1 september, maar nog niet helemaal naar het "oude normaal": met deze regels start het nieuwe schooljaar

Zowel de lagere scholen als het secundair onderwijs mogen in Vlaanderen volledig overschakelen op contactonderwijs vanaf 1 september. Dat wil zeggen dat alle leerlingen vanaf 1 september opnieuw van maandag tot vrijdag naar school mogen gaan. De tijd van digitale lessen is in principe dus voorbij. Voor Martine Delorge, pedagogisch adjunct-directeur van het Lucernacollege in Houthalen, is dat een opluchting: "Het is niet simpel geweest.  Als ik kijk naar de leerlingen, was dat afstandsonderwijs toch wel heel slopend". 

En ook de leerlingen zijn blij dat ze opnieuw fysiek naar school mogen komen. Michelle besloot zich in te schrijven bij het Atheneum Hasselt en kan niet wachten tot het nieuwe schooljaar begint: "Ik kijk ernaar uit om meer mensen te zien, om echt hun gezichten te zien."

De kans bestaat wel dat leerlingen, of zelfs volledige klassen, in de loop van het schooljaar in quarantaine zullen moeten gaan door een coronabesmetting. In dat geval kunnen scholen nog wel een vorm van afstandsleren gebruiken, zodat de leerlingen die in quarantaine zitten geen achterstand oplopen. Maar dat is niet verplicht.

In de middenschool Brugge Centrum hoeven leerlingen die in quarantaine moeten, alvast niet te vrezen voor een achterstand. "Bij ons op school hebben alle leerlingen een laptop en zijn er camera's in de klassen. Leerlingen die in quarantaine moeten, kunnen dus perfect de les mee volgen van thuis", zegt directeur Rob Jonckheere.

Leerlingen die in de lagere school zitten, hoeven geen mondmasker te dragen. Vorig jaar was een mondmasker nog wel verplicht voor leerlingen uit het vijfde en het zesde leerjaar, maar dat is nu niet meer het geval. Martine Janssens, directeur van basisschool Don Bosco Sint-Lambertus in Heverlee is tevreden met die beslissing: "Ik ervaar dat het heel heavy is voor kinderen om een mondmasker te dragen." Janssens vindt extra inzetten op handhygiëne en ventilatie daarom een betere keuze.

Ook de leerkrachten uit het basisonderwijs mogen een mondmasker achterwege laten tijdens het lesgeven in de klas. Op voorwaarde dat ze neerzitten aan hun bureau of vooraan aan het bord staan. Als ze tijdens de les rondlopen in de klas moet het masker wel op. Ook wanneer ze in contact komen met andere personeelsleden en ze daarbij geen afstand kunnen houden, moeten ze een masker dragen. Voor ouders geldt wel nog een mondmaskerplicht, bijvoorbeeld wanneer ze hun kinderen komen brengen of halen.

Ook in de middelbare scholen zijn mondmaskers in de klas verleden tijd. Wanneer leerlingen in de klas neerzitten of stilstaan, moeten ze geen masker meer dragen. Ook leerkrachten mogen hun masker afzetten tijdens het lesgeven. 

Enkel buiten het klaslokaal is een mondmasker wel verplicht wanneer er niet voldoende afstand tussen de leerlingen gegarandeerd kan worden. Op veel scholen geldt in de praktijk dus nog een mondmaskerplicht in de gangen. Buiten, op de speelplaats, mogen de maskers weer af, zolang de leerlingen "intense fysieke contacten vermijden". 

Leerlingen en leerkrachten die toch liever een mondmasker dragen, mogen dat uiteraard. Volgens Ann Van Landuyt, directeur van het GO! atheneum in Oudenaarde, is het goed dat die mogelijkheid er nog is: "Sowieso zal er bij een groep leerkrachten nog altijd wat angst zijn, ik denk dat dat normaal is bij de meest kwetsbare groep." Al denkt ze dat de meeste leerkrachten vooral blij zijn dat ze het mondmasker wat minder zullen moeten dragen: "Lesgeven met een mondmasker aan is intensief." 

Sommige scholen nemen liever het zekere voor het onzekere en werken voorlopig nog met strengere mondmaskerregels. In het Atheneum van Hasselt zullen de leerlingen bijvoorbeeld ook op de speelplaats een mondmasker moeten dragen, voorlopig tot eind september. De speelplaats is er lang en smal en omdat er toch veel leerlingen zijn, besloot de directie om de mondmaskerplicht naar de speelplaats uit te breiden. 

Om de verspreiding van het coronavirus te vermijden, blijven op scholen wel een aantal andere voorzorgsmaatregelen van kracht. Zowel in de lagere als in de middelbare scholen, moeten de klasklokalen zoveel mogelijk geventileerd worden. Ook op handhygiëne wordt nog steeds gehamerd. 

Leerlingen moeten zoveel mogelijk een vaste plaats in de klas krijgen, ook in de middelbare scholen. Daar is het bovendien de bedoeling dat klassen ook zoveel mogelijk een vast lokaal toegewezen krijgen. De leerlingen van het Atheneum Hasselt krijgen bijvoorbeeld één klas toegewezen. "Normaal gezien hebben in onze school de leerkrachten een vast vaklokaal, maar corona heeft ons verplicht om de leerlingen een vaste plek te geven om de klasbubbels zo weinig mogelijk te vermengen", vertelt de directeur. "Iedere klas krijgt een vast lokaal, mag het zelf inrichten en iedereen krijgt een vaste plaats." 

