Het ging deze week onder andere over het plan van minister Karine Lalieux (PS), zogezegd om de pensioenen te hervormen, en over de elektriciteitsfactuur die als extralegaal voordeel kan worden ingebracht. Knack-redacteur Ewald Pironet blikt terug.
1. Pensioenfactuur
‘Het is cruciaal dat we de mensen weer vertrouwen geven in een waardig pensioen.’
Minister van Pensioenen Karine Lalieux (PS) in De Tijd, 3 september.
De naïviteit onder de politieke analisten van de Wetstraat is zeer groot, zo bleek nog maar eens uit de reacties op de pensioenplannen die minister van Pensioenen Karine Lalieux (PS) gisteren bekendmaakte. Opnieuw wordt de bekende partituur gespeeld: we gaan meer geld uitgeven, hoe we dat moeten betalen is onduidelijk. De verbazing daarover was groot, maar had iemand iets anders verwacht?
Hier graag een foto van Lalieux & De Croo samen, en anders Lalieux alleen
Dat de PS het zo openlijk speelt, wijst erop dat ze niet zozeer een noodzakelijk hervorming van de pensioenen wil doorvoeren, maar wel haar kiespubliek wil behagen. Het heeft niets te maken met beleid, maar heeft alles weg van propaganda met het oog op nieuwe verkiezingen.
Dit heeft niets te maken met beleid, maar heeft alles weg van propaganda met het oog op nieuwe verkiezingen.
In het regeerakkoord van de regering-De Croo staat dat ‘de regering zich (zal) inspannen om de verschillende regelingen – werknemers, ambtenaren, zelfstandigen – op mekaar af te stemmen, met respect voor verworven rechten. We streven naar het verhogen van de laagste pensioenen en het minimumpensioen.’ Merk op dat de regering niet belooft om dat echt te realiseren, ze zal zich ervoor ‘inspannen’ en ernaar ‘streven’. En er wordt ook een datum genoemd: de minister van Pensioenen zal ’tegen 1 september 2021 een concreet voorstel aan de ministerraad voorleggen’.
Dat is dus niet gebeurd. Het voorstel over de pensioenhervorming heeft de agenda van de ministerraad nog altijd niet gehaald. Dat lag niet aan de minister. Lalieux en de PS hebben vaker gezegd dat ze klaar waren. Het lag aan premier Alexander De Croo (Open VLD), die de zaak niet op de agenda plaatste. Allicht had hij schrik dat dit tot heftige discussies zou leiden tussen de coalitiepartijen. Een terechte vrees overigens. Daarom stelde hij de bespreking steeds uit, in de hoop een een bekende truc te kunnen toepassen: het pensioendossier bundelen met andere moeilijke dossiers zoals de kernuitstap en de begroting om dan iedereen tevreden te kunnen houden met een snoepje.
Of dit de juiste manier van werken is? Het is in elk geval een garantie op nog meer commotie en discussie.
Dit was buiten de PS gerekend, die niet langer gewacht heeft en vrijdag haar plannen via interviews in de Nederlandstalige- en Franstalige pers bekendmaakte. Of dit de juiste manier van werken is? Het is in elk geval een garantie op nog meer commotie en discussie. Maar goed, de PS wordt al een hele tijd ook in dit dossier opgejaagd door het communistische PTB/PVDA en zal vooral haar achterban hebben willen geruststellen. Anders is het moeilijk te verklaren waarom de minister haar ideeën op straat gooit.
In elk geval zet Lalieux zo ook de premier voor schut: hij heeft duidelijk geen greep op zijn ploeg en zeker niet op de PS-ministers. Het verhaal dat de regering-De Croo een team is, wordt erdoor aan diggelen geslagen. Herinner u nog dat de premier bij zijn eerste toespraak basketbalspeler Michael Jordan citeerde: ‘Met talent kun je wedstrijden winnen, maar je hebt een team nodig om kampioenschappen te winnen.’ Het team is niet meer. Het talent ook niet, want met de ideeën van Lalieux win je de pensioenwedstrijd niet.
Het team is niet meer. Het talent ook niet, want met de ideeën van Lalieux win je de pensioenwedstrijd niet.
De kern van de hervorming die minister Lalieux voorstelt, is het volgende: vervroegd pensioen vanaf 60 jaar voor iedereen met een loopbaan van 42 jaar. Voor elke werkdag die daarbij komt, volgt nog eens 2 euro pensioenbonus. Iemand met 10 gewerkte jaren op een loopbaan van 30 jaar krijgt ook recht op het minimumpensioen. Merk op dat er geen spoor is van dat zinnetje in het regeerakkoord dat ‘de regering zich (zal) inspannen om de verschillende regelingen – werknemers, ambtenaren, zelfstandigen – op mekaar af te stemmen, met respect voor verworven rechten.’
Of de voorstellen van Lalieux betaalbaar zijn? ‘Het minimumpensioen niet meegerekend is mijn hervorming budgetneutraal in 2040’, zegt ze daarover zelf in zakenkrant De Tijd. ‘Met een globale aanpak van de pensioenen, de arbeidsmarkt en de productiviteit is het mogelijk de werkzaamheidsgraad naar 80 procent te verhogen. Meer werkenden en meer kwalitatieve jobs betekenen meer inkomsten voor de overheid.’
De voorstellen van Lalieux lijken dan ook eerder het onderdeel van een verkiezingsprogramma.
Merk dus op: de meeruitgaven voor de verhoging van de minimumpensioenen worden niet in rekening gebracht. Bovendien rekent ze op een werkzaamheidsgraad van 80 procent. Dat is niet realistisch, arbeidseconoom Stijn Baert (UGent) bestempelt het als ‘sciencefiction’. Zelfs in Vlaanderen is een werkzaamheidsgraad van 80 procent erg hoog gegrepen, in Wallonië en Brussel is er in de verste verte geen sprake van. De voorstellen van Lalieux lijken dan ook eerder het onderdeel van een verkiezingsprogramma. Heeft de PS nieuwe verkiezingen in het achterhoofd?
https://www.knack.be/nieuws/belgie/voor-wie-hoopt-op-een-mooie-oude-dag-belooft-het-nog-spannend-te-worden/article-opinion-1772643.html
In elk geval is dit de zoveelste slag in het water. We zullen nog eens herhalen wat we in een analyse in Knack eerder deze week al schreven: al decennia weten we dat de wettelijke pensioenen in vele gevallen te laag zijn om de levensstandaard te behouden en tegelijkertijd dreigen ze onbetaalbaar te worden. Dat is een funeste combinatie.
En toch werd er nooit iets ernstigs aan gedaan. Twintig jaar geleden lanceerde de paarse regering-Verhofstadt het Zilverfonds, een spaarpotje om de stijgende vergrijzingskosten op te vangen, maar dat bleek een lege doos. De commissie Pensioenhervorming die in 2013 werd opgericht reikte scenario’s aan voor de hervorming van onze pensioenen maar die verzamelen vooral stof. Tussendoor lalde de minister van Pensioenen Michel Daerden (PS) in de Senaat over een ‘groenboek’ voor de pensioenen dat zou uitmonden in een ‘witboek’, maar het resultaat van Daerdens plannen was in tegenstelling tot zijn alcoholpromillage nul.
Wat Lalieux nu in de media loste, heeft ook maar weinig te maken met de hervorming van de pensioenen die we nodig hebben. Het zal er niet toe bijdragen dat de (jonge) bevolking meer vertrouwen krijgt dat ze kan rekenen op een fatsoenlijk wettelijk pensioen, ook al zegt Lalieux zelf dat dat haar voornaamste betrachting was: ‘Het is cruciaal dat we de mensen weer vertrouwen geven in een waardig pensioen.’ Als we (financieel) een mooie oude dag willen hebben, zijn we op onszelf aangewezen en kunnen we er best zelf voor sparen. Zoals de voorbije decennia.
2. Elektriciteitsfactuur
‘Werknemers kunnen nu ook hun elektriciteitsfactuur inbrengen in een cafetariaplan rond flexibele verloning. Afhankelijk van het verbruik kan dat tot honderden euro’s fiscaal voordeel opleveren.’
De Tijd, 30 augustus.
De extralegale voordelen lijken wel onuitputtelijk. Tot de populairste behoren – zet u even schrap: maaltijdcheques, bedrijfswagens, hospitalisatieverzekering, groepsverzekering, ecocheques, gsm plus een abonnement, laptop en terugbetaling woon-werkverkeer. Daarnaast zijn er ook nog sport- en cultuurcheques, kortingen op producten van het eigen bedrijf, bijdragen in de kosten voor kinderopvang, extralegale kinderbijslag, loonbonussen bij het behalen van bepaalde doelstellingen, renteloze leningen die de werkgever aan werknemers toekent, aandelenopties waarbij je het recht hebt om op een bepaald moment aandelen te kopen van de onderneming tegen een vastgelegde prijs, een woning die ter beschikking wordt gesteld, eindejaars- of Sinterklaasgeschenken… En deze week dook er plots een nieuw extralegaal voordeel op: de elektriciteitsfactuur.
Extralegale voordelen zijn zo populair omdat er geen of minder belastingen en socialezekerheidsbijdragen op hoeven te worden betaald. Dat is voordelig voor werkgever en werknemer. Maar natuurlijk ontvangt de overheid daardoor minder inkomsten, die ze nodig heeft om haar beleid te realiseren. En ook de sociale zekerheid krijgt minder inkomsten, waarmee de werkloosheidsuitkeringen, de ziekteverzekering enzovoort worden gefinancierd.
Er kan zowel op de werking van de overheid als in de sociale zekerheid nog worden bespaard, maar dat neemt niet weg dat die extralegale voordelen het hele systeem steeds meer ondergraven. Bovendien hebben ze ook een negatief gevolg: ze tellen niet mee voor de berekening van je vakantiegeld, eindejaarspremie, pensioen en meestal ook niet voor de uitkering als je ziek wordt of een ongeval krijgt.
Sommige extralegale voordelen hebben perverse effecten.
Daarnaast hebben sommige extralegale voordelen nog twee andere perverse effecten. Het eerste is dat ze soms de samenleving in een verkeerde richting sturen. Zo zorgen de bedrijfsauto’s plus tankkaart allicht voor meer filevorming. Het tweede nadelige effect is dat dit alles de fiscaliteit alleen maar ingewikkelder maakt, het zorgt voor meer koterijen, wat een billijke, transparante belastingheffing niet bevordert.
En dat geldt allemaal voor het extralegaal voordeel dat deze week gepromoot werd: de stroomfactuur rechtstreeks door de werkgever laten betalen. Het is nadelig voor de overheidsinkomsten, ze tellen niet mee voor de berekening van onder meer je pensioen, het past niet in het streven om energiezuiniger te gaan leven, en het zorgt voor nog meer koterij in de belastingen.
We weten allemaal waarom de extralegale voordelen zo populair zijn: omdat de belastingen op arbeid in ons land zo hoog liggen.
Minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) liet snel weten dat hij bekijkt hoe kan worden voorkomen dat dit nieuwe extralegale voordeel ingang vindt, want het druist in tegen de fiscale hervorming waaraan hij werkt. Alleen blijkt dat het systeem al lang bestaat en de voorbije jaren meer en meer werd gebruikt ten voordele van bedrijfsleiders. De reactie van Van Peteghem komt dan ook erg laat.
We weten allemaal waarom de extralegale voordelen zo populair zijn: omdat de belastingen op arbeid in ons land zo hoog liggen. Samen met een vereenvoudiging van de fiscaliteit moet er dan ook werk worden gemaakt van een verlaging van de belastingen op arbeid. Ook dat wordt al héél lang gezegd.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
