‘Elke seconde kapt Ikea een boom’: waarom de wereld af moet van ‘fast furniture’

“We willen de grootste beweging voor hernieuwbare energie uitbouwen.” Jonas Carlehed, hoofd van de afdeling duurzaamheid bij Ikea Zweden, kon zijn enthousiasme moeilijk verbergen toen hij vorige week aankondigde dat zijn bedrijf naast meubels en hotdogs in de toekomst ook groene stroom zal verkopen. De Zweedse bevolking hoeft daarbij niet al te diep in de buidel te tasten om de rekeningen van de kersverse energieleverancier te betalen: Ikea kiest voor een laag tarief omdat het wil aantonen dat duurzaamheid niet alleen voor de rijken weggelegd is.

De focus op groene initiatieven is niet nieuw: eerder stopte het bedrijf met de verdeling van zijn papieren catalogus, werden speciale winkels voor tweedehandsmeubels opgezet en kregen klanten in verschillende Ikea-restaurants gehaktballetjes met meelwormen voorgeschoteld. 

Die inspanningen staan echter in schril contrast met cijfers over de impact die de productie van Ikea-spullen op het milieu heeft. Zo komt 60 procent van de meubels die in West-Europa verkocht worden uit China en zorgt het transport voor heel wat CO₂-uitstoot. Daarnaast rekende de Britse ngo Earthsight uit dat elke seconde een boom gekapt wordt om aan de wereldwijde vraag naar Ikea-producten te voldoen.

Vuilnisbelt

Het belangrijkste issue binnen de productieketen van de Zweedse meubelfabrikant is dat zijn producten geen al te lang leven beschoren zijn. De meubels van het bedrijf worden gemiddeld al na zeven jaar afgedankt, wat ze het label van fast furniture oplevert. 

Andere meubelbedrijven maken zich trouwens eveneens schuldig aan die praktijken, waardoor de interieurindustrie een flinke impact op de vuilnisverwerking heeft. Uit gegevens van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) blijkt dat de Vlaming gemiddeld 22 kilo grofvuil per jaar weggooit en dat de helft van die afvalberg uit meubels bestaat. De cijfers zijn vooral verontrustend omdat hout dikwijls niet recycleerbaar is. Ondertussen kunnen kringloopwinkels slechts in beperkte mate een rol spelen om het leven van de ‘fast furniture’-producten te verlengen: jaarlijks krijgen ze ruim 20.000 ton meubels binnen, maar slechts 40 procent daarvan wordt weer verkocht. Het overige deel belandt op de vuilnisbelt.

‘Oprechte bezorgdheid’

Grote interieurbedrijven als Ikea wijzen graag op hun verwezenlijkingen rond duurzaamheid, maar daadwerkelijk groen zijn ze nog niet. Toch vindt milieueconoom Johan Albrecht (UGent) niet dat hun ecologisch programma louter marketingdoeleinden dient. “Ik denk dat Ikea effectief de wil heeft om iets aan zijn productieketen te veranderen.” 

Albrecht erkent daarbij wel dat er nog werk aan de winkel is. Zo wordt er weinig lokaal geproduceerd, wat schadelijk is voor het milieu. “Al is het niet makkelijk om daar iets aan te doen: verschillende grondstoffen die nodig zijn om Ikea-spullen te maken, zijn niet aanwezig in de regio waar ze verkocht worden.”

Albrecht gelooft niet dat de ‘fast furniture’-industrie in de komende jaren nog ongelimiteerd zal groeien. Ikea heeft de ambitie om in 2030 klimaatneutraal te worden, een plan waarmee het bedrijf volgens de milieueconoom  andere spelers zal aanzetten om duurzamer te werken. “Grote bedrijven spelen een pioniersrol. Als zij andere voorwaarden opleggen aan leveranciers, gaan die onderaannemers hun kennis ook inzetten wanneer ze opdrachten doen voor kleinere bedrijven.” Op die manier kan het veld groener worden, al zijn overheidsinterventies volgens hem ook nog steeds mogelijk als de verandering te lang op zich laat wachten: “Laat makers van spullen die niet recycleerbaar zijn meer belastingen betalen. Als producten hergebruikt kunnen worden, is het ook minder erg als ze na pakweg zeven jaar weggegooid worden.”

Een woordvoerder van Ikea laat weten dat de gegevens van Earthsight nog gecheckt worden en bevestigt dat het bedrijf duurzaam hoog in het vaandel draagt: “We doen er alles aan om zo groen mogelijk te zijn, die lijn trekt zich door in ons hele bedrijf.”