NAVO wil meer tijd voor evacuatie Afghanistan: “Grootste uitdaging is mensen in vliegtuigen krijgen”

“Onze onmiddellijke opdracht nu is om de veilige evacuatie voort te zetten van onze burgers, inwoners van partnerlanden en van Afghanen die gevaar lopen, in het bijzonder zij die ons hebben geholpen”, aldus de minister van Buitenlandse Zaken van de NAVO-landen.

Vooral de evacuatie van die laatste groep vormt echter een groot probleem, zo onderstreepte Stoltenberg: “De grootste uitdaging is om hen in de vliegtuigen te krijgen.” Hij sprak van een groep van achthonderd mensen, inmiddels teruggebracht tot vijfhonderd, van wie tweehonderd Afghanen. Maar dat zijn alleen de Afghanen die direct voor de NAVO hebben gewerkt. Daarnaast heeft er nog een veelvoud gewerkt voor NAVO-lidstaten en partnerlanden.

De organisatie doet een dringend beroep op het nieuwe talibanbewind om hen vrij te laten uitreizen en zich ook te houden aan andere internationale verplichtingen, zoals gegarandeerde naleving van mensenrechten, “inclusief die van vrouwen”. Ook zei Stoltenberg dat de NAVO niet zal dulden dat Afghanistan een nieuwe uitvalsbasis of veilige schuilplek wordt voor terroristen. “De afgelopen twintig jaar zijn er vanaf Afghaans grondgebied geen terreuraanslagen georganiseerd. We zullen erop toezien dat dit zo blijft.”

Tegelijk dringt een groot aantal NAVO-landen er bij de Verenigde Staten op aan het vliegveld van de Afghaanse hoofdstad langer open te houden. De VS willen de evacuaties vanaf de luchthaven eind deze maand afronden, maar de buitenlandministers van veel kleine en een aantal grote NAVO-lidstaten deden vrijdagmiddag een beroep op de Amerikanen voor wat meer tijd. “De evacuaties verlopen zo langzaam en zo moeizaam dat meer tijd nodig is.”

Ook als de VS toestemmen, blijft het wel zaak om de evacués op het vliegveld te krijgen. Dat is “dé uitdaging” nu, zei NAVO-topman Jens Stoltenberg. “De paradox is dat we meer vliegtuigen hebben dan passagiers.” Het is volgens Stoltenberg vooral moeilijk om Afghanen naar de luchthaven te loodsen.

Betere samenwerking tussen de NAVO-landen kan daarbij helpen. Sommige landen slagen er beter in dan andere om hun mensen op de luchthaven van Kaboel te krijgen, memoreerde een diplomaat. Andere landen kunnen misschien hun voordeel doen met de toegang die bondgenoten als de Amerikanen, Britten en Fransen hebben verkregen. Ook helpt het de doorstroming bij de ingangen van de luchthaven als niet ieder land enkel zijn eigen mensen doorgang verleent. De buitenlandministers verzekerden na hun overleg “onze nauwe afstemming voort te zetten” op het vliegveld.

Ze besloten ook tot een grondig onderzoek, niet alleen van de overhaaste aftocht uit Afghanistan maar “van ons totale engagement”, dus de volle bijna twintig jaar waarin westerse troepen in Afghanistan aanwezig waren. De tragedie van de laatste weken drijft geen wig tussen Amerika en andere lidstaten, aldus Stoltenberg. Maar voor het eerst erkende hij wel dat blijven voor de andere landen “geen valide optie” was nadat Amerika had besloten zich terug te trekken. Eerder deze week nog zei hij dat het besluit om uit Afghanistan weg te gaan de instemming had van alle lidstaten.

Volgens Stoltenberg is het vanzelfsprekend dat Amerikanen en Europeanen nauw blijven samenwerken, alleen al omdat het bondgenootschap zich geplaatst ziet tegenover aanhoudende Russische agressie en een steeds zelfbewuster China.