Elke avond laat gaan slapen is niet onschuldig: experte waarschuwt voor gevolgen van het ‘uitgestelde slaapfasesyndroom’
‘Nog één keer snoozen en ik sta écht op’. Of ’s avonds: ‘nog één aflevering en dan ga ik slapen’. Klinkt dit jou bekend in de oren? Dan heb je misschien wel last van het uitgestelde slaapfasesyndroom, ofwel delayed sleep phase syndrome (DSPS). Slaapexpert Annelies Smolders: “DSPS is genetisch bepaald, maar je kan er wel iets aan doen.”
Urenlang tokkelen op je smartphone, tientallen keren snoozen en tot in het holst van de nacht bingewatchen. Velen onder ons maken zich er weleens schuldig aan. En op zich kan het geen kwaad, als het zich beperkt tot zo nu en dan, tenminste. Want wie het vaker doet, zou weleens kunnen lijden aan het uitgestelde slaapfasesyndroom, ook wel delayed sleep phase syndrome of DSPS genoemd. Annelies Smolders, psycholoog en ontwikkelaar van de online slaaptherapie ‘Start to Sleep’, legt uit waarom DSPS precies zo problematisch is, en wat je eraan kan doen.
Genetisch bepaald
Mensen met DSPS vallen ’s avonds moeilijk in slaap, waardoor het in de ochtend voor hen een hele opgave is om uit bed te raken. Het is een vicieuze cirkel, en wanneer dat vaak gebeurt en er zich dus een patroon vormt, creëren ze een uitgestelde slaap van één of meerdere uren per nacht. “Op die manier schuift de slaapfase op en is je inwendige biologische klok helemaal ontregeld”, legt Smolders uit.
“DSPS komt regelmatig voor bij avondtypes, en of je een avondtype bent, is genetisch bepaald”, gaat Smolders verder. “Sommige mensen staan namelijk van nature later op dan anderen of hebben nu eenmaal minder slaap nodig. Dat is heel individueel en afhankelijk van persoon tot persoon. Het gevaar schuilt ’m vooral in het feit dat deze mensen vaak een tweede leven gaan leiden tijdens de nacht door nog van alles te doen, terwijl ze eigenlijk zouden moeten slapen.”
DSPS heeft een enorme impact op ons lichaam. Je biologische klok is volledig het noorden kwijt en dat is ook het systeem dat andere hormonen regelt.
Smolders behandelt veel studenten in haar praktijk die bijvoorbeeld gamen tot in de vroege uurtjes. Ze hebben last van zogenaamde ‘revenge bedtime procrastination’ waarbij ze hun slaap maar al te graag opofferen voor vrijetijdsactiviteiten. “Maar ook de pandemie was een grote trigger voor DSPS”, zegt Smolders, “want velen konden hun werkuren zelf kiezen. En een onregelmatige dagindeling, eetgewoontes en een chaotisch leefpatroon werken DSPS alleen maar in de hand. Daarom is het belangrijk om daar waakzaam over te zijn.”
Grote gevolgen
Een uitgestelde slaap komt niet alleen vaak voor bij studenten, maar ook bij leerkrachten die ’s avonds hun Smartschool moeten checken of mensen die een avondshift doen. En in de puberteit, voor velen een woelige periode, heeft bijna iedereen last van DSPS, zegt Smolders.
Wat voornamelijk een probleem vormt bij DSPS’ers, is dat ze willen terugkeren naar hun oude patroon als ze toch proberen om op normale uren te gaan slapen.
DSPS heeft jammer genoeg nog grotere gevolgen dan alleen maar slaaptekort. Zo zijn depressie, faalangst en concentratieproblemen als gevolg van DSPS niet ongewoon. Smolders: “Je biologische klok is volledig het noorden kwijt en dat is ook het systeem dat andere hormonen regelt, zoals ons humeur. Het heeft dus een enorme impact op ons hele lichaam.”
“Wat voornamelijk een probleem vormt bij DSPS’ers, is dat ze willen terugkeren naar hun oude patroon als ze toch proberen om op normale uren te gaan slapen”, waarschuwt Smolders. “Ze verlangen er opnieuw naar om laat op te blijven, omdat ze als avondpersoon productiever zijn in de nacht. Het is iets wat je vooral vaak ziet bij studenten, omdat ze het zich meer kunnen permitteren om laat op te blijven dan werkende mensen. Ik begrijp dat wel, maar adviseer toch om enkele dagen voor hun lessen beginnen of voor ze voor iets anders moeten opstaan, op regelmatige tijdstippen te gaan slapen.”
Melatonine en lichttherapie
Maar er is ook goed nieuws: het is niet omdat het genetisch is, dat je er niets kan aan doen. Want oplossingen zijn er gelukkig wel. “Alleen moet je volhouden”, zegt Smolders. “Anders val je terug in je oude patroon en moet je weer vanaf nul beginnen, en dat kan frustrerend zijn.”
Als de slaapfase enorm is ontregeld, raadt de slaapexpert externe hulpmiddelen aan, zoals melatonine, zodat nachtraven ‘s avonds opnieuw slaperig worden. “Dat is geen slaapmiddel, maar ons eigen slaaphormoon dat je in pilvorm kan innemen. Hiervoor werk ik samen met een dokter. Het is een quick fix, maar wel een prima manier als iemand een erg onregelmatige slaap heeft.” Slaappillen, en dus geen lichaamseigen hormonen, zijn wel uit den boze.
Een andere goede manier is lichttherapie, waar Smolders zelf een gigantische fan van is. Zo bestaan er wekkers die niet alleen geluid maken, maar ook daglicht nabootsen waardoor je slaapkamer opheldert. “Maar wie echt van DSPS af wil, schaft zich best een lichtbril aan”, vertelt Smolders. “Dat is een bril met twee verschillende glazen die je kan verwisselen en eruit kan klikken. Zo zijn er glazen met blauw licht die ervoor zorgen dat je terug alert wordt, en oranje glazen die zorgen voor slaapverbetering.”
Een goede lichtbril is niet goedkoop, maar wel voor de rest van je leven en dus het investeren waard.
Blauw licht is aanwezig in onze computers en smartphones en houdt je wakker. Door het felle licht denkt je brein namelijk dat het dag is waardoor je alert blijft. “Het wordt vaak als iets negatiefs gezien, maar eigenlijk is het een gezond, alertmakend licht. Blauw licht is enkel slecht in de avond, omdat het ons bioritme verstoort. Daarom raad ik aan om deze glazen in de ochtend te dragen, wanneer je fris aan de dag wil beginnen. De oranje glazen doen het omgekeerde, en blokken blauw licht af. Goed voor in de avond, dus.”
Een goede lichtbril is niet goedkoop en kost vaak 100 tot 200 euro. “Maar het is wel voor de rest van je leven”, benadrukt Smolders. En dus het investeren waard als je veel computerwerk doet of moeite hebt met slapen.
Lees ook:
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUM
Anale bleaching is ‘big’ in Amerika en komt stilaan op bij ons. “Vrouwen kiezen meestal voor de ‘full option’”
-
Een wondermooie vrouw, maar is ze echt? Bekend merk belooft nooit met AI te werken voor hun advertenties
Een Belgische vrouw op vijf zou vijf jaren van haar leven inruilen voor een perfect lijf en uiterlijk. Dat blijkt uit een onderzoek van Dove. En het grootste gevaar is nog op komst, waarschuwt het verzorgingsmerk. “Onderscheiden wat echte schoonheid is en wat door AI is gemaakt, zal moeilijker worden.” Het merk onderneemt nu stappen om die evolutie tegen te werken. -
PREMIUM
“Je hebt 3 dingen nodig om je kans op een climax te vergroten.” Alle geheimen van het orgasme onthuld
Hoe krijg je een vallei-orgasme, dat tot 20 minuten duurt? Wat is de ‘sex face’? En kunnen vrouwen zelf de handen uit de mouwen steken voor meer genot in bed? Over het orgasme valt nog veel te leren. Seksuoloog Chloé De Bie en uroloog François Hervé nemen het mysterie weg en delen hun inzichten voor een explosievere climax. “Sorry mannen, maar met een penis lukt dit niet.” -
-
HLN Shop
Ga voor schoonheid én degelijkheid: in vijf stappen naar jouw ideale e-bike
-
PREMIUM
Welke ‘regels’ voor een goede relatie zijn onzin? Relatietherapeuten noemen er 20: “Je flirt er beter op los”
Liefde komt met allerlei regels. En als je je houdt aan deze twintig ‘geboden’, slaagt je relatie. Echt niet, zeggen relatietherapeuten Lotte van Hoorn, Jeroen Stek en Dina Monteiro. Liegen, flirten, vreemdgaan, de sleur níét accepteren en na ontrouw níét uit elkaar gaan: er kan meer in de liefde dan je denkt. “Ik zeg mijn cliënten: ‘Wil je je partner veranderen? Behandel hem dan als een hond.’” -
PREMIUM
Gelovige Heleen (20) heeft een lief online. “Maar mijn ouders denken dat hij alleen uit is op naaktfoto’s of sexting”
Heleen (20) is al een jaar smoor op Barry (20), een Mexicaan waar ze dagelijks online contact mee heeft. Het koppel is diep gelovig, wil samenwonen en trouwen. Ook al hebben ze elkaar nog nóóit gezien, het is God die het zo wil. Maar Heleens ouders staan hun geluk in de weg: “Ze denken dat hij alleen uit is op naaktfoto’s of sexting.” Relatietherapeut Wim Slabbinck geeft advies. -
Livios
Zo vind je een betrouwbare plaatser voor zonnepanelen: “Aannemers ouder dan tien jaar zijn zeldzaam”
-
HLN Shop
“Gebruik er verschillende door elkaar”: podoloog geeft raad bij het kiezen van jouw perfecte wandelschoenen
-
PREMIUM
Kan je jezelf écht mooier eten? Expert legt uit wat werkt voor een mooiere huid: “Dit verzacht acne”
Onze huid is een tweezijdig orgaan. De buitenkant verzorgen we met allerlei crèmes en serums, maar hoe zit het met de binnenkant? Als we enkel smeren, verzorgen we onze huid dan maar voor vijftig procent? Onderzoeksarts Jetske Ultee legt uit welke rol voeding en supplementen in je skincareroutine kunnen spelen: “Mensen die dit eten vinden we vaker knap en gezond.” -
Angelique Van Ombergen, een zeldzame vrouwelijke ruimteonderzoekster: “Het vraagt veel mentale ruimte”
De Vlaamse ruimtevaartonderzoekster Angelique Van Ombergen is een jonge vrouw in de mannelijke wereld van de wetenschap. In het nieuwe Canvas-programma ‘Zij Hen Wij’ legt ze de struggles bloot die dat elke dag geeft. Zeker nu ze ook mama van twee kinderen is, vertelt ze ons. “In internationale settings kan ik niet mezelf zijn.” -
Pieker jij ook altijd in bed? Dankzij ‘cognitive reshuffling’ slaap je in als een roos