Waarom uw afhaalpizza tot nijpend papiertekort leidt: ‘Het wordt nu echt spannend’

‘Papier hier!’ De kreet van Holle Bolle Gijs overstijgt de muren van het pretpark De Efteling. Wereldwijd roept de sector – zowel de papier- en verpakkingsproducenten als de drukkerijen en uitgevers – om papier.

Er zijn ernstige problemen op de papiermarkt. Dat zeggen sectororganisaties Febelgra, van de Belgische grafische industrie, en inDUfed, de koepelorganisatie van onder meer de federaties van papier- en kartonfabrikanten. Deze zomer leken, met de heropleving van de wereldeconomie, de eerste barsten al te komen in de traditionele aanvoer en productie. Waarschuwingsschoten werden gelost. Vandaag klinkt de roep almaar luider. “Er is een begin van schaarste”, zegt Dirk Salens, CEO van Igepa Benelux, een groothandel van papier en karton. “Als de huidige vraag blijft aanhouden, dan komen we in een problematische situatie.”

Het vierde kwartaal is traditioneel een van de drukste voor de sector. Maar als er nu reeds een schaarste is, dan dreigen de eindejaarsdagen helemaal in het gedrang te komen. “De toelevering van papier loopt stroef. Wij moeten heel lang wachten op papier. Vroeger was dat weken, nu is dat maanden”, zegt Salens.

De schaarste is het gevolg van verschillende factoren. Zo daalde de vraag naar grafisch papier de afgelopen jaren, waardoor de productiecapaciteit en het aantal werknemers in de papierproductie sterk gedaald zijn. “Er wordt gewoon minder papier gemaakt, omdat veel fabrikanten overgestapt zijn naar de productie van karton en verpakkingen, waar meer vraag naar is”, zegt Salens. Dat beaamt Marc Vandenbroucke, de topman van sectorfederatie Febelgra. “De vraag naar kartonverpakkingen is, mede door de coronacrisis, wereldwijd geëxplodeerd, waardoor er voor de grafische papierproductie een toenemende competitie op de markt van oud (recycleerbaar) papier ontstaat.” 

Uw pakjes van Zalando, uw afhaalpizza, het steekt allemaal in verpakkingen die dezelfde grondstof hebben als uw papieren dagboek: houtpulp. China koopt – door de fors gestegen vraag naar papier en karton op het eigen continent – massaal grote volumes pulp op. “En tegen hogere prijzen”, zegt Vandenbroucke. “Dat heeft uiteraard een enorme impact op de Europese markt. Net nu ook wij weer meer volumes nodig hebben.”

Productielijnen omgebouwd

Azië heeft een groeiende middenklasse, ziet Dirk Salens. “Daardoor is de vraag naar hygiënisch papier, zoals wc- of keukenpapier en zakdoeken, ook snel toegenomen.” 

De problematiek leidt tot grote onderbrekingen in de leveringen en een forse stijging van de prijzen. Al is niet elke papiersector even hard geraakt. Bij Theoria in Kortrijk, het mooiste boekenhuis van Vlaanderen, zegt zaakvoerder Pascal Vandenhende alvast voorlopig niks te merken in zijn branche. “Ik hoor dat uitgeverijen hebben geanticipeerd en veel papier hebben ingeslagen. Tijdens corona zijn wel boeklanceringen uitgesteld, maar dat had meer te maken met het sluiten van boekenwinkels dan door een tekort aan papier.” Het aanbod aan boeken, of de leveringstermijnen van literatuur loopt in elk geval niet verstoord, weet de boekenhandelaar.

Het papiertekort hangt af van segment tot segment, stelt Dirk Salens vast. “Door de digitalisering van de samenleving is er bijvoorbeeld al jaren minder vraag naar kranten of administratief papier. De boekenmarkt doet het dan weer goed, terwijl reclamedrukwerk al jaren last heeft van de nodige ups en downs”, analyseert Salens. “Maar structureel is de daling significant.” 

Net door die structurele daling hebben papierproducenten hun capaciteit afgebouwd en machineparken omgebouwd naar het lucratievere en veelgevraagde karton. “Die productielijnen kan je dus niet snel even omturnen naar papierproductie”, weet Marc Vandenbroucke.

Prijsstijgingen

En dus zit er niks anders op dan deze sectorcrisis – zo mag je het wel noemen – uit te zweten. “Er zijn drukkerijen die langer tot veel langer dan normaal moeten wachten op leveringen. Hoelang die vertragingen zijn, hangt wel af van de leverancier en de papiersoort”, zegt Vandenbroucke. Of dit alles zal leiden tot prijsstijgingen? “Iedereen in de productieketen die met tekorten geconfronteerd wordt, beseft dat het noodzakelijk zal zijn”, klinkt Salens overtuigd. “Het gaat hier om prijsstijgingen van ruim 10 procent, en die moet je ergens gaan compenseren.” 

Tegelijk moet papier wel concurrentieel blijven in de hele communicatiemix, beseft Salens. “Papier in al zijn facetten is een belangrijk onderdeel van drukwerk. De prijs mag dan ook niet ontsporen, of het komt helemaal in de verdrukking.” Uit berekeningen van de sectorfederatie blijkt dat papier voor commerciële druk nu gemiddeld 13 procent duurder is geworden. In het najaar kan dat zelfs oplopen tot 15 procent.

“Ik heb wel gemerkt dat er heel veel gekocht is deze zomer”, zegt Salens. “Ofwel hebben producenten willen anticiperen op de stijgende vraag en het haperende aanbod. Ofwel is de vraag naar papier effectief gestegen. Ik ben er eerlijk gezegd zelf ook nog niet uit. De komende weken zullen het antwoord bieden.”