Vanaf vandaag kan je met bitcoin betalen in El Salvador, maar is het enthousiasme wel zo groot?

Tot voor vandaag was de Amerikaanse dollar het enige wettige betaalmiddel in El Salvador, nu komt daar dus de virtuele bitcoin bij. Inwoners van El Salvador zullen aan de speciale bankautomaten die sinds enkele weken in het straatbeeld opduiken, bitcoins kunnen inwisselen voor dollars, of zelf bitcoins kopen. Het staat je vrij te kiezen of je betaalt met dollars of bitcoins, maar handelaars en ondernemers zijn wel verplicht om bitcoins te aanvaarden. Ook je belastingen en leningen kan je via bitcoins betalen, salarissen en pensioenen worden wel enkel in dollars uitbetaald.

De bitcoin is een virtuele munt, een stukje computercode waaraan waarde wordt gehecht. Er is geen tussenpersoon (zoals een bank) nodig om transacties uit te voeren, die gebeuren tussen gebruikers onderling. Het beheer gebeurt via "blockchain"-technologie. Een gedecentraliseerd netwerk van computers houdt een logboek bij van alle transacties. Die vormen een soort ketting ("chain") van virtuele schakels of blokken ("block"). Elke nieuwe transactie vormt een nieuwe schakel aan die ketting. Transacties worden geverifieerd door zogenoemde miners, die een ingewikkelde puzzel van berekeningen moeten oplossen.

De invoering van de bitcoin als wettig betaalmiddel is een initiatief van president Nayib Bukele Ortez. Begin juni kondigde hij aan de virtuele munt te willen legaliseren als betaalmunt. Hij diende een wetsvoorstel in dat enkel dagen later door het parlement goedgekeurd werd.  

Bukele Ortez wil op die manier banen scheppen en "financiële inclusie mogelijk maken voor de duizenden mensen die buiten de legale economie staan". "70 procent van de bevolking heeft geen bankrekening en werkt in de informele sector, zij zitten niet in het financiële systeem", luidde het in juni. Hij wil ook minder afhankelijk worden van de dollar en hoopt op meer investeringen in zijn land.

Maar er speelt nog iets anders mee. Naast de 6,5 miljoen inwoners in El Salvador wonen er nog zowat 2,5 miljoen Salvadoranen elders, vooral in de Verenigde Staten. En zij sturen vanuit het buitenland geld naar familie in El Salvador. Dat gaat om veel geld, ongeveer een vijfde van het bruto binnenlands product. Het is dus een belangrijke pijler van de economie van het Centraal-Amerikaanse land.

Om een idee te geven: vorig jaar stuurden Salvadoranen in de VS 6 miljard dollar naar huis. Als zij daar geen transactiekosten voor moeten betalen, sparen zij jaarlijks al snel honderden miljoenen dollars uit.

Hoe gaat het concreet in zijn werk? De overheid komt met een digitale portemonnee voor elke inwoner, een app die ze kunnen downloaden en waar bitcoins op staan met een waarde van 30 dollar. El Salvador is een van de armste landen van Centraal-Amerika en 30 dollar is veel geld. Het is een duidelijke aansporing van de regering om zoveel mogelijk mensen mee te krijgen.

Maar is het enthousiasme wel zo groot? Uit bevragingen blijkt dat een groot deel van Salvadoranen tegen de invoering van de bitcoin is. Er is nog veel onduidelijkheid, mensen weten niet wat virtuele munten zijn en hoe het systeem werkt. Bovendien blijkt er ook niet veel uitleg geweest te zijn over hoe je nu eigenlijk met die nieuwe bitcoin-automaten aan de slag moet. De voorbije week kwam het tot protesten in El Salvador.

De twijfel wordt ook gevoed door waarschuwingen uit internationale hoek. Instellingen zoals de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds (IMF) zijn sceptisch. Vooral de sterk wisselende koers van de bitcoin baart zorgen. Hoe meer bitcoin gebruikt wordt, hoe meer gevaren er op financieel en economisch vlak zijn als de koers onderuitgaat. Het arme El Salvador neemt hiermee heel grote risico's en gaat een stap te ver, zegt het IMF.