Mediaminister Dalle: ‘De VRT heeft geen tijd meer te verliezen’

Benjamin Dalle is bijna twee jaar mediaminister. Het was een bij momenten hobbelig parcours, met de VRT vaker dan hem lief was in een hoofdrol. Maar er zijn wel belangrijke stappen gezet, benadrukt hij. “We hebben een nieuwe CEO aangesteld van wie vriend en vijand moet toegeven dat hij het goed doet. Er is een nieuwe beheersovereenkomst afgesloten die het de VRT mogelijk maakt om te transformeren naar een modern, digitaal mediabedrijf en er zijn de nodige middelen voorzien om dat te financieren. Zelfs het nieuwe gebouw komt er eindelijk.” 

Maar om de VRT helemaal future proof te maken moet volgens Dalle ook de raad van bestuur een make-over krijgen. Ten laatste begin volgend jaar wil Dalle vier onafhankelijke experts in de raad droppen. Zij nemen de plaats in van vier politiek benoemde bestuurders. 

Waarom?

Dalle: “Omdat een bedrijf met 2.000 werknemers en een half miljard omzet dat zich bovendien in een internationaal erg uitdagende context beweegt, een bestuur verdient dat meer is dan een oefening in politieke evenwichten. De VRT is tegenwoordig veel meer dan een klassiek radio- en televisiebedrijf. Alles is tegenwoordig digitaal, de mogelijkheden om je publiek te bereiken via bijvoorbeeld social media zijn geëxplodeerd en de concurrentie komt al lang niet meer alleen uit eigen land. In zo’n context moet je professionaliseren. Een moderne raad van bestuur moet een klankbord zijn voor een CEO. Een orgaan waarin je een debat kan voeren op hoog niveau. 

“Er is bovendien geen tijd te verliezen, de mediasector verandert razendsnel. Vandaag is de VRT heel interessant, maar doen we niks dan is datzelfde bedrijf binnen vijf jaar misschien helemaal irrelevant.”

Was iedereen in de regering meteen voor de introductie van experts gewonnen?

“(lacht) Laten we het erop houden dat het een interessante discussie was. Dit voorstel is voor geen enkele partij makkelijk. Je verliest een aantal mandaten, niemand vindt dat leuk. Maar de collega’s zijn overtuigd geraakt van de nood aan vernieuwing.”

Welke partijen moeten inleveren en welke niet?

“Dat wordt berekend via het systeem-D’Hondt, een vaak gebruikte manier om tot een evenredige vertegenwoordiging te komen. Concreet komt het er op neer dat Vlaams Belang, N-VA, Open Vld en CD&V elk één mandaat moeten inleveren.”

U snijdt als CD&V’er dus in uw eigen vel?

“Ik heb me daar niet door laten leiden. Een moderne raad van bestuur heeft externe expertise nodig. Iedereen die bezig is met goed bestuur zal dat beamen. Er zijn genoeg voorbeelden om dat te staven. Gaande van De Lijn of de haven van Antwerpen in binnenland of openbare omroepen als de BBC in Groot-Brittannië en de NPO in Nederland. Allemaal hebben ze externe deskundigen in hun raad zitten.”

Iemand met een slecht karakter zou de hervorming ook kunnen zien als een slinkse manier om de macht van het rechtse blok binnen de raad af te bouwen. N-VA en Vlaams Belang hebben nu al de helft van de zitjes, na de volgende verkiezing dreigen dat er nog meer te worden. Door het invoeren van onafhankelijk experts wordt hun positie verzwakt.

“Vlaanderen is een democratie waarin verkiezingen de politieke verhoudingen bepalen. We zullen wel zien wat 2024 brengt. Ik ben bij het opstellen van dit voorstel alvast niet vertrokken vanuit de vraag: ‘Wat zal het betekenen voor de rechtse partijen’. Ik denk trouwens dat men de politieke drijfveren van de mensen die nu in de raad van bestuur zetelen overschat. Bestuurders van Vlaams Belang komen heus niet enkel met rechtse voorstellen of ideeën. Een bestuurder van de VRT moet trouwens handelen in het belang van de openbare omroep. Los van de partijkleur die hij of zij heeft.”

Zijn alle leden zich daar wel voldoende van bewust?

“Om dat nog eens te benadrukken willen we dat nu expliciet in het mediadecreet op laten nemen. Net als de discretieplicht, trouwens. Die werd de voorbije twee jaar niet  altijd even strikt gerespecteerd. Vaak volgde er na bepaalde beslissingen nog een uitgebreid debat in de media, gevoed met informatie die heel duidelijk van bij een of meerdere leden van de raad van bestuur kwam.

