BEKIJK - Hallucinante taferelen op luchthaven Kaboel: wanhopige Afghanen klimmen op vliegtuig om taliban te ontvluchten 

Wanhoopsdaden op Hamid Karzai International Airport, de nationale luchthaven van Afghanistan. Verschillende mensen zijn op de vleugel van een opstijgend vliegtuig geklommen in een poging het land te ontvluchten, nu de radicaal-islamitische taliban er de macht hebben gegrepen. Dat is te zien op beelden van persagentschappen en amateurbeelden die circuleren op sociale media.

Er circuleren ook beelden waarop te zien is hoe mensen tijdens het opstijgen van de vleugel naar beneden vallen. Die beelden kunnen we niet verifiëren en dus tonen we ze niet.

Bekijk hier hoe mensen elkaar verdringen op de tarmac van de luchthaven in Kaboel:

Op de luchthaven zouden er in totaal al zeven doden gevallen zijn, waaronder enkele mensen die van een opstijgend vliegtuig gevallen zijn.  Dat meldt het persagentschap AP op basis van Amerikaanse militaire bronnen. De bronnen van AP lijken dus te bevestigen dat er wel degelijk mensen te pletter gevallen zijn vanop een opstijgend vliegtuig. Het Afghaanse persbureau TOLONews heeft het intussen al over "minstens 10 doden op de luchthaven". 

Ooggetuigen vertelden aan persagentschap Reuters dat ze vijf doden gezien hadden. Het is onduidelijk hoe die mensen precies om het leven gekomen zijn. Mogelijk zijn ze neergeschoten of vertrappeld. De Amerikaanse krant Wall Street Journal heeft melding gekregen over drie mensen die werden doodgeschoten.

In de video van ooggetuigen is ook te horen dat het Amerikaanse leger in de lucht schiet om de situatie onder controle te krijgen:

In totaal zijn duizenden mensen naar de luchthaven van Kaboel gevlucht. Op ooggetuigenbeelden is te zien hoe mensen vechten om bij vliegtuigen te komen om te worden geëvacueerd. Duizenden mensen zijn op het tarmac doorgedrongen, in een poging hun land te ontvluchten. 

Het Amerikaanse leger heeft de luchtverkeersleiding en de veiligheids­controle helemaal overgenomen, terwijl het Amerikaanse ambassade­personeel zich verzameld heeft in afwachting van een evacuatie. 
Volgens de Qatarese nieuwszender al-Jazeera hebben de taliban een cordon opgezet om mensen te verhinderen de terminal van de luchthaven binnen te gaan. De taliban, die zwaar bewapend zijn, zouden ook waarschuwingsschoten gelost hebben om mensen weg te houden. 

Volgens onze Midden-Oostenkenner Rudi Vranckx moeten we de situatie op de luchthaven ook in perspectief zien. "Hoe waanzinnig die beelden ook zijn, dit gaat over duizenden, misschien enkele tienduizenden mensen die met de westerse troepen hebben samengewerkt, die proberen het land in blinde paniek te verlaten. Kaboel is een stad met zes à zeven miljoen mensen."

In de rest van de stad is het op dit moment behoorlijk rustig. "De scholen voor meisjes zouden open zijn", weet Vranckx. "De vrouwelijke studenten zijn wel weggebleven van de universiteit en alle vrouwen van de meeste bureaus en instellingen zijn thuis gebleven uit onzekerheid. Ik denk dat het nu vooral wachten is op een signaal van de taliban in welke mate dit snel tot rust kan komen en zij de zaak gaan controleren."

Bekijk hier de analyse van onze Midden-Oostenkenner Rudi Vranckx uit "Het Journaal":

Over een echte vluchtelingenstroom is volgens Vranckx op dit moment dus nog geen sprake. "Als er een echte massale migratiestroom, zeg maar een vluchtelingenpaniek is, dan gaat het over honderdduizenden of miljoenen mensen. En die zullen te voet gaan en richting Pakistan vertrekken. Dat zal het echte signaal zijn."

Of die vluchtelingenstroom er komt, hangt waarschijnlijk af van hoe de taliban zich de komende dagen opstellen. "Ze willen het anders aanpakken dan 25 jaar geleden, toen ze op hun sandalen de stad zijn binnengetrokken, de oud-president hebben vermoord en mensen aan de lantaarnpaal hebben opgeknoopt", zegt Vranckx. "Ze hebben beloofd dat ze geen massale wraakacties zouden doen." Of de taliban zich ook aan die beloftes zullen houden, valt nog af te wachten. In ieder geval zijn ze massaal aanwezig in de stad, "bewapend, vaak met wapens die ze uit de kazernes gehaald hebben, geleverd door het westen", weet Vranckx. 