Maar niet elke school heeft die ruimte. "Als ik elke leerling een vaste plaats in een vast lokaal moet geven, dan moet ik vijf extra schoolgebouwen hebben",  zegt Christine Hannes, directeur van  GO! Spectrumschool in Deurne. 

Lunchpauzes mogen opnieuw in de refter doorgaan. Zowel in de lagere als de middelbare scholen wordt wel gevraagd om zoveel mogelijk in klasgroepen te eten en leerlingen vaste plaatsen toe te wijzen. De refters moeten ook regelmatig verlucht worden om de luchtkwaliteit op peil te houden.

Activiteiten die zich buiten de schoolgebouwen afspelen, mogen opnieuw doorgaan. Zo zijn schooluitstapjes opnieuw toegelaten. De klassen moeten daarbij de regels volgen die in de rest van de samenleving gelden en dus rekening houden met maatregelen die bijvoorbeeld gelden voor sportactiviteiten of de cultuursector. 

In het secundair onderwijs mogen ook de stages en het werkplekleren doorgaan. Leerlingen moeten er de regels volgen die van toepassing zijn op de onderneming. Ook stagebegeleiding op locatie wordt opnieuw mogelijk.

"Het is de bedoeling om zo gericht mogelijk te werken en niet onnodig kinderen en jongeren thuis te houden van school, want dat is niet goed voor hen", legt Dokter Laura Cornelissen van Sciensano uit in "De ochtend" op Radio 1. "Wat er gebeurt bij een besmetting hangt grotendeels af van leeftijd van de scholier."

"Het is de bedoeling om zo gericht mogelijk te werken en niet onnodig kinderen en jongeren thuis te houden van school, want dat is niet goed voor hen", legt Dokter Laura Cornelissen van Sciensano uit in "De ochtend" op Radio 1. "Wat er gebeurt bij een besmetting hangt grotendeels af van leeftijd van de scholier."

Als er slechts één geval is in een crèche, kleuterklas of klas in de lagere school, gebeurt er weinig en worden de andere kinderen beschouwd als laag-risicocontact. "Andere kinderen worden wel verwittigd dat ze voorzichtig moeten zijn. Bijvoorbeeld door niet op bezoek te gaan bij oma of opa, maar ze moeten niet getest worden of in quarantaine. Ze mogen nog naar school gaan en hun hobby’s blijven uitoefenen."

Voor scholieren in het secundair onderwijs is dat anders. "Daar wordt door het CLB (Centrum voor Leerlingenbegeleiding) gericht aan contactonderzoek gegaan wie een mogelijk hoog-risicocontact is", legt Cornelissen uit. "Bijvoorbeeld dichte vrienden of wie er naast in de klas zit. Die moeten in quarantaine en getest worden. Als ze gevaccineerd zijn, kunnen ze na één negatieve test uit quarantaine."

De versoepeling ligt in de lijn van de maatregelen die elders van kracht zijn. "We moeten geen regels maken die verschillen tussen de school en de hobby’s", legt de dokter uit. "Dat begrijpt niemand en heeft virologisch geen enkele zin."

Als er meer dan één besmetting is in een klas of als een leerkracht (of kinderverzorger) positief test, kan het toch nodig zijn om de volledige groep in quarantaine te plaatsen. Hier wordt geen onderscheid gemaakt met de leeftijd.

"In die gevallen heeft het CLB de opdracht om het risico in te schatten", zegt Ria Vandenreyt van het Agentschap Zorg en Gezondheid aan persagentschap Belga. "Het CLB moet dan inschatten hoe groot het risico is dat die besmette persoon anderen kan besmetten en moet dan beslissen of de klas in quarantaine moet of niet."

Op de Nederlandstalige scholen uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gelden vanaf 1 september strengere regels dan in Vlaanderen. Zij moeten de coronamaatregelen van (het einde van) vorig schoojaar nog volgen. Het belangrijkste verschil is dat personeel en leerlingen vanaf het vijfde leerjaar binnen wel nog verplicht een mondmasker moeten dragen.

Daarnaast moeten leerlingen en personeelsleden zoveel mogelijk afstand van elkaar blijven bewaren. Scholen moeten bovendien proberen om klasgroepen zo weinig mogelijk te vermengen. In het middelbaar wordt bijvoorbeeld aangeraden om te werken met verschillende speeltijden voor verschillende groepen.

Bruno De Lille, algemeen directeur van scholengroep Sint-Goedele Brussel, vindt het jammer dat de regels in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest niet versoepeld worden: "De leerlingen en leerkrachten snakken naar soepelheid, sommige onder hen moeten al voor het derde schooljaar op rij een mondmasker dragen". 

Toch begrijpt De Lille dat die extra maatregelen in Brussel nodig zijn: "Door de lage vaccinatiegraad in Brussel begrijpen we dat het niet anders kan. Maar het blijft jammer dat in Brussel alles op één hoop wordt gegooid en dat ze niet per gemeente of per school bekijken hoe de situatie is."