Direct naar artikelinhoud
Bart Eeckhout.
StandpuntBart Eeckhout

Als 1 miljoen gezinnen de normale energiefacturen niet meer kunnen betalen, is er wat mis met de factuur zelf

Bart Eeckhout is hoofdredacteur van De Morgen

Zo gaat dat in een regering. Zat je gisteren nog te debatteren over de hervorming van de arbeidsmarkt of het nut van mondmaskers op de schoolbanken, dan zijn plots de snel stijgende gas- en elektriciteitsprijzen gepromoveerd tot voorname politieke kwestie. Een vervelende kwestie voor een regering, want een gevoelige kwestie voor zowat iedereen, van grote ondernemer tot alleenstaande ouder met budgetzorgen. 

Het is daarbij belangrijk het probleem zo nauwkeurig mogelijk te benoemen. Dat de energieprijzen zo fel gestegen zijn, is niet het gevolg van regeringsbeleid. Debatten over de prijs van een duurzamere energiepolitiek of facturen uit het verleden zijn boeiend, maar met de huidige nijpende situatie hebben ze weinig tot niks van doen. De prijzen stijgen omdat de markt dat wil, doordat de internationale vraag (vooral naar gas) fel gegroeid is. Nu de wereldeconomie zich weer op gang trekt en opmaakt voor het postcoronatijdperk, stijgen de prijzen van tal van grondstoffen – van hout tot papier – en dus ook van gas en elektriciteit. Met Vlaamse of Belgische beleidskeuzes heeft dat allemaal niet zoveel te maken. 

Dat wil niet zeggen dat een overheid niets kan doen om de zeer reële zorgen te verlichten. De federale energieminister Tinne Van der Straeten (Groen) stelt alvast voor de door de coronacrisis fors uitgebreide groep van 1 miljoen gezinnen met een sociaal energietarief langer te laten genieten van die bescherming. Als de hausse op de markt blijft aanhouden, lijkt dat inderdaad een onvermijdelijke oplossing op korte termijn. 

Maar dat is dus de korte termijn, en laat een opeenvolging van kortetermijnoplossinkjes nu juist het pijnpunt van ons energiebeleid zijn. Want als 1 miljoen gezinnen de normale energiefacturen niet meer kunnen betalen, is er misschien wat mis met de factuur zelf. Een kluwen van heffingen en belastingen bepaalt mee de hoogte van deze factuur en maakt elke marktschommeling meteen problematisch. Toch wordt nog altijd elke innovatie in het beleid begeleid door een subsidie, die uiteraard door andere gebruikers betaald moet worden. Welke minister, Vlaams en/of federaal, durft het aan om al deze afspraken eens streng maar rechtvaardig tegen het licht te houden? 

Dat is nog niet alles. De beste bescherming tegen de grillen van de markt is zorgen dat je minder afhankelijk bent van de markt. Anders gezegd: wie een hoge energiefactuur wil vermijden, kan maar beter wat zuinig omspringen met energie. Het is zelfs nog goed voor het klimaat! Maar ook in het energiezuinig maken van woningen, scholen of instellingen zijn in Vlaanderen en België nog reuzensprongen te maken. 

Toegegeven, het is wat saaier en lastiger dan tweeten over een kernuitstap of een gascentrale. Maar de politicus die dat alles realiseert, zou weleens echt een degelijk energiebeleid kunnen ontwikkelen.