Direct naar artikelinhoud
Vijf vragenVerenigde Staten

Democraten triomferen in Californië: Republikeinse poging gouverneur Gavin Newsom af te zetten mislukt

Gavin Newsom bij zijn overwinningsspeech vannacht.Beeld REUTERS

De Democratische gouverneur van Californië, Gavin Newsom, heeft met groot gemak een ‘recall election’ of herroepingsstemming overleefd. Met bijna twee derde van de stemmen geteld verwierp meer dan 66 procent van de kiezers de vraag of Newsom afgezet moest worden. Daarmee heeft hij een Republikeinse campagne weerstaan om hem ten val te brengen over zijn progressieve beleid inzake immigratie, Covid-19 en misdaadbestrijding.

Wat is hier aan de hand?

Californië, de grootste staat van de VS, staat kiezers toe een referendum te houden over de vervanging van de gouverneur als ze de handtekeningen van 12 procent van de eerdere kiezers kunnen verzamelen. Een door de Republikeinen gesteunde petitie leverde in april meer dan 1,6 miljoen handtekeningen op, voldoende om het referendum af te dwingen.

Newsom werd in 2018 gouverneur van Californië en kreeg toen ruim 62 procent van de stemmen. In 2022 gaat hij op voor een tweede ambtsperiode als gouverneur in het Democratische bolwerk. Maar peilingen afgelopen zomer hintten op een mogelijk toch spannend referendum, waarbij veel Democratische kiezers mogelijk niet zouden gaan stemmen aangezien ze ervan uit gingen dat Newsom sowieso zou winnen.

Wat zeggen de uitslagen?

Uit de voorlopige resultaten blijkt dat Newsom nu toch met een ruime meerderheid de steun heeft gewonnen van kiezers die vinden dat hij in zijn functie moet blijven. Volgens The New York Times stemde bij 62 procent van de stemmen geteld 66,4 procent tegen de vervanging van Newsom. 33,6 procent antwoordde ja op de vraag.

Ook werd de kiezers gevraagd wie gouverneur zou moeten worden mocht een meerderheid zich tegen het aanblijven van Newsom uitspreken. Die stemming werd volgens The New York Times met ongeveer 43 procent gewonnen door de Republikein Larry Elder, een presentator van een zwarte radiotalkshow en aanhanger van voormalig president Donald Trump. Maar die uitslag blijft dus zonder voorwerp.

Democraten triomferen in Californië: Republikeinse poging gouverneur Gavin Newsom af te zetten mislukt
Beeld AFP

Waarom kreeg Newsom een referendum aan zijn broek?

Republikeinse politici en kiezers vonden dat Newsom niet alleen moest opstappen voor zijn algemene politiek, maar vooral voor zijn strenge aanpak van de coronacrisis. Dat Newsom vorig jaar opdook op een verjaardagsfeestje van een bevriende lobbyist, maakte zijn tegenstanders alleen nog maar vastberadener. 

Ook politiek hoopten de Republikeinen garen te kunnen spinnen bij een eventueel vertrek van Newsom. Bij een voortijdig aftreden of overlijden van de 88-jarige Democratische senator Dianne Feinstein uit Californië, zou de nieuwe Republikeinse gouverneur een tijdelijke opvolger mogen benoemen. Daarmee zouden de Democraten hun nipte meerderheid in de 100 koppen tellende Senaat in Washington zijn kwijtgeraakt. Momenteel zijn er 50 Democratische en 50 Republikeinse senatoren, met vicepresident Kamala Harris die als Senaatsvoorzitter de beslissende stem heeft.

Hoe reageert Newsom?

“Het lijkt erop dat we een overweldigende steun hebben gekregen voor de nee-stem”, aldus een bijzonder tevreden Newsom vannacht tegenover reporters. “Maar ‘nee’ is niet het enige antwoord dat vandaag is gegeven. De kiezers hebben ‘ja' gezegd tegen wetenschap. ‘Ja’ tegen vaccins. ‘Ja’ tegen het beëindigen van de pandemie. ‘Ja’ tegen het recht van de burgers om te stemmen zonder schrik voor zogezegde fraude en kiezersonderdrukking. ‘Ja’ tegen het fundamentele grondwettelijke recht van vrouwen om zelf te beslissen wat ze met hun lichaam, hun geloof en hun toekomst doen. ‘Ja’ tegen diversiteit.”

In zijn overwinningstoespraak in Sacramento bedankte de “nederige en dankbare” Newsom de “miljoenen en miljoenen kiezers die hun fundamentele recht om te gaan stemmen gebruikten”. “Economische, sociale, raciale en ecologische rechtvaardigheid, al die waarden waarbij Californië zoveel vooruitgang heeft gemaakt: al die dingen stonden vanavond op de kiesbrief.” 

Was dit de eerste ‘recall election' ooit?

Neen. De ‘recall’ van Newsom is de tweede in Californië: na de eerste, in 2003, kwam Republikein Arnold Schwarzenegger aan de macht. Hij nam toen het stokje over van de Democratische senator Gray Davis die een jaar daarvoor net voor een tweede termijn was gekozen. Los daarvan worden er elke jaar wel pogingen ondernomen om de gouverneur in de westelijke kuststaat af te zetten, maar lukt het verre van altijd voldoende handtekeningen te verzamelen.

Ontgoocheling bij de aanhangers van Republikein Larry Elder.Beeld AFP