“Mede door die lekken is het niveau van de discussies over de VRT niet altijd even hoog. Het gaat veel te weinig over de zaken die er écht toe doen. De manier waarop we streamingdiensten organiseren bijvoorbeeld. Hoe we op social media aanwezig moeten zijn of op welke manier je de concurrentie van de Amerikaanse techbedrijven best aanpakt. Meestal gaat het over anekdotes, personen of relatieve details. En vaak wordt daar vanuit de raad van bestuur aan meegewerkt.”

Dan hebt u het bijvoorbeeld over de heisa rond de Hitlergroet in De ideale wereld waar een bestuurslid van Vlaams Belang aanstoot aan nam.

“Dat is een voorbeeld waarbij ik denk: ‘Het is toch jammer dat het in het parlement en in de pers daarover moet gaan en niet over de vraag ‘hoe maken we van de VRT een modern mediabedrijf’. We hebben het over een paar seconden uit een programma waar de raad van bestuur én het parlement niet eens iets over te zeggen hebben. We willen dat de raad zich voortaan focust op zijn taak als klankbord bij strategische beslissingen.”

Het mag op de volgende raad dus niet over het contract van Niels Destadsbader gaan? 

“Neen, de VRT heeft de opdracht om kwaliteitsvolle ontspanning te brengen. Of die programma’s nu beter door Bart Peeters of door Niels Destadsbader gepresenteerd worden is iets wat de directie moet bepalen. Daar doen de leden van de raad beter geen uitspraken over.”

Stond er in de beheersovereenkomst niet dat de VRT zich niet meer mocht mengen in de strijd om schermgezichten?

“Ik ga niet in op de details van het dossier. Maar ik heb wel begrepen dat Niels niet meer onder contract lag bij VTM. Van wegsnoepen of opbieden is er dus sowieso geen sprake. Ik heb de voorbije dagen al heel veel gelezen over dat bewuste contract. De VRT-directie verzekert me dat veel van die dingen compleet uit de lucht gegrepen zijn.”

Blijft het niet vreemd dat de VRT met Philippe Geubels, Jeroen Meus, Tom Waes en nu ook Niels Destadsbader vier van de best verdienende schermgezichten in Vlaanderen onder contract heeft?

“Ik ben ervan overtuigd dat de VRT een aantal populaire gezichten nodig heeft. In de beheersovereenkomst staat dat de openbare omroep 85 procent van alle Vlamingen moet bereiken. We willen er zijn voor iedereen, niet alleen voor de intellectuelen. Dan heb je populaire content nodig. Alleen zo krijg je ook die duiding en informatie bij brede lagen van de bevolking.

“In een aantal Oostblok-landen heb je openbare omroepen of staatsomroepen, ik weet niet hoe je ze best omschrijft, die zich enkel mogen focussen op informatie en duiding. Dat is pokkesaai, niemand kijkt daar naar. Hoe interessant en onafhankelijk hun informatie mogelijk ook is, ze is irrelevant want er zijn geen kijkers. Ook voor de VRT is informatie en duiding enorm belangrijk, maar de Vlaming moet wel de weg naar die programma’s vinden.”

Hoe kijkt u, nu het stof is gaan liggen, terug op de affaire rond Eddy Demarez?

 “Wat hij heeft gezegd kan niet door de beugel, dat is duidelijk. Niet op de VRT en ook niet bij andere omroepen. Zijn uitspraken werpen bovendien een schaduw over de inspanningen die deze zomer bij Sporza zijn geleverd op het vlak van gelijke representatie van mannen en vrouwen. Tijdens de Olympische Spelen hebben we heel veel vrouwelijke experts en studiogasten in beeld gezien.

“Tegelijk moeten we er ons voor hoeden dat we geen samenleving worden waarin je na één fout of één domme uitspraak op Twitter aan de schandpaal wordt genageld om daarna voorgoed naar de zijlijn te verdwijnen. Ik geloof in tweede kansen. Mensen kunnen leren uit hun fouten. Er bestaat nog zoiets als excuses en – om een christelijke term te gebruiken – vergiffenis. Waarmee ik niet gezegd wil hebben dat Eddy Demarez binnenkort opnieuw op het scherm moet komen. Het is aan de VRT om dat te bekijken.”