De taliban trekken zelf de straat op en interviewen mensen inwoners van Kaboel, om te indruk te geven dat alles veilig en vredig is in de stad. Bekijk hier de reportage:

De taliban zijn ook de groene zone binnengedrongen in Kaboel, de wijk waar veel regeringsgebouwen en ambassades liggen. De wijk is op dit moment zo goed als verlaten, want zowat elk land met een ambassade in Kaboel heeft zijn medewerkers daar al weggehaald en in veiligheid gebracht op het militaire deel van de luchthaven. Ons land heeft geen ambassade in Afghanistan.

Hoe gaat het eraan toe op het vliegveld in Kaboel? Bekijk hier de reportage:

Verschillende van onze buurlanden hebben intussen al vliegtuigen naar Kaboel gestuurd om hun burgers te evacueren, samen met Afghanen die met hen hebben samengewerkt. De Duitse luchtmacht heeft al twee vliegtuigen gestuurd. Ook Nederland stuurt meerdere vliegtuigen. Ter plekke zijn er echter nog steeds problemen.  Zo kon een Nederlands evacuatievliegtuig er vanavond niet landen en moest het -voorlopig- uitwijken. 

Ook het Verenigd Koninkrijk zal de komende dagen Britten en Afghanen die in aanmerking komen met het vliegtuig evacueren. Dat zegt de Britse premier Boris Johnson. "Ik zou zeggen dat er dagelijks minstens honderden mensen zullen vertrekken via de vluchten, maar de situatie verandert natuurlijk voortdurend."

De Duitse bondskanselier Angela Merkel maakt zich grote zorgen over het lot van miljoenen Afghanen. "De Afghanen hebben samen met de westerse interventiemacht inspanningen gedaan, voor meer democratie, wederopbouw en vrouwenrechten en die vooruitgang dreigt nu tenietgedaan te worden", zegt Merkel.  Ze vindt dat de buurlanden van Afghanistan, waar veel mensen die op de vlucht geslagen zijn zullen aankomen, hulp moeten krijgen vanuit de rest van de wereld. 

Volgens de Franse president Emmanuel Macron kan de onstabiele situatie in Afghanistan op termijn ook opnieuw grote vluchtelingenstromen richting Europa op gang brengen. Hij benadrukt daarom het belang van samenwerken op Europees niveau "om te anticiperen en ons te beschermen tegen omvangrijke, ongeregelde migratiestromen".  Ook met de VS en Rusland moet er volgens hem samengewerkt worden.  Daarnaast zei Macron ook dat "Afghanistan niet opnieuw het toevluchtsoord van het terrorisme mag worden dat het ooit geweest is". 

Intussen dringen 25 landen van de Europese Unie en meer dan 40 andere landen aan op open grenzen en uitreismogelijkheden uit Afghanistan. "Afghanen en internationale burgers die het land willen verlaten, moeten dat kunnen. Wegen, luchthavens en grensovergangen moeten open blijven", zo luidt het in een persbericht dat de hoge vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken van de EU Josep Borrell heeft vrijgegeven.

De Verenigde Naties hebben de internationale gemeenschap opgeroepen om zich te verenigen om de terroristische dreiging in Afghanistan weg te nemen. Aan de taliban heeft secretaris-generaal Antonio Guterres gevraagd om "uiterste terughoudendheid" na de machtsovername, om mensenlevens te beschermen. "De volgende dagen zullen cruciaal zijn", zegt Guterres. "De wereld kijkt toe. We mogen en kunnen de bevolking van Afghanistan niet in de steek laten." 

In het zuiden van buurland Oezbekistan, niet ver van de grens, is gisterenavond ook een Afghaans gevechtsvliegtuig neergestort. Het Oezbeekse ministerie van Defensie meldt nu dat het toestel is neergehaald omdat het zonder toestemming het Oezbeekse luchtruim was binnengevlogen, aldus het Russische staatspersbureau Sputnik News. De twee piloten zijn naar het ziekenhuis gebracht. Het is niet duidelijk of de piloten op de vlucht waren voor de taliban of waarom het vliegtuig boven Oezbekistan vloog.  

Gisteren ontvluchtte ook de Afghaanse president Ashraf Ghani al zijn land. Met vier wagens en een helikopter, dat zegt het Russische staatspersbureau Sputnik News op basis van getuigenissen aan de Russische ambassade in Kaboel. De vier auto's zouden vol geld hebben gestoken, zoveel dat niet alles in de helikopter kon. Ghani zou er dan maar een deel van achtergelaten op de tarmac. Ook persbureau Reuters meldt dat de president naar Tadzjikistan is gevlucht.