Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen houdt State of the Union: “Wereldwijd vaccineren hoogste prioriteit”

De EU schenkt nog eens 200 miljoen coronavaccins aan landen die zelf moeilijk aan vaccins kunnen komen, maakte Von der Leyen bekend. Die kunnen ze vóór medio volgend jaar verwachten. Eerder doneerde de unie al 250 miljoen doses. Ook investeert de EU een miljard euro in productiecapaciteit in Afrika.

Von der Leyen waarschuwde dat de coronatijden nog niet achter de rug zijn. “De Europese Unie zal ook volgend jaar worden getest op haar karakterkracht”, zegt ze. “Een pandemie is een marathon, niet een sprint.”

In de jaarlijkse ‘troonrede’ blikt het dagelijks EU-bestuur terug op het afgelopen jaar en ontvouwt het zijn plannen voor het komende parlementaire jaar. “Er is nog veel droefenis, er zijn harten die we niet kunnen helen en deze tijd kunnen we niet teruggeven aan onze jongeren”, aldus de Duitse commissievoorzitter. De commissie wil tot 2027 50 miljard euro steken in gezondheid, onder meer in onderzoek naar en de ontwikkeling van geneesmiddelen en vaccins.

Volgens Von der Leyen, die arts is van origine, heeft de EU na een aarzelende start de pandemie uiteindelijk goed aangepakt. “De EU is wereldleider met het vaccineren, meer dan 70 procent van de volwassen bevolking is volledig ingeënt.” Het Europese coronacertificaat, dat aantoont dat de houder is gevaccineerd, recent negatief is getest of hersteld is van Covid-19 en daarmee het reizen in de EU vergemakkelijkt, werd binnen drie maanden opgezet. “Ruim 400 miljoen coronacertificaten zijn inmiddels in Europa uitgegeven”, ook aan bijvoorbeeld Zwitsers en Turken. “We hebben de wetenschap gevolgd en de pandemie op de juiste manier aangepakt.”

Ook heeft de EU snel gereageerd om de sociale en economische klappen van de pandemie op te vangen, vindt Von der Leyen. “We hebben lessen geleerd uit de financiële crisis. Toen duurde het acht jaar voor de eurolanden terug waren op het niveau van voor die crisis. Nu zullen nog dit jaar negentien landen al op pre-coronacrisisniveau zitten. De rest volgend jaar.”

De steunmaatregelen die de lidstaten mochten geven, hebben volgens haar 31 miljoen werknemers en 2,5 miljoen bedrijven op de been gehouden. De honderden miljarden uit het vorig jaar in allerijl door de regeringsleiders opgerichte herstelfonds worden “op nooit geziene schaal” gebruikt voor duurzame projecten en verdere digitalisering van de maatschappij. “Het goede nieuws is dat we investeren in kortetermijnherstel en gelijk ook langetermijnwelvaart.”

Maar de EU moet nu niet achterover leunen, waarschuwt de commissievoorzitter. De pandemie heeft diepe sporen getrokken: de staatsschulden zijn enorm opgelopen, sectoren zoals het toerisme en de horeca hebben rake klappen gekregen en er is een nieuwe manier van werken ontstaan. “We moeten nadenken over hoe we daarmee omgaan.” De commissie wil binnen enkele weken met voorstellen komen, onder meer over de begrotingsdiscipline van de landen.

Von der Leyen kondigde ook 100 miljoen euro bijkomende humanitaire hulp aan voor Afghanistan. “We moeten alles doen om grote hongersnood en een humanitaire ramp te vermijden”, stelde von der Leyen. Het extra geld maakt deel uit van een breder pakket steunmaatregelen voor Afghanistan dat de Commissie de komende weken wil voorstellen. Eerder had de EU al aangekondigd dat de humanitaire hulp voor dit jaar wordt opgeschroefd van 50 tot 200 miljoen euro.

Het chaotische vertrek van westerse troepen uit Afghanistan heeft het debat over de uitbouw van een Europees defensiebeleid opnieuw op de voorgrond gebracht. Von der Leyen besteedde er in haar jaarlijkse beleidstoespraak ruime aandacht aan. Ze laakte vooral “het gebrek aan politieke wil”. Samen met de Franse president Emmanuel Macron zal de Commissievoorzitter volgend jaar een Europese defensietop beleggen.

Politiek journalist Jelle Frencken licht de belangrijkste zaken toe: