Lalieux krijgt behandeling-Dehaene: wie dossier verknoeit, moet naar de wachtkamer

Een jaar de tijd had ze om haar pensioenplannen voor te bereiden, een halve dag was genoeg om haar weer naar af te sturen. De reactie op de pensioenplannen van Karine Lalieux, die ze uit de doeken deed in Het Laatste Nieuws en De Tijd, binnen de regering was hard. “Dit plan is geschreven met een rode balpen en er hangt een rode factuur aan vast”, zei CD&V-vicepremier Vincent Van Peteghem. MR-minister David Clarinval vroeg zich af of Lalieux was vergeten of er nog zes andere partijen in de regering zaten en Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert eiste “veel meer ambitie”. Enkel Groen was nog gematigd positief, Vooruit ging niet voluit. 

De pensioenhervorming wordt voorlopig van de regeringstafel gehaald, om er pas weer op te komen als de “sereniteit is weergekeerd”, ten vroegste eind dit najaar. Op de vergadering met de federale topministers verwees Open Vld-vicepremier Vincent Van Quickenborne naar oud-premier Jean-Luc Dehaene (CD&V, toen nog CVP). Wanneer een minister een dossier verknoeide door ermee naar de pers te lopen, liet Dehaene dat een jaar op de plank liggen.

Vooral de werkwijze van Lalieux zette kwaad bloed. In het regeerakkoord stond dat de pensioenminister “tegen 1 september 2021" moest komen met een uitgewerkte hervorming. Lalieux bleef een heel jaar erg discreet over haar plannen, en dat was niet enkel tegenover de pers en het grote publiek, zo blijkt nu. Ook binnen de regering was vrijwel niemand op de hoogte. Donderdag lichtte ze haar plan toe aan premier Alexander De Croo (Open Vld). De andere topministers moesten nog even wachten. 

“We lazen er enkel over in de pers”, gaf Van Peteghem aan. “Dat is toch een klein beetje bizar om eerlijk te zijn.” Zelfs Frank Vandenbroucke, vicepremier bij zusterpartij Vooruit en notoir pensioenkenner, kende de details niet. Clarinval, als minister voor Zelfstandigen toch betrokken partij, werd de voorbije maanden amper geconsulteerd. Dit is niet de manier om aan een compromis te bouwen, zo was al snel het vrijwel unanieme besluit bij de regeringstop.

Vervroegd op pensioen

Maar ook inhoudelijk joeg Lalieux enkele coalitiepartners de kast op. Vooral haar voorstel om iedereen na 42 jaar carrière de kans te geven op vervroegd pensioen te vertrekken, viel slecht bij de liberalen en CD&V. Wie op zijn 18 is beginnen werken zou al op zijn zestigste met pensioen kunnen. Momenteel kan alleen iemand met 44 jaar dienst op zijn 60ste vertrekken. In de regel gaat het om arbeiders. Volgens Lalieux is het een manier om de discussie van de zware beroepen te beslechten, zonder een beroep te doen om complexe criteria of lijsten van jobs die in aanmerking komen om sneller af te zwaaien. Alleen, met die maatregel verlaagt ze de facto de (vervroegde) pensioenleeftijd. 

Zo gaat ze in tegen de ingeslagen weg om mensen langer aan de slag te houden. Het is ook daarom dat er in het regeerakkoord niets te lezen staat over dit voorstel. Elke poging om eerder beleid terug te draaien stuitte tijdens de regeringsonderhandelingen op een njet van liberalen en CD&V. 

Binnen de regering wordt het voorstel gezien als een “tegenzet” van Lalieux om de liberalen te jennen, terwijl ze tegelijk de achterban toont hoe links de socialisten wel kunnen zijn. “Maar zo organiseren ze hun eigen nederlaag”, geeft een hoge regeringsbron aan. 

Wat de coalitiepartners vooral stoort is dat er geen globaal plan is voor de pensioenen. Hoe worden de stijgende vergrijzingskosten bijvoorbeeld gedrukt? Door het optrekken van de laagste pensioenen naar 1.500 euro lopen die nog een tikje op. In het regeerakkoord wordt daar nochtans naar verwezen. Ook over de hervorming van het ambtenarenpensioenen blijft het stil. 

Na enkele losse maatregelen, zoals de invoering van de pensioenbonus, het deeltijds pensioen of het aanpassen van de voorwaarden om toegang te hebben tot het minimumpensioen, worden verdere hervormingen doorgestuurd naar een nieuw nationaal pensioencomité, met daarin experts en sociale partners. Binnen de regering houden verschillende partijen het hart vast dat dit verzandt in een praatbarak om verder nog maar weinig te realiseren. 

Lastig najaar

Voor premier De Croo is deze sortie van Lalieux meer dan storend. Vivaldi staat sowieso voor een lastig najaar, te beginnen met de begrotingscontrole begin oktober. Voor het eerst, na maanden zonder volwaardige regering en twee coronajaren waar er amper naar de centen omgezien moest worden, zal stilaan de tering weer naar de nering gezet moeten worden. 

De Croo wil graag komende maand parallel een plan uitdokteren om de economie van ons land weer definitief op de rails te krijgen, via investeringen in infrastructuur en digitalisering, maar ook met hervormingen op de arbeidsmarkt. Volgende week staat er al een conferentie gepland met sociale partners en experts over het thema. De liberalen hopen dat er ook gepraat kan worden over flexibilisering, e-commerce en het opnieuw aan de slag helpen van langdurig zieken.

Daarna moet er een beslissing komen over het sluiten van de kerncentrales. Ook de pensioenhervorming stond op het programma, maar is nu gezakt op het prioriteitenlijstje. Telkens zijn de ideologische tegenstellingen bij de zeven partijen groot. Als de discussies lopen zoals het pensioendebat startte, wordt het nog een heel lang najaar voor Vivaldi.