Direct naar artikelinhoud
InterviewSteven Van Gucht

Steven Van Gucht: ‘Het gaat wel allemaal trager, maar de grote test zit er nog aan te komen’

Steven Van Gucht: ‘Het gaat wel allemaal trager, maar de grote test zit er nog aan te komen’
Beeld Wouter Van Vooren

Hoe staan we er coronagewijs eigenlijk voor nu volgende week de scholen en heel wat werkvloeren als vanouds weer heropenen? ‘Voorzichtig optimistisch’, stelt Steven Van Gucht nu gisteren het aantal ziekenhuisopnames voor het eerst sinds weken weer daalde. Al adviseert de viroloog tegelijk ook ‘gezonde voorzichtigheid’ in de cruciale septembermaand: ‘Sommige computermodellen voorspellen in het najaar nog altijd meer dan 1.000 patiënten op intensieve.’

Opvallende lichtpunten in de nieuwe coronacijfers van Sciensano: voor het eerst sinds enkele weken is het aantal ziekenhuisopnames gedaald, met 5%, naar gemiddeld 57,6 per dag. Daarnaast zakte ook de R-waarde van het coronavirus onder 1 — tot 0,98 — wat betekent dat de epidemie aan kracht verliest. Net zoals het aantal nieuwe besmettingen — 1.967 per dag of een stijging van 4% op weekbasis — wat lijkt te stabiliseren. 

Al hoedt Sciensano-viroloog Steven Van Gucht zich voor voorbarig optimisme. “Enerzijds is het bemoedigend dat er nu toch een vertraging lijkt te zijn na enkele weken van aanhoudende stijging in besmettingen, ziekenhuisopnames én patiënten op intensieve zorgen. Pas op: die stijging was nooit spectaculair of explosief, maar wel altijd consistent. En dat lijkt nu toch wat te vertragen. Al durf ikzelf het woord ‘stabiliseren’ nog niet te gebruiken. Daarvoor is het te vroeg.” 

“Want samen met september komen heel wat veranderingen op ons af: heel wat coronamaatregelen vallen weg, de scholen heropenen, veel reizigers moeten nog terugkeren uit vakantie... Dat zijn allemaal zaken die maken dat de cijfers weer de hoogte kunnen ingaan. Het blijft dus afwachten, al ben ik tegelijk voorzichtig positief. Heel wat vroegere computermodellen toonden dat er eind augustus al een serieuze stijging zou zijn. En dat is voorlopig niet het geval.”

Dat de stijging van de voorbije weken alvast niet explosief was, is dat enkel aan de vaccinaties te danken?

“Ik denk het wel. Zonder die vaccinaties zou er met alle versoepelingen en contacten van de voorbije tijd een onhoudbare stijging van de ziekenhuiscijfers zijn geweest. De reden dat we de huidige toestand kunnen ‘verteren’ is simpelweg omdat veel mensen al gevaccineerd zijn. En zo ook veel minder mensen in het ziekenhuis dienen opgenomen te worden. Dat zie je ook duidelijk aan de laatste data: de verhouding tussen het aantal besmettingen en het aantal ziekenhuisopnames ligt veel verder uiteen dan vroeger. Anderzijds verhindert vaccinatie niet altijd een besmetting, net zoals ze ook niet verhindert dat het virus blijft circuleren, maar het gaat wel allemaal trager. Maar de grote test zit er dus nog aan te komen.”

Vooral september lijkt cruciaal te worden, eerst en vooral met de heropening van de scholen én de haast weggevallen mondmaskerplicht daar. Totaal geen maskers meer in het lager onderwijs en alleen nog buiten het klaslokaal in het middelbaar. Dreigt dat niet fout te lopen?

“Dat is voorlopig moeilijk te zeggen. Er zijn voor- en nadelen aan die versoepelde regels. Het grote voordeel is natuurlijk dat er weer betere communicatie en mimiek mogelijk zal zijn tussen leerlingen én met de leerkracht. Maar mits enkele voorzorgen zouden de nadelen kunnen meevallen. Een vaste plaats voor elke leerling, voldoende ruimte tussen de banken én – misschien wel het belangrijkste — een goede ventilatie. Door een ganse dag hetzelfde klaslokaal te delen met één of twee besmette kinderen — terwijl dat niet goed verlucht wordt en de CO2-concentratie oploopt — kan het virus zich natuurlijk wél verspreiden. Ook omdat heel veel kinderen nog altijd niet besmet zijn geweest. Dat blijft een speeltuin van het coronavirus. We moeten er dus niet van schrikken dat er nog veel besmettingen kunnen opduiken bij die leeftijdsgroep en dat er geregeld klassen gesloten zullen moeten worden. Hopelijk zo weinig mogelijk, maar ergens valt dat wel te verwachten zolang er geen immuniteit is bij de meeste kinderen.”

Ook op heel wat werkvloeren staat 1 september synoniem voor de grote terugkeer...

“Dat zie ik wel goedkomen. Heel wat werkende volwassenen zijn intussen natuurlijk volledig gevaccineerd. Dus zeker met nog wat extra ingrepen — zoals afstandsregels en goede ventilatie — zie ik weinig gevaar aan een terugkeer naar de fysieke werkvloer. Maar tegelijk ijver ik wel voor een geleidelijke terugkeer en zou ik het thuiswerken toch ook niet volledig laten vallen. Al was het maar om ervoor te zorgen dat het minder druk is op het openbaar vervoer of in de werkcafetaria - dat kan alleen maar helpen.”

Dreigt er met dit alles dan nog altijd een vierde golf, of toch eerder een golfje?

“Dat blijft voorlopig onzeker omdat de huidige computermodellen hierin nog altijd ver uiteenlopen. De modellen voorspellen uiteenlopende mogelijkheden. Volgens de betere scenario’s liggen er - uitgaande van de huidige maatregelen - tegen oktober-november enkele honderden mensen op intensieve (gisteren waren dat er 179, red.), terwijl de negatievere scenario’s meer dan 1.000 IC-patiënten voorspellen. Ook tussen die twee uiterste cijfers blijft alles mogelijk. Al is de kans op een slecht scenario tegelijk veel kleiner in Vlaanderen - door de hoge vaccinatiegraad - en veel groter in Brussel, met Wallonië daartussenin.” 

“Ik hoor intussen ook enkele collega’s - ergens begrijpelijk - oproepen het coronavirus niet langer tegen te houden, omdat dit slechts uitstel van executie zou zijn. Onder het motto: wie de besmetting nu nog niet heeft, krijgt ze wel binnen drie à vier maand. Maar zelf vind ik het zinvoller om alles nog wat te vertragen en zo van de nieuwe golven kleinere golfjes te maken. Want net dat is de beste garantie om zoveel mogelijk zaken en events te kunnen laten doorgaan en niet opnieuw naar strengere maatregelen te moeten teruggrijpen.”

Wat nu wel al weken opvalt — al blijft elk geval er natuurlijk één te veel — is het relatief lage aantal overlijdens per dag: soms eens 2, dan eens 3, af en toe 5, maar nooit meer de veelvouden van vroeger...

“Ook dat heeft vooral te maken met de vaccinatiegraad. Ook al zien we een stijging van de ziekenhuisopnames en ook van patiënten op intensieve, het aantal overlijdens blijft tegelijk opmerkelijk laag. Dat zien we bijvoorbeeld ook in andere landen met een hoge vaccinatiegraad zoals Engeland. Of Amerikaanse staten zoals Vermont en New York. Terwijl in andere Amerikaanse staten met een lage vaccinatiegraad zoals Louisiana en Texas het aantal overlijdens nog altijd veel hoger ligt.”

Hoewel redelijk wat mensen nog op hun tweede prik moeten wachten, is nu al een discussie ontstaan rond een derde prik, de zogenaamde booster. Bent u daar eigenlijk voorstander van?

“Voor de algemene bevolking vind ik het te vroeg om daarover een standpunt in te nemen. Momenteel zie ik dat de vaccins doen wat ze moeten doen: ons voldoende beschermen tegen overlijden en ernstige ziektes, en ook tegen de deltavariant. Niet aan 100%, dat is ook nooit beweerd, maar wel aan 80 % bij eerder oudere tot 90% bij jongere mensen en dat percentage lijkt goed stand te houden.” 

“Wel is in België intussen beslist dat mensen met een verstoord immuunsysteem (zo’n 300.000 à 400.000 mensen, red.) een derde prik kunnen krijgen en dat lijkt me een juiste voorzorg. Zoals het ook te verdedigen valt dat de kwetsbaarsten, zoals de mensen in de woonzorgcentra, alsnog een derde dosis zouden krijgen. Maar voor de rest van de bevolking... De komende maanden worden zeer bepalend. Als alles in het najaar meevalt, dan verwacht ik niet dat in de winter plots nog een serieuze golf zal opduiken.”