Direct naar artikelinhoud
Bellen metPolitiek journalist Roel Wauters

‘Deze hervorming valt mager uit’: politiek journalist Roel Wauters over het pensioenplan van minister Lalieux

Pensioenminister Karine Lalieux (PS).Beeld Photo News

Pensioenminister Karine Lalieux (PS) heeft haar pensioenplannen voorgesteld. Iedereen zal kunnen stoppen met werken na 42 jaar loopbaan en wie langer aan de slag blijft, krijgt een bonus, maar voorts blijven echt grote hervormingen uit. Politiek journalist Roel Wauters licht toe.

Wat is de meest opvallende ingreep uit het plan?

“Zonder twijfel haar voorstel dat iedereen die 42 jaar gewerkt heeft, met vervroegd pensioen kan. Het is de zowat enige maatregel uit haar plan die niet uit het regeerakkoord komt. Toch zou die ingreep belangrijke gevolgen hebben: wie op zijn 18de is beginnen werken, kan bij een volledige carrière al op zijn 60ste met vervroegd pensioen. Momenteel is een carrière van 44 jaar nodig om op je 60ste te vertrekken, na 42 jaar carrière ligt de grens op 63. In se is het logisch eerder te kijken naar de carrière dan naar de leeftijd voor vervroegd pensioen. Wie geen hogere studies doet en dus sneller op de arbeidsmarkt komt, zou anders enkele jaren langer moeten werken om te kunnen afzwaaien. Nochtans leveren zij vaak zware arbeid. Net om die reden hebben socialisten en groenen al jaren die maatregel in hun kiesprogramma staan. Via die weg zou ook de discussie over de zware beroepen kunnen worden beslecht, zonder te werken met onmogelijke lijsten of criteria. 

“Toch gaat de minister hiermee in tegen de algemene trend van de voorbije jaren dat iedereen langer aan de slag moet. Zo’n 6.000 mensen zouden volgens De Tijd zo jaarlijks vroeger met pensioen kunnen. Ook deze federale regering wil net het aandeel werkenden bij de mensen tussen de 18 en de 65 verhogen. Zeker in Vlaanderen is er nu al een tekort aan arbeidskrachten. Dat is ook meteen het belangrijkste punt van kritiek op haar plannen.”

Moesten we niet allemaal langer gaan werken?

“Lalieux is daar niet blind voor, maar werkt vooral met de wortel, niet met de stok. Ze haalt de pensioenbonus boven, die ook al werd aangekondigd in het regeerakkoord. Wie met vervroegd pensioen mag maar toch blijft doorwerken, krijgt een hogere pensioenuitkering. De minister plakt er ook een concreet bedrag op: 2 euro extra per gewerkte dag. Zoiets zou neerkomen op een verhoging van 100 euro per maand bruto voor wie een volledige carrière werkt. Een gelijkaardige maatregel werd bij het begin van de vorige legislatuur afgevoerd door de regering-Michel, omdat die te weinig mensen effectief aan de slag zou doen gaan. Toenmalig pensioenexpert en huidig Vooruit-minister Frank Vandenbroucke pleitte destijds net voor een versterking van de bonus, wat nu ook niet gebeurt.

“Daarnaast wil Lalieux het deeltijds pensioen invoeren. Die maatregel stond ook al onder de regering-Michel op stapel, maar kwam er destijds niet door. Wie recht heeft op vervroegd pensioen, zou minder kunnen gaan werken. De vraag is of deze maatregel succes zal hebben. De landingsbanen, een heel gelijkaardig systeem, maar dan met een uitkering van de RVA, blijven gewoon bestaan. De instapleeftijd daarvoor werd eerder dit jaar nog verlaagd naar 55 jaar. Bovendien blijf je bij de landingsbanen nog volledige pensioenrechten opbouwen, in tegenstelling tot deeltijds pensioen.”

Is dit nu de grote hervorming waar we al een jaar op zaten te wachten?

“Zeker niet, deze hervorming valt mager uit. Lalieux blijft weg van de grote werven, zoals de hervorming van sommige voordelige ambtenarenpensioenen. Ook de toegang tot het minimumpensioen blijft erg soepel. Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert eiste dat iemand minstens twintig jaar effectief moest hebben gewerkt, maar dat was niet aanvaardbaar voor de PS. Momenteel tellen periodes van ziekte, werkloosheid of loopbaanonderbreking mee voor de pensioenberekening. Heel wat vrouwen zouden door het voorstel van Lachaert worden getroffen, omdat ze vaker thuis blijven om voor de kinderen te zorgen. Lalieux stelt daarom voor om uit te gaan van minimaal tien gewerkte jaren, ook al waren dat jaren van deeltijdse arbeid. Ook zal ze niet raken aan de fiscaliteit van de tweede pensioenpijler, alle geruchten van de voorbije dagen ten spijt. Wel moet het systeem nog breder toegankelijk worden gemaakt.”

Wat vooral opvalt: nergens is sprake van concrete maatregelen om de oplopende vergrijzingsfactuur in te perken. Volgens Lalieux zijn haar plannen budgetneutraal, maar daarbij laat ze het optrekken van de laagste pensioenen buiten beschouwing. Die ingreep kost wel degelijk geld en weegt ook op lange termijn op de pensioenkosten, zo blijkt uit een recent rapport van de vergrijzingscommissie. Minister Lalieux rekent erop, net zoals in het regeerakkoord staat, dat door meer mensen aan de slag te krijgen, de kosten gedekt kunnen worden. De betaalbaarheid van de pensioenen verzekeren is cruciaal, zodat de bevolking het vertrouwen in het systeem kan behouden.”

Gaan deze plannen er ook komen?

“Het is een openingsbod. Het is best merkwaardig dat verschillende topministers tot gisteren niet op de hoogte waren van wat Lalieux van plan was. Ze had nochtans een jaar de tijd om discreet te overleggen en voorstellen af te toetsen. De eerste reacties zijn fel. CD&V-vicepremier Vincent Van Peteghem heeft het over een plan dat ‘met een rode balpen’ is opgesteld en een ‘rode factuur’ zal meebrengen, terwijl MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez vindt dat Lalieux simpelweg terug naar de tekentafel moet. Het belooft een clash te worden tussen CD&V, MR en Open Vld enerzijds en groenen en socialisten anderzijds. De eerste groep stelt de betaalbaarheid van de pensioenen centraal, de andere wil vooral sociale rechtvaardigheid.

“Lalieux wil nu in twee fases werken. Eerst moet de regering beslissingen nemen over de pensioenbonus, de toegang tot het minimumpensioen en het vervroegd pensioen na 42 jaar werken. An sich is dat een eerder beperkt pakket, maar door deze aanpak zal dat al niet eenvoudig te realiseren zijn. Voor andere dossiers wil ze een nationaal pensioencomité oprichten, met daarin sociale partners en experts. Het overleg dat ze al het voorbije jaar had kunnen hebben komt zo pas dan op gang. Dat is ook niet meteen het recept voor een snelle besluitvorming.

“Net vandaag wilde premier Alexander De Croo (Open Vld) de onderhandelingsagenda voor het komende najaar aankondigen. Hij wilde graag starten met het opstellen van een plan om de economie van ons land na de coronacrisis definitief op de rails te zetten. Nu duwt Lalieux het politieke debat een heel andere richting uit.”

Roel Wauters.Beeld Eric de Mildt