DVZ wordt de bal teruggekaatst naar Mahdi. “Waarom wij wel nog mensen terugsturen en andere landen niet? Dat moet u aan de staatssecretaris vragen, dat is zijn beslissing. Dit is een politieke keuze”, zegt woordvoerder Geert De Vulder.

Maar DVZ kan ook zelf beslissen om iemand niet terug te sturen, als de dienst van oordeel is dat de veiligheid van die persoon niet gegarandeerd kan worden. Daarvoor baseert DVZ zich onder meer op de analyses van het Commissaraat-Generaal. Daar valt te horen dat de situatie in Afghanistan uiterst zorgwekkend is, maar nog niet erg genoeg om dossiers van Afghaanse asielzoekers tijdelijk te bevriezen, zoals in Nederland gebeurt.

“Voor veel Afghaanse asielzoekers is de situatie in hun regio van herkomst inderdaad zo nijpend dat ze bescherming in ons land nodig hebben. Maar dat is nog niet voor iedereen het geval,” zegt commissaris-generaal Dirk Van den Bulck.

Gisteren stond een vlucht gepland om een Afghaanse man terug te brengen, maar dat ging weliswaar om een gedetineerde die zelf met een terugkeer instemde in ruil voor strafvermindering. Op dit moment zijn er geen andere vluchten geboekt, klinkt het bij DVZ.

Wel is er een vijftal Afghanen, die in een gesloten centrum verblijven, in afwachting van een gedwongen terugkeer, maar zij hebben allemaal een nieuw verzoek om internationale bescherming ingediend. DVZ moet eerst die procedure afwachten voor de vijf eventueel het land uitgezet kunnen worden.