Beestenboel: waarom de haring straks kleiner wordt

© Getty Images
Dirk Draulans
Dirk Draulans Bioloog en redacteur bij Knack.

Door de klimaatopwarming zullen haringen mogelijk kleiner worden. Dat kan grote gevolgen hebben voor de visserij.

Er zullen, met uitzondering van huisdieren, niet veel dieren zijn die een grotere impact op het menselijk welzijn hebben gehad dan de haring. De zilvergrijze zeevis is een van de talrijkste gewervelde dieren ter wereld. Hij kan zich verzamelen in gigantische scholen – de grootste kunnen 4 miljard individuen tellen. Op veel plekken zijn haringen vrij gemakkelijk te vangen, vooral ’s nachts, want ze hebben de neiging zich overdag diep in de duisternis van het water te verbergen voor haringeters en pas in de avondschemer hogerop te trekken, waar ze dan meer te eten vinden.

De haringvisserij heeft sommige regio’s in de loop der eeuwen extra welvaart gebracht. In de wereldoorlogen verhinderde ze dat nog meer mensen van honger stierven. Haring is een vette en dus voedzame vis, hoewel de vele fijne graten in zijn lijf verwende consumenten afschrikken. Daarom wordt er vandaag in onze contreien minder op haring gevist en meer op zogenaamd smakelijkere soorten als tong en kabeljauw. Wereldwijd zijn er evenwel nog altijd maar vier vissoorten die meer gevangen worden dan haring – op één staat de sardien.

De haringvisserij heeft, zoals veel van wat de mens doet, zijn tol geëist van de natuur. In de jaren 1970 zijn de haringbestanden in de Noordzee gecrasht door overbevissing. Internationale instanties vaardigden tussen 1977 en 1981 een totaalverbod op de vangst van haring uit om de populaties een kans te geven te herstellen. Nadien ging het op en af, met in de jaren 1990 een nieuwe dip. Nu lijkt het weer beter te gaan.

Wereldwijd zijn er maar vier vissoorten die meer gevangen worden dan de haring. 0p één staat de sardien.

Een haring kan 40 centimeter lang worden en tot een kilo wegen. Een vrouwtje kan in haar leven 200.000 eitjes leggen. Veel haringlarfjes worden verorberd, maar er zijn er genoeg om de populatie in stand te houden. Overbevissing van volwassen vissen blijft de voornaamste bedreiging voor deze efficiënte voortplanter.

Omdat ze zo talrijk zijn, zijn haringen geschikt voor genetisch onderzoek. Ze leveren mooie voorbeelden van evolutie door natuurlijke selectie op. Zo stelde een studie in Proceedings of the National Academy of Sciences dat de haringen door de vervanging van één aminozuur in een lichtgevoelig eiwit in hun ogen makkelijker konden bewegen in brak water, waar andere lichtomstandigheden heersen dan in zout water. De aanpassing zou in enkele honderden jaren tijd gefikst zijn.

Een rapport in Marine Ecology Progress Series concludeerde dat haringen gevoelig zijn voor de klimaatopwarming. De larfjes groeien sneller in warmer water. Of dat op termijn gunstig zal zijn voor de soort valt af te wachten, want het is niet duidelijk of volwassen vissen evenveel te eten zullen hebben in warmer zeewater als in het koudere water van vroeger. Warm water is doorgaans voedselarmer.

Een ontnuchterend verslag in Nature Climate Change voorspelt dat vissen als de haring in warmer water kleiner zullen worden en zich minder ver zullen verplaatsen, omdat ze er een hogere stofwisseling hebben dan in kouder water en dus meer energie verbruiken. Om het extra verbruik te compenseren zullen ze kleiner blijven. Dat kan grote gevolgen voor de visserij hebben, onder meer omdat de dieren de geschiktste voortplantingsplekken niet meer zouden kunnen bereiken. De klimaatopwarming gooit echt alles op aarde overhoop.

Partner